ارزآوری از خاک (+اینفوگرافیک)

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، تقریبا هر استان ایران به‌نام یک محصول کشاورزی شناخته می‌شود؛ موضوعی که نشان می‌دهد ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در همه مناطق کشور وجود دارد اما کم‌آبی و همچنین به‌صرفه بودن واردات برخی کالاها به‌جای تولید آن باعث شده تا حمایت از کشاورزی با توجه به ظرفیتی که در کشور وجود دارد، ملموس نباشد. طرح آمایش سرزمین هم به همین موضوع اشاره دارد.

 

 

به بیان بهتر محصولات باید در جایی تولید شود که ظرفیت در آنجا وجود داشته باشد اما متأسفانه نبود نظارت بر تولید ‌به‌خصوص در بخش کشاورزی باعث شده یک کالا در یک سال آن‌قدر زیاد باشد که برای کشاورز برداشت محصول اقتصادی نباشد و در سال دیگر همان محصول آن‌قدر کم باشد که باقیمت‌های گزاف عرضه شود.

از سوی دیگر باید توجه داشت چند سالی است که از قانون انتزاع می‌گذرد.براساس قانون، انتزاع تولید و عرضه محصولات کشاورزی باید به‌عهده وزارت جهاد کشاورزی باشد اما متأسفانه رفتار سلیقه‌ای در اجرای قوانین باعث شده این قانون به هدف در نظر گرفته‌شده نرسد.

یکی از اهداف این قانون تأمین کالاهای استراتژیک و قطع وابستگی به واردات بود که تعلیق این قانون به مدت دو سال باعث شد تا برخی برنامه‌ها کنار گذاشته شود. آنچه در ادامه گزارش می‌خوانید بررسی جام‌جم از ظرفیت‌های کشاورزی چند استان ایران است:

 

 

محصول خرما در استان بوشهر با دارا بودن ۳۴هزار هکتار سطح زیرکشت و تولید سالانه بیش از ۱۶۰هزار تن محصول نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار و تامین معیشت بیش از ۱۶هزار نفر به‌صورت مستقیم ایفا می‌کند.

خسرو عمرانی، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان بوشهر با اشاره به وجود شش میلیون اصله نخل در استان بوشهر و تولید ۱۶۴هزار تن خرما در سال به جام‌جم می‌گوید: امسال بین ۲۵ تا ۳۰هزار تن خرما به کشورهای روسیه، افغانستان، پاکستان، اوکراین، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و اروپا صادر شده است. این در حالی است که حدود ۵۰ هزار تن آن در انبارهای سنتی باغداران، صنایع تبدیلی و سردخانه‌ها باقی مانده است.

 

عمرانی اضافه می‌کند: در حال حاضر ۶۴واحد سردخانه با ظرفیت ۶۳هزار تن ،۷۸واحد صنایع بسته‌بندی و فرآوری با ظرفیت ۸۹هزار تن در سطح استان بوشهر فعال هستند.

وی با اشاره به مشکلاتی که شیوع کرونا بر اقتصاد جهانی گذاشته است، می‌افزاید: رکود اقتصادی، افزایش هزینه، کاهش مصرف، کندی صادرات، سختی برگشت ارز و ... از عواملی است که افزون بر کرونا در کاهش صادرات خرمای استان موثر بوده.

عمرانی ادامه می‌دهد: حمایت‌هایی که در این سال‌ها از صنعت خرمای استان انجام شده بیشتر شامل تسهیلات سردخانه و صنایع و یارانه آبیاری تحت فشار متمرکز بوده است.

سمیه فرحبخش، مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان بوشهر نیز در این‌باره معتقد است: اگر طرح نخلستان در اراضی پایین‌دست سد شهید رئیسعلی دلواری واقع در شهرستان دشتستان که حدود ۱۰هزار هکتار است به مرحله اجرا درآید با حذف نخلستان‌های کهنسال در چشم‌انداز ۲۰ساله ظرفیت تولید استان بوشهر به ۱۹۰هزار تن در سال خواهد رسید.

