ماریو یا قارچ‌ خور؟

همین باعث می‌شد گیمرهای ایرانی بسته به دریافت و نظر خود برای بازی‌ها و شخصیت‌های آنها اسم‌هایی بگذارند که هیچ ربطی به اصل ماجرا نداشت! برای مثال در مورد بازی معروف ماریو، قبل از این‌که متوجه اسم بازی شده باشیم شخصیت اصلی را در حال خوردن قارچ و قوی‌تر شدن مشاهده کردیم، به همین دلیل اسم «قارچ‌ خور» به گوش ما ایرانی‌ها بیشتر آشناست تا ماریو! این نوع بومی‌سازی فقط هم مخصوص ما نیست و در بین گیمرهای کشورهای دیگر هم تا حدی دیده می‌شود. اما رواج گسترده نامگذاری غیررسمی بازی‌ ها در جامعه گیمرهای کشورمان باعث به وجود آمدن اصطلاح‌های به‌خصوصی شده که مرور و بررسی ریشه احتمالی برخی از جالب‌ترین آنها خالی از لطف نیست.

شوک کجای دسته است؟

حوالی سال ۱۳۷۴ که کنسول پلی‌استیشن وارد بازار شد، به‌سرعت توانست به کنسول محبوب بازی‌های ویدئویی در سراسر جهان و ایران تبدیل شود.

همه گیمرها، چه کسانی که کنسول شخصی داشتند و چه افرادی که در مراکز بازی که قدیم‌ها کلوپ و امروزه گیم‌نت نامیده می‌شوند بازی می‌کردند، با این ساخته دوست‌داشتنی سونی کاملا آشنا بودند.

یکی دو سال بعد کم‌کم نوع جدیدی از دسته به بازار با نام DualShock یا همان شوک دوگانه عرضه شد. در اولین نگاه اضافه شدن دو عدد استیک آنالوگ، اصلی‌ترین تغییر دسته بازی نسبت به مدل‌های قبلی بود.

گرچه منظور سازنده از نام DualShock استفاده از فناوری ویبراتورهای دوگانه برای ایجاد لرزش یا شوک و انتقال بهتر حس بازی به گیمر بود، در روند نامگذاری بومی خاص ما تنها به ظاهر دسته بسنده شد و استیک‌های آنالوگ که هیچ ربطی به حرکت دسته بازی ندارند DualShock نام گرفتند.

جالب‌تر آن‌که پس از گذشت بیش از دو دهه از این موضوع و تغییر نام این فناوری به dualsence همچنان این نام برقرار مانده است.

بروس لی اینجا، بروس لی اونجا بروس لی همه‌جا

جایگاه والا و شهرت افسانه‌ای جناب بروس لی در دنیای هنرهای رزمی بر کسی پوشیده نیست و تقریبا همه ما می‌توانیم با یک نگاه او را در یک قاب عکس یا فیلم از دیگران تشخیص دهیم.

درنتیجه استفاده از ظاهر این استاد بزرگ برای طراحی شخصیت بازی‌های مبارزه‌ای کاملا منطقی به‌نظر می‌رسد، هرچند به دلایل اقتصادی و از نظر رعایت حق کپی برای سازندگان مقرون به‌صرفه نبود. درنتیجه شاهد ظهور چند شخصیت برگرفته از ویژگی‌های بروس‌ لی بودیم که از معروف‌ترین آنها می‌توانیم به Liu Kang در سری بازی Mortal Kombat و Forest Law در سری بازی Tekken اشاره کنیم.

اما برای ما هر شخصیت رزمی‌کاری که حین ضربه‌زدن صدایی شبیه غودای معروف استاد فقید دربیاورد با وجود تاکید سازندگان، نوشته‌های روی صفحه، قوانین کپی و حتی میان‌پرده‌های سینمایی تا سال‌ها بروس لی است و خواهد بود.

ارجحیت محتوا بر نظر سازنده!

در بسیاری از نام‌های بومی که ما برای بازی‌ها انتخاب می‌کنیم، نظر سازنده اهمیتی نداشته و ندارد و تنها چیزی که مهم بوده و هنوز هم تا حدی است، گیم‌پلی و محتوای بازی است. انگار که بازی هنوز اسمی ندارد و ما باید زحمت نامگذاری را بکشیم! اگر پای مبارزه تن به تن در میان بود، نتیجه‌گیری این بود که حتما جایی شورشی رخ داده است که مکانش هم با توجه به مرحله اول بازی تعیین می‌شد. برای مثال اصلا مهم نبود اسم بازی Streets of Rage باشد، همین که مرحله اول در خیابان‌های شهر می‌گذشت برای شناخته‌شدن بازی با نام شورش در شهر کافی بود.

در بین بازی‌های مبارزه‌ای نیز به‌جز بازی معروف Mortal Kombat، چون Tekken خیلی معروف بود، هر بازی سبک مبارزه‌ای دیگری که وارد بازار می‌شد به نوعی با ترکیب یک صفت به اضافه تلفظ اشتباه تیکن نامگذاری می‌شد.

برای مثال Street Fighter به‌نام تیکن خیابانی معروف شد و Soulcalibur هم به‌دلیل استفاده شخصیت‌های بازی از سلاح سرد به اسم تیکن شمشیری شناخته شد!

خوب، بد، زشت

تمام گیمرهای ایرانی از هر نسلی خاطرات بامزه‌ای از این بومی‌سازی‌ها شامل تغییر نام اصلی بازی تا اسم شخصیت‌ها، آیتم‌های داخل بازی و... دارند.

حتی این رواج گسترده نام‌های جایگزین باعث شده برخی کلمات انگلیسی هم بین گیمرها اشتباه جا بیفتند و مثلا کلمه Damage عملا جایگزین Health یا همان میزان سلامتی شخصیت بازی شده است.

این عادت هنوز هم رایج است و در برخی بازی‌های جدیدتر آنلاین و گروهی پرطرفدار مانند DOTA۲ و LoL نیز شاهد نامگذاری‌های محلی شخصیت‌ها هستیم. برای مثال در شمال کشور یکی از قهرمانان DOTA۲ ممکن است نامی محلی داشته باشد، اما در شهرهای دیگر همان شخصیت به نام‌های متفاوت دیگری معروف است که هیچ ربطی به اولی ندارند.

در نهایت این‌که آیا این اتفاق در فرهنگ گیمرهای ایرانی یک اتفاق خوب، بد یا حتی زشت به‌شمار می‌رود موضوعی است که باید به‌صورت جداگانه بررسی شود. اما مسلم است که این خلاقیت‌های گاهی بسیار بانمک، تجربه بازی‌ها را برای ما خوشایندتر کرده و خنده‌های بسیاری بر لبانمان نشانده است.

دانیال جعفری مقدم - محقق هوش مصنوعی و طراحی بازی / ضمیمه کلیک روزنامه جام جم