مقابله سینمای اعتراضی با وندالیسم

ماهیت سینمای امروز تا حد زیادی اعتراضی است؛ اعتراضی که گاه در قالب ایدئولوژیک عرضه می‌شود و گاه سویه‌هایی عینی می‌گیرد و می‌رود به سمت اعتراض‌های بنیادین نسبت به سرمایه داری، نابرابری، بی‌عدالتی و موضوعات مشابه.

گاهی هم‌رنگ و بوی بومی‌تری به خود گرفته و سراغ اعتراض به خرده سیستم‌ها و وضعیت سیاسی، اجتماعی یک کشور می‌رود.

جوکر یکی از همین فیلم‌هاست که هر چند بنده با سوگیری او موافق نیستم، اما می‌توان آن را نمونه خوبی از همین سینمای اعتراضی به حساب آورد که مخالفتی ساختاری را با سیستم اداره امروز جهان مطرح کرده و چشم‌اندازی را هم بر اساس همین تعریف خود ارائه می‌کند.

همچنین فیلم «سه بیلبورد خارج از ابینگ میزوری» نمونه دیگری است که در آن یک زن اعتراض خود را به یک خرده سیستم یعنی اداره پلیس شهر کوچکی که در آن زندگی می‌کند، پی می‌گیرد. در سینمای اروپا هم می‌توان رد همین سینمای قالب اعتراضی را دید، سینمایی که امروزه در کشورهای صنعتی پررنگ شده و در ابعاد مختلفی بروز و ظهور دارد.

در سینمای ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی هم نمونه‌هایی چون گوزن‌ها ساخته مسعود کیمیایی را می‌توان سینمای اعتراضی دانست.

این روند در سینمای پس از پیروزی انقلاب هم ادامه پیدا می‌کند؛ اما آن طور که باید پررنگ نمی‌شود، این در حالی است که پررنگ شدن سینمای اعتراضی می‌تواند از جهات بسیاری به نفع جامعه ما باشد. سینمای اعتراضی در واقع یکی از اصلی‌ترین محمل‌هایی است که هر نظام مستقری باید اجازه فعالیت به آن را بدهد تا نقد درون گفتمانی شکل بگیرد.

به‌عبارتی سینما می‌تواند معیار ارزیابی خوبی برای عملکرد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی سیستم‌ها باشد، همدلی برانگیزد، راهکار اجتماعی ارائه دهد و هیجانات کاذب را مدیریت کند.

اگر به سینمای اعتراضی اجازه دهیم به‌درستی و به‌دقت و ظرافت وارد میدان شده و نقد و پرسشگری کند، هیجانات کاذبی را که هر از گاهی در فضای مجازی یا در قالب شورش‌های کور در جامعه خود را نشان می‌دهد را می‌توان با سینما مدیریت کرد.

در واقع وقتی مردم احساس کنند حرف و مطالبه شان بر پرده سینماست، دیگر احتیاج ندارند به سمت وندالیسم و شورش گری‌کور حرکت کنند، سینما آنها را سوق می‌دهد به سمت مطالبه‌گری گفتمانی.

در این مسیر هم تکالیف و حقوق شهروندان هر دو در کنار هم مطرح می‌شوند و سینما می‌تواند ابزاری شود برای تصویرگری این حق و تکلیف تا نهایتا در جامعه‌پذیری سیاسی شهروندان اثراتی مثبت بگذارد.

سجاد نوروزی - فعال رسانه‌ای / روزنامه جام جم