خاک دهاقانِ طلا است

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، نام شهر محلات را بسیار شنیده‌ایم، شهری که گل‌های زینتی رنگارنگ و متنوعی در آن تولید می‌شود. اما شاید کمتر در مورد دهاقان شنیده باشید. دهاقان شهری تاریخی در 96 کیلومتری شهر اصفهان در مرکز فلات ایران و در دامنه شرقی کو‌ه‌های زاگرس است که شغل بیشتر مردم آن کشاورزی یا صنایع وابسته به آن است. آب و هوا و خاک حاصلخیز این شهر باعث شده تا کشاورزی در دهاقان رونق خوبی داشته باشد.

کشاورزی یکی از این صنایع ارزآور است که ارزآوری آن در تمام دنیا بر همگان محرز شده است. در بسیاری از کشورها دانشمندان با کارهای دانش‌بنیان و  به‌کار گرفتن تکنولوژی در حال بالا بردن بازده کشاورزی برای تولید محصولات باکیفیت هستند تا حاشیه سود بالاتری را برای کشاورز و در نهایت صنعت آن کشور ایجاد کنند. اتفاقی که در دهاقان و با ایجاد گلخانه‌های پیشرفته تا حدودی شاهد آن هستیم.

 

به گفته مهرداد مرادمند، رئیس سازمان جهاد کشاورزی اصفهان این استان در احداث گلخانه رتبه اول کشور را دارد اما از نظر سطح گلخانه‌ها در رتبه سوم است. 220 هکتار از گلخانه‌های اصفهان در شهر دهاقان وجود دارد که در این گلخانه‌ها گل و گیاهان زینتی و سبزی کشت می‌شود. 191 هکتار از این گلخانه‌ها به کاشت گل و گیاهان زینتی اختصاص داده شده‌است.

به گفته سیدکسری بابایی، رئیس اداره روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان هم‌اکنون در دهاقان گونه‌های مختلفی از گل رز، انتوریوم، لیلیوم، ژربرا و لیسیانتوس کشت می‌شود که تعدادی حدود 74 میلیون شاخه از انواع این گل‌ها تولید می‌شود. علاوه بر این گل‌های آپارتمانی مانند فیکوس، نخل زینتی و پتوس نیز در حدود 14 هکتار از اراضی و گلخانه‌های شهرستان کشت می‌شود که از این مزارع حدود 12 میلیون گلدان گل آپارتمانی برداشت می‌شود. همچنین انواع درختچه‌های زینتی نیز در 32هکتار از زمین‌ها و گلخانه‌های شهرستان کشت می‌شود که حدود 5/12میلیون گل زینتی از این میزان زمین برداشت می‌شود.

 

به گفته احمدرضا رئیس‌زاده، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان در گلخانه‌های شهرستان دهاقان سالانه ۳۴۰ هزار تن سبزی و صیفی و ۱۶۸ میلیون اصله گلدان و نهال زینتی تولید می‌شود. برخی کشورهای منطقه به‌خصوص کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس و روسیه مقصد تولیدات کشاورزی دهاقان هستند.  

معمولا گیاهان و گل‌های زینتی در دهاقان به روش هیدروپونیک تولید می‌شود که این نوع کشت نسبت به کشت گیاهان در زمین کشاورزی و حتی کشت در گلخانه‌های سنتی امتیازات زیادی دارد. یکی از این امتیازات بهره‌وری بالای این کشت است. در این نوع کشت هم کیفیت محصول و هم کمیت آن به نوعی بالاتر می‌رود. علاوه‌براین شرایط برای ضدعفونی محصول بهتر فراهم می‌شود و چون در تولید محصولات کشاورزی به روش هیدروپونیک خاک وجود ندارد، محیط رشد گیاه دیگر نیازی به شخم‌زدن خاک ندارد و بسیاری از هزینه‌ها برای کشاورز کم‌ و حذف می‌شود. در نهایت قیمت تمام‌شده محصولات تولیدشده در روش هیدروپونیک نیز کمتر می‌شود.

علاوه‌براین با توجه به کمبود آب در منطقه دهاقان، میزان مصرف آب نیز به حداقل ممکن می‌رسد. به طور مثال طبق برآوردها، به دلیل خشکسالی و کمبود بارش احتمالا حدود 40میلیارد ریال به کشاورزی شهرستان ضرر می‌رسد. برای همین است که مردم دست به کار شده‌اند و به گفته امیر صفرپور، مدیر جهادکشاورزی شهرستان دهاقان حدود ۲۲۰هکتار گلخانه نوین فلزی را در این شهرستان احداث کرده و مشغول تولید محصولات کشاورزی به‌ویژه گل‌های زینتی شده‌اند. در نتیجه در بسیاری از همین گلخانه‌ها، شغل‌های پایداری برای مردم این شهر به وجود آمده است. می‌توان گفت میزان این شغل‌ها به‌ازای هر هکتار حدود 10نفر است که این موضوع نشان‌دهنده قابلیت بالای کشاورزی در این شهرستان است. در حقیقت با پایدار شدن وضعیت کشاورزی در شهرستان، شغل پایدار نیز برای مردم ایجاد می‌شود.

ایران طبق آخرین آمارها در رتبه 17 تولید گل و گیاه در بین کشورهای دنیاست، ولی در بخش صادرات با این‌که به حدود 23 کشور در سراسر دنیا صادرات داریم، متأسفانه در رتبه 107 جای گرفته‌ایم؛ ​آماری که سیدروح‌ا... لطیفی، سخنگوی گمرک کشور به آن اشاره می‌کند و نشان‌دهنده آن است که در مسیر تولید و صادرات این محصول مهم و ارزآور در دهاقان و به‌طورکلی در کشور موانعی وجود دارد که در صورت رفع این موانع می‌توانیم در مجموع شاهد درآمد ارزی حداقل 200میلیون دلار در سال برای کشور با استفاده از ظرفیت‌های موجود در تولید گیاهان و گل‌های زینتی باشیم. بالابودن نرخ کرایه‌ها برای انتقال محصول و مایحتاج کشاورزان، خشکسالی و کمبود آب و نبود مدیریت صحیح روی منابع آبی، نبود یک استراتژی مشترک برای فروش در داخل و خارج از کشور و فعالیت‌های انفرادی کشاورزان و بازرگانان برای فروش محصولات، نبود تسهیلات بانکی با نرخ مناسب برای کشاورزان با توجه به سهم بالای سرمایه‌گذاری برای احداث گلخانه‌های پیشرفته و مجهز، نوسان قیمت مواد اولیه مورد نیاز، استفاده‌نکردن از فناوری