امریکا تلاش دارد تا اجماع جهانی علیه ایران راه بی اندازد

غرب به دنبال این است که پرونده ایران را از طریق شورای حکام آژانس به شورای امنیت ارجاع بدهند اگر این اتفاق رخ بدهد شاید این طیف موفق به فعال کردن مکانیسم ماشه قبل از اتمام مهلت تحریم های ایران شوند و شش قطعنامه قبل از برجام برگردد.

اروپا مراحل خاص خود را طی کرد از ابتدا با طرح موضوع هسته ای ایران در ابتدا مباحث و گفتگوهای ما در قالب اروپایی طی شد و بعدها که موضوع در برجام مختومه شد اروپا در کنار دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل و آلمان طرف گفتگو با ایران شدند. در نتیجه ایران به نتایجی رسید که بحث جداگانه خود را دارد. در مجموع برجام باعث شد شش قطعنامه که چهار مورد از آن اجرایی بود از سر ایران دور شود. خروج آقای ترامپ از برجام خروجی غیر قانونی و خارج از عرف و حتی غیر دیپلماتیک بود و باعث شد شرایط وضعیت دیگری پیدا کند و ما به عنوان جمهوری اسلامی که طرف اصلی این مذاکرات بودیم انتظار داشتیم اروپاییان به تعهدات خود عمل کنند. آن تعهدات این بود که مجموعه کسانی که در برجام بودند تمام تحریم ها را بردارند و نفت ایران را بخرند و نقل و انتقال پول های ایران آزاد باشد و مروادات کشورها با ایران به حالت عادی خود برگردد و به تمام نیازمندی های ایران پاسخ بدهند.

 اروپاییان با عنوان کردن این نکته که شرکت های بزرگ و چند ملیتی ما حجم روابط بالایی با آمریکا دارند به دلیل تهدید های آمریکا حاضر نیستند خود را فدای مراوده با ایران کنند. این موضوع در نهایت به اینستکس ختم شد. بحث آنها این بود که پول فروش نفت در این مکانیزم به غذا و دارو تبدیل شود و طبیعی است که ایران این مساله را نمی پذیرد و زیر بار آن نرفت در نتیجه اینستکس به حالتی از تعلیق در آمد و از این مرحله فشار ایران بر اروپا بیشتر شد و طی پنج مرحله میزان تعهدات ایران در موضوع هسته ای کاهش پیدا کرد. اروپا در مرحله پنجم تهدید کرد که مکانیسم ماشه را فعال می کند مکانیسم ماشه یعنی شورای حل اختلاف در برجام پیش بینی شود که اگر کشورها دارای مشکلی باشند به آنجا رجوع می کنند.

ایران تهدید کرده بود که با فعال شدن مکانیسم ماشه از NPT  یا پیمان عدم توسعه سلاح های کشتار جمعی خارج می شویم از این رو اروپا کمی کوتاه آمد و مهلت لغو تحریمات ایران را که تا مهرماه است مورد توجه قرار داد. اما در این فاصله فشارهای آمریکا افزایش پیدا کرد و حتی اعلام کردند که خود مکانیسم ماشه را فعال می کنند ولی به دلیل خروج از برجام و اعمال تحریم ها بر علیه ایران دیگر نمی توانند این کار را انجام بدهند. آمریکا به سمت راه دیگری حرکت کرد و به اسناد دزدیده شده توسط اسرائیلی ها استناد کردند این اسناد به آژانس ارائه شده بود از این رو دبیر کل جدید اعلام کرد دو مکان مشکوک در ایران وجود دارد. ایران این مراکز را نظامی خواند و اعلام کرد حق بازرسی وجود ندارد. به دنبال این موضوع سه کشور اروپایی قطعنامه ای پیشنهاد کردند که به موجب آن ایران به همکاری با آژانس ملزم می شود. ایران این مورد را نپذیرفته و وزارت خارجه ایران مطرح کرد که اروپا قادر به حفظ استقلال خود نبود و در برابر آمریکایی ها کوتاه آمد و تابع فشار های اسرائیل و آمریکا شد.

وضعیت ما و اروپایی ها امروز به این شکل است. غرب به دنبال این است که پرونده ایران را از طریق شورای حکام آژانس به شورای امنیت ارجاع بدهند اگر این اتفاق رخ بدهد شاید این طیف موفق به فعال کردن مکانیسم ماشه قبل از اتمام مهلت تحریم های ایران شوند و شش قطعنامه قبل از برجام برگردد ولی ایران در تلاش برای جلوگیری از این وضعیت است. اروپا تحت فشار آمریکا قرار گرفته است. آمریکا نمی تواند منتظر بنشیند تا مهلت تمام شود و رشته های او پنبه شود. از این رو به دنبال ایجاد وضعیتی در دو سه ماه آینده هستند تا اجماع جهانی بر علیه ایران حاصل شود و به مقصود خود برسند تا حتی در صورت عدم انتخاب ترامپ نفر بعدی نیز همین راه را ادامه بدهد. تمام تلاش ایران باید بر این باشد که تا مهر ماه از دست یابی غرب به این فرصت ها خودداری کند. اتاق های فکر ایران باید به این بیندیشند که چگونه عمل کنند نباید در این مرحله احساسی عمل کرد. 

جلال ساداتیان،  کارشناس مسائل بین الملل و سفیر پیشین در بریتانیا