فوت و فن ویروس کُشی

الكل نیست؟ خب نیست كه نیست؛ حرص خوردن ندارد. الكل فقط یكی از چند مواردی است كه می‌توانیم وسایل دور و اطرافمان را با آن ضدعفونی و میكروب‌زدایی و در اصل ویروس‌زدایی كنیم.

کد خبر: ۱۲۶۰۸۲۷

در این روزها كه همه مردم شهر به دنبال مایعی برای ضدعفونی كردن دست‌ها و سطوحی كه با آن در تماس هستند می‌گردند، متخصصان بهداشت و داروسازان، از راه‌های دیگری برای ضدعفونی كردن و از بین بردن ویروس‌های احتمالی در فضای اطرافمان می‌گویند؛ فضایی كه به همه قسمت آن بدبین شده‌ایم و ویروس كرونا را روی آنها تصور می‌كنیم.

در شرایط عادی، فرآورده‌های حاوی الكل یا آب اكسیژنه برای ضدعفونی كردن دست‌ها یا سطوح به اندازه كافی در دسترس است ولی در شرایط بحرانی كه نیاز جامعه، صدها تا هزاران برابر شرایط عادی افزایش پیدا می‌كند، می‌شود از فرآورده‌های جایگزین برای رفع نیازهای فوری استفاده كرد. سحر حیدری، كارشناس بهداشت و دكتر سیدعلی فاطمی، نایب‌رئیس انجمن داروسازان ایران، پیشنهادهایی برای ضدعفونی‌كردن در این روزها و از بین بردن ویروس‌ها دارند.

بدون‌شك موثرترین اقدام برای مبارزه با ویروس كرونا، مصرف ضدعفونی‌كننده‌ها برای پاكسازی دست‌ها و سطوح آلوده است. با وجود این‌كه مواد ضدعفونی‌كننده و گندزدای متعددی در دسترس ما قرار دارند، اما همه آنها برای مبارزه با ویروس كرونا مناسب نیستند. در واقع نیاز به كمی تشخیص دارد؛ این‌كه بتوانیم بین هركدام از مورد‌های نیازمند به ضدعفونی، تفاوت درستی قائل شویم.

مثلا باید بدانیم آن چیزی كه باعث ضدعفونی شدن میوه و سبزیجات می‌شود، برای سطوح كاملا بی‌اثر است. در واقع شوینده‌های میوه و سبزی روی میكروب‌ها بسیار موثرند ولی روی ویروس‌ها تاثیری ندارند و نمی‌توانیم از همان‌ پاك‌كننده‌ها در این شرایط استفاده كنیم. یا مثلا محلول‌های دهان‌شویه، روی عفونت‌های میكروبی دهان موثر است ولی روی ویروس‌ دست تاثیری ندارد. اگر بخواهیم از پاك‌كننده‌ها و ضدعفونی‌كننده‌های قطعی صحبت كنیم، باید بگوییم كه تاكنون اثر سه ماده الكل، آب‌اكسیژنه و آب ژاول یا همان وایتكس روی نابودی ویروس كرونا ثابت شده است.

حمله به ساختارهای پروتئینی

ساختار ویروس از جنس پروتئین است و هر چیزی كه بتواند این ساختار را برهم بزند، می‌تواند باعث ضدعفونی شدن آن سطح باشد. یكی از این مواد، دترجنت‌ها یا مواد شوینده هستند كه می‌تواند در ساختار پروتئنی یویروس، اختلال ایجاد كنند. مثلا همین الكل، خاصیت به هم خوردگی ساختار پروتئین را دارد. علاوه بر آنها، حرارت و دما هم یكی دیگر از مواردی است كه باعث بدشكل شدن پروتئین می‌شود.

ویروس زمانی می‌تواند بیماری‌زا باشد كه به جایی مثل سلول‌های انسان متصل شود كه این اتصال از طریق پوشش خارجی آن صورت می‌گیرد. در واقع زمانی كه بتوانیم به هر طریقی، این پوشش خارجی را از بین ببریم، باعث می‌شود كه ویروس نتواند به جایی متصل و باعث عفونت شود.

از آنجایی كه پوشش خارجی ویروس‌‎ها از جنس پروتئین است، هرچیزی كه بتواند پروتئین را از بین ببرد، باعث از بین رفتن پوشش ویروس و در نتیجه نابودی ویروس‌ها می‌شود. ویروس، اسید نوكلئیكی دارد كه در داخل پروتئینی به نام كپسید است. از آنجایی كه ویروس ویژگی‌های زیستی را ندارد و به تنهایی نمی‌تواند در جایی زندگی كند، برای ادامه زندگی باید به میزبانی مثل انسان متصل شود تا ژنوم‌های خودش را از طریق سلول به ما تزریق كند. در صورتی كه ما بتوانیم با مواد ضدعفونی‌كننده، این ساختار پروتئینی را هدف قرار بدهیم و از بین ببریم، ویروس را نابود كرده‌ایم. حالا چطور می‌توانیم؟ این ساختار تحت تاثیر مواد شوینده، حرارت و تغییر PH محیط به سمت اسیدی یا قلیایی، از بین می‌رود.

