چند نکته درباره اتفاق روز یکشنبه مجلس

بدون تردید، فضای تقابلی و اهانت در شأن مجلس و سایر قوای کشور نیست و بزرگان نظام نیز در خصوص موقعیت‌های مشابه تذکر داده‌اند. خسارت مهم ناشی از چنین موقعیت‌های متشنج در شرایط فعلی، افزایش نگرانی و اضطراب مردم، امیدواری و هیجان دشمنان کشور است.

فضای جدلی جلسه روز یکشنبه مجلس و هر موقعیت دیگری که بر این فرامتن استوار شود، ناگزیر مفهوم مرکزی تبلیغات و عملیات روانی دشمن علیه کشور یعنی کارگر افتادن فشار حداکثری را (که نتیجه آن مقصرسازی، رفتارهای عصبی و نداشتن ایده مشخص برای حل مسائل است) تقویت خواهد کرد.

البته اشتباه نشود این به معنای کوتاه آمدن مجلس و دیگر نهادها از وظایف قانونی خود نیست؛ از قضا روی دیگر سکه ناامیدسازی و ایجاد نگرانی در مردم که آن نیز مطلوب دشمن است، رویکردهای انزواجویانه و انفعالی دستگاه‌های مسؤول است. انزوا و انفعال، احساس رهاشدگی امور را در جامعه ایجاد می‌کند و عوارض عملی آن بلکه به مراتب بدتر از وضعیت جدال است.

نقد تصویر برخاسته از جلسه روز یکشنبه نباید تفسیر به بی‌عملی و تأویل به سکوت شود. اساساً مطالبه‌گری و پرسشگری برای حرکت از وضع موجود به سمت وضع مطلوب، جزو ذاتیات انقلاب اسلامی است، بنابراین مسدود کردن باب بحث و گفت‌وگو حرکتی غیرانقلابی است. امروز که برجام تمام شده و چیز زیادی از آن نمانده است، اما حتی در همان بحبوحه مذاکرات و رفت‌وآمدها، همت و دغدغه جمعی از دلسوزان و منتقدان این بود که با وجود برچسب‌های متعددی که نثار آنها می‌شد (تندرو، دلواپس...) اجازه ندهند در یک موضوع مهم ملی که با سرنوشت کشور و آینده آن ربط وثیق دارد، مسیر گفت‌وگو مسدود شود. رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز این دغدغه را مورد حمایت قرار دادند و با تأکید بر این‌که دغدغه داشتن و دلواپسی در قبال مسائل مهم و حساس کشور جرم نیست، از ایجاد مارپیچ سکوت و منزوی کردن منتقدان جلوگیری کردند.

به طریق اولی، امروز که یک کارنامه قابل ارزیابی از مهم‌ترین ایده سیاست خارجی(برجام) برای حل مسائل کشور وجود دارد، فضا باید برای بحث و تجربه‌اندوزی باز باشد و این تجربه ملی دائم مورد بازخوانی قرار گیرد. رهبر انقلاب اسلامی نیز علاوه بر تأکیدات کلان و مکرر خود مبنی بر پرهیز از اعتماد به بیرون، مشخصاً در چندمقطع فرآیند منجر به برجام و نتایج آن را نقد کرده‌اند (انتقاد از تعجیل، انتقاد از تضمین نگرفتن برای رفع تحریم‌ها، انتقاد ضمنی از رعایت نشدن برخی خطوط قرمز و شروط اجرای برجام).

بنابراین:
انتقاد از اتفاقات روز یکشنبه مجلس نباید مساوی با سرکوب منتقدان و نادیده گرفتن انتقاداتی باشد که غالب آنها نیز به‌حق و وارد است.

مسؤولان امور باید به قاعده «مسؤولیت- پاسخگویی» به سؤال‌ها پاسخ دهند.
پاسخ سؤال‌ها قاعدتاً سنگر گرفتن پشت اوصافی نیست که رهبر انقلاب اسلامی برای مذاکره‌کنندگان برشمردند. آن اوصاف و تعابیر دقیق و بجا و در واقع سرمایه‌ای برای متولیان موضوع بود که مسؤولیت آنها را بیشتر می‌کرد. مقام مسؤول طبیعتاً باید پاسخگو باشد که با آن حجم از سرمایه فنی، سیاسی، اعتباری چه دستاوردهایی برای کشور داشته است؟

بحث و گفت‌وگوی حتی چالشی باید در فضای عقلانی، صمیمانه، به‌ دور از توهین و درشت‌گویی، همراه با استدلال و منطق انجام شود و از رفتارهای دون شأن نظام اسلامی که مردم را مضطرب و دشمنان را متوهم می‌کند، به‌شدت پرهیز شود. از آنجا که در آغاز کار و فعالیت مجلس قرار داریم و انباشت خوبی از انگیزه در نمایندگان غالباً جدید برای کار و تلاش وجود دارد، ریل‌گذاری برای جهت دادن صحیح به این انگیزه‌ها و جلوگیری از انعکاس تصویر نامناسب از مجلس می‌تواند به‌عنوان یک اولویت در دستور کار نمایندگان محترم قرار بگیرد. چارچوب و الگوی تعامل منطقی و در عین حال جدی با دولت و سایر دستگاه‌ها باید بر اساس تفاهم و خردجمعی خود نمایندگان تعیین شود.

سپهر خلجی - مدرس دانشگاه / روزنامه جام جم