وی می‌گوید: براساس نقشه راه توسعه نخیلات استان در افق ۱۴۰۴ درصورتی که ظرفیت تولید ۱۸۰هزار تن محقق شود میزان صادرات به ۴۰هزار تن می‌رسد که در این صورت ۳۲میلیون دلار ارزآوری برای کشور خواهد داشت.

 

 

محمدرضا شعبانی، مدیرعامل اتحادیه باغداران استان مازندران می‌گوید: استان مازندران تولیدات کشاورزی استراتژیک زیادی دارد که مرکبات یکی از همین تولیدات است.

شعبانی درخصوص حجم برداشت مرکبات سال جاری گفت: برابر پیش‌بینی ما، مجموع مرکبات استان باید حدود دو میلیون و ۷۰۰هزار تن باشد اما هنوز این برداشت کامل نشده و ۱۰ تا ۱۵درصد محصولات به‌ویژه در غرب استان هنوز روی درختان است و باید صبر کنیم تا برداشت کامل شود و رقم نهایی و دقیق را اعلام کنیم.

 

وی گردش مالی این میزان تولید مازندران را بالغ بر ۲۰هزار میلیارد تومان اعم از باغدار، سورتینگ، سبدسازی، کارگری و حمل و نقل اعلام کرد و گفت: اگر دولت از بخش خصوصی حمایت کند و صنایع تبدیلی ازجمله تولید آب‌میوه و کنسانتره در استان راه‌اندازی شود، این گردش مالی نیز افزایش می‌یابد ضمن این‌که با حمایت دولت از باغداران و تامین نهاده‌های ارزان‌قیمت و آموزش به باغداران بدون تغییر سطح زیرکشت می‌توانیم تولید را به بالای سه میلیون و ۵۰۰هزار تن برسانیم با این جزئیات که در حال حاضر متوسط تولید مرکبات در هکتار، ۲۳تن است و با رعایت موارد گفته‌شده می‌توانیم تا ۳۵تن در هکتار نیز تولید داشته باشیم.

وی درخصوص صادرات مرکبات گفت: در حال حاضر بیش از یکصد هزار تن صادرات انجام شده و اکنون نیز صادرات در جریان است که در صورت ادامه این روند، پیش‌بینی می‌شود صادرات مرکبات در سال جاری که بیشتر از نوع پرتقال است، در مقایسه با سال قبل افزایش یابد.  شعبانی همچنین افزود: حدود ۱۲۰هزار هکتار اراضی تحت کشت استان به تولید مرکبات اختصاص دارد.

 

 

محمدعلی اقدسی، رئیس سازمان جهادکشاورزی استان‌ایلام به خبرنگار جام‌جم گفت: سالانه بیش از ۲۳۰هزار هکتار از اراضی زراعی استان به کشت انواع محصولات زراعی و باغی اختصاص یافته و حدودا ۸۵۰هزار تن نیز انواع محصولات زراعی و باغی تولید و به بازار مصرف عرضه می‌شود.

اقدسی افزود: از مهم‌ترین  محصولات زراعی استان‌ایلام  می‌توان به گندم ، جو ، برنج و صیفی جات اشاره کرد که در بین محصولات فوق، گندم با بیش از ۳۲۰هزار تن و صیفی جات با بیش از ۲۵۰هزار تن بیشترین تولید را به خود اختصاص داده اند و ارزش اقتصادی کل تولیدات بخش زراعی به طور متوسط سالانه بالغ بر ۲۵۰۰میلیارد تومان است. 

وی ادامه داد: در بین محصولات زراعی توسعه کشت دانه روغنی کلزا در استان ایلام جایگاه ویژه ای داشته و تولید این محصول با ارزش در طول سنوات گذشته به بیش از ۲۰هزار تن رسیده است و  انگور و گل نرگس تولیدی استان نیز به استان‌های همجوار و تهران صادر می شود. 

رئیس جهادکشاورزی استان ایلام افزود:  وجود مرز صادراتی مهران این امکان را برای کشاورزان استان فراهم کرده‌ که به‌راحتی بتوانند مازاد محصولات تولیدی خود را به کشور عراق صادر کنند.