هرچه رقیق‌تر، بهتر

اگر در این شرایط نایاب شدن الكل، الكلی غلیظ در اختیار دارید، فكر نكنید كه هرچه بیشتر از آن استفاده كنید، بهتر ضدعفونی كرده‌اید و ویروس‌ها را با قدرت بیشتری كشته‌اید. باید بدانید كه الكل در غلظت‌های 62 تا 72 درصد بهترین اثربخشی ضدعفونی را دارد و مثلا در 96 درصد، اثر كمتری دارد. یعنی هرچه الكل در چنین مواردی، رقیق‌تر باشد، كارایی بهتر و بیشتری دارد. اغلب محلول‌های الكلی ضدعفونی كننده موجود در داروخانه‌ها هم با همین غلظت هستند. اگر الكل خالص( 96 درصد) را به نسبت 7 واحد الكل و 3 واحد آب با هم تركیب كنیم، محلول ضدعفونی كننده الكلی ساخته می‌شود كه هم برای ضدعفونی كردن دست و هم سطح كاربرد دارد و می‌تواند خیالتان بابت از بین بردن ویروس كرونا راحت باشد.

همین وایتكس‌های خانگی

این موضوع كاملا طبیعی است كه كارخانه‌های الكل‌سازی، نمی‌توانند متناسب با نیاز بازار الكل تولید كنند و شاید بهترین گزینه برای جایگزینی الكل، آب ژاول یا وایتكس است. یك فرآورده موثر برای حذف ویروس‌ها، محلول سفید‌كننده وایتكس یا آب ژاول 5 درصد است. اگر حدود یك چهارم لیوان از محلول سفید‌كننده را به اندازه یك ظرف سه لیتری آب مخلوط كنیم، محلولی به دست می‌آید كه برای ضدعفونی كردن سطوح(نه دست‌ها)، علیه ویروس‌ها موثر است.

وایتكس، یكی از موادی است كه در هر خانه‌ای پیدا می‌شود و اتفاقا اثربخشی خیلی بالایی برای از بین بردن ویروس، به خصوص ویروس كرونا دارد اما همان را هم با دست و دلبازی مصرف نكنید. برای استفاده از آب ژاول یا وایتكس، باید آن را آنقدر رقیق كنیم تا به غلظت كم موجود در استخرهای شنا برسد.

اگر آن را با آب سرد تركیب كنیم، اثر فوق‌العاده‌ای برای از بین بردن عفونت‌ها و ویروس‌ها دارد و می‌توانید از سطوحی كه آن را با چنین محلولی تمیز كرده‌اید، با خیال راحت استفاده كنید و فكرتان آرامش داشته باشد. نوع رقیق‌شده‌ وایتكس با آب، كارایی خیلی بالایی مخصوصا برای شیشه‌ها دارد. از این جهت می‌گوییم رقیق باشد كه باعث رنگ‌بری و خورندگی سطوح نشود. در آزمایشگاه‌ها كه در معرض ویروس هپاتیت هستند هم از آب ژاول یا وایتكس برای ضد عفونی كردن استفاده می‌كنند.

حواستان به دست‌هایتان باشد

حتی اگر الكل در دسترس هم باشد، استفاده از الكل برای ضد عفونی كردن دست، باعث خشكی پوست و عوارض دیگری می‌شود. یكی از فرمول‌هایی كه برای شست و شو و ضد عفونی كردن دست وجود دارد، تركیب كردن آب لیمو با گیلیسیرین و مقدار خیلی خیلی كمی الكل است كه دقیقا خاصیتی شبیه به همان ژل ضد‌عفونی‌كننده‌ای خواهد داشت كه در داروخانه‌ها نایاب شده است.

این محلول نتیجه بسیار خوبی دارد و باعث از بین رفتن هر نوع ویروسی از سطح دست می‌شود. علاوه بر آن، مثل الكل باعث خشكی پوست دست و از بین رفتن رطوبت پوست هم نمی‌شود و می‌توانید به هر مقداری كه دل‌تان می‌خواهد از آن استفاده كنید.

در واقع میان این همه فكر و خیال برای ضدعفونی كردن و ویروس‌زدایی، حواس‌تان به این نكته باشد كه استفاده مكرر از محلول الكل یا آب اكسیژنه، باعث خشكی و آسیب پوست می‌شود كه به همین دلیل لازم است پوست دست‌ها را با مصرف روزانه كرم‌های مرطوب‌كننده یا مخلوط آب‌لیمو در گلیسیرین محافظت و در عین حال ویروس‌زدایی كنیم.