وی عنوان کرد: در بین محصولات زراعی، گندم آبی و دیم با بیش از ۱۴۰هزار هکتار بیشترین سطح زیر کشت را در استان به خود اختصاص داده‌است که ارزش اقتصادی این محصول استراتژیک با در نظر گرفتن قیمت تضمینی امسال بالغ بر ۱۲۰۰میلیارد تومان برآورد می‌شود.

 

 

غلامحسین ساربان، معاون بهبود تولیدات گیاهی جهادکشاورزی استان خراسان رضوی به خبرنگار جام‌جم گفت: وضعیت جوی پاییز امسال و افزایش نسبی دما و خسارت سرما به‌ویژه در مناطق جنوبی  منجر به کاهش ۲۰درصدی تولید زعفران در سال‌جاری شده‌است.

ساربان افزود: با اختصاص ۵درصد از ارزش صادرات به برنامه‌های طرح و توسعه با هدف معرفی زعفران در بازارهای هدف، برندسازی، افزایش فرهنگ مصرف زعفران و بهره‌گیری از دانش فنی مورد نیاز و ممانعت از قاچاق پیاز زعفران به کشورهای دیگر از جمله افغانستان، راه‌اندازی بورس بین‌المللی برای توسعه معاملات در خارج از کشور و کمک به واحدهای تحقیق و توسعه فرآورده‌های جدید با رویکرد پیشگیری از خام‌فروشی می‌توان بخشی از بازار این محصول استراتژیک استان را ساماندهی کرد.

وی اضافه‌کرد : در پنج ماهه اول امسال از نظر وزنی حدود 2.3 درصد و از نظر ارزش 8.13 درصد در بخش صادرات زعفران  کاهش داشته‌ایم.

 

 

محمد سعید هوشیار، مدیر زراعت سازمان جهادکشاورزی استان کرمانشاه در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم گفت: در سال زراعی ۹۹-۹۸ سطح زیر کشت نخود پاییزه - انتظاری ۴۱هزار و۲۰۰هکتار با تولید ۵۱هزار و ۷۹۰تن و نخود بهاره ۱۴۰هزارهکتار با تولید ۹۸هزار تن بود که در مجموع سطح زیر کشت کلی نخود ۱۸۱هزار و ۲۲۶هکتار با تولید ۱۴۹هزار و۷۹۰ تن در استان است. استان کرمانشاه از نظر سطح زیرکشت و تولید نخود مقام نخست کشور را به خود اختصاص داده است. 

هوشیار افزود: در زمینه صنایع تبدیلی دو کارخانه کنسرو و تولید مواد اولیه فلافل در استان احداث شده و چندین واحد در راستای سورتین و بسته‌بندی در سطح استان فعال هستند. وی ادامه داد: همچنین یک کارخانه در زمینه لپه و فرآوری نخود در حال احداث است. به‌طور کلی استان کرمانشاه قطب تولید نخود کشور است و حدود ۳۰درصد نخود کشور را تولید می‌کند.

این مدیر سازمان جهادکشاورزی کرمانشاه ادامه داد: در چند سال گذشته سطح زیر کشت نخود استان بیش از ۱۶۰هزار هکتار بوده که با این اوصاف مقام اول کشوری را به خود اختصاص داده‌است. استان کرمانشاه ظرفیت تولید ۱۵۰هزار تن محصول در سطح ۱۹۰هزار هکتار را دارد. 

هوشیار گفت: چنانچه ۱۵۰هزار تن تولید را با احتساب هر کیلوگرم ۱۸هزار تومان محاسبه کنیم محصول نخود برای استان چیزی حدود ۲۷۰۰میلیارد تومان آورده اقتصادی فقط در فروش دانه دارد. برنامه سازمان جهاد کشاورزی برای سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ توسعه سطح زیر کشت نخود پاییزه به ۵۹هزار و۶۰۰هکتار و نخود بهاره به ۱۲۱هزار هکتار است.

 

 

استان کرمان به عنوان بزرگ‌ترین قطب تولید پسته ایران شناخته می‌شود و پسته آن به لحاظ کیفیت و طعم در جهان بی‌نظیر است. بیشترین سطح زیر کشت پسته در استان کرمان متعلق به شهرستان‌های رفسنجان، سیرجان، شهربابک، کرمان، زرند، انار و راور است. 

حسین رضایی، دبیر انجمن پسته ایران با بیان این‌که سالانه حدود ۱۰۰هزار تن پسته در استان کرمان برداشت می‌شود که ۱۰درصد آن مصرف بازار داخلی است و ۹۰درصد مابقی به بازارهای جهانی صادر می‌شود، گفت: سطح زیر کشت پسته در کل کشور ۴۰۰هزار هکتار است که حدود ۲۱۲هزار هکتار آن در استان کرمان است. وی می‌افزاید: امسال ۱۹۰هزارتن پسته در کل کشور تولید شده که ۲۰۰هزار خانوار به‌صورت مستقیم از تولید و برداشت آن امرار معاش می‌کنند و تا ۱۵میلیون نفر روز به صورت غیرمستقیم (مثلا امسال سه‌میلیون نفر روز) پسته کشور را برداشت کردند.

وی ادامه داد: ارزآوری پسته یک تا 1.5 میلیارد دلار است که نصف آن مربوط به استان کرمان است. دبیر انجمن پسته مشکل اصلی پسته‌کاران را سیاست‌های شکست‌خورده آب منطقه‌ای وزارت نیرو درخصوص حفظ سفره‌های آب زیرزمینی، عدم نفوذ دانش روز به باغات، سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در خصوص پیمان سپاری ارزی برای صادرات و.... عنوان می‌کند.

 

 

رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم گفت:  از نظر سطح زیر کشت و از لحاظ میزان تولید در این استان به ترتیب سیب، انگور و گیاهان گلخانه‌ای بیشترین میزان تولید را به خود اختصاص داده‌اند.  از یک میلیون تن تولید سالانه باغات استان، ۶۵۰هزار تن آن مربوط به باغات سیب و ۲۵۰هزار تن مربوط به انگور است. سطح زیر کشت باغات سیب در حال حاضر چیزی حدود ۴۲هزار هکتار است.  عمدتا در حوزه سپیدرود که شامل شهرستان های میانه و قسمتی از شهرستان‌های مراغه است امکان افزایش سطح زیر کشت سیب وجود دارد.  در پایاب سدهایی که در شهرستان‌های میانه و کلیبر و اهر وجود دارد نیز امکان افزایش ۱۰هزار هکتاری آن وجود دارد و سالانه چیزی حدود ۵۰۰هکتار به باغات سیب اضافه می‌شود.  البته مستعدترین محل برای توسعه باغات‌سیب و انگور حوضه آبریز دریاچه‌ارومیه است که ما عملا آن را از دست داده‌ایم و وقتی نیاز به اصلاح و احیا باشد اقدام به جایگزینی محصولاتی از قبیل سنجد، عناب و پسته می‌کنیم که مقدار آب کمتری نیاز دارد. برنامه اصلی ما افزایش بهره‌وری و عملکرد است و افزایش سطح زیرکشت در درجه بعدی قرار دارد.

اکبر فتحی افزود: ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی استان آذربایجان شرقی به قیمت سال ۹۸ چیزی حدود ۱۵هزار میلیارد تومان است که از این مقدار حدود ۳۰درصد آن به سیب، انگور و محصولات گلخانه‌ای اختصاص دارد. مقصد اول صادرات محصولات کشاورزی استان کشور روسیه است که تمایل دارد خودش حمل محصولات را از داخل کشورمان به عهده بگیرد.  متاسفانه اخیرا مشکل زیادی از طرف کامیون‌داران کشور روسیه داریم. این برای ما تبدیل به یک معضل شده و یک ماه است محصولات ما پشت مرزها دپو شده‌اند و این مساله برای محصولاتی چون کشمش و سیب مشکلاتی ایجاد کرده که در صورت ادامه پیدا‌کردن مشکل آفرین خواهدبود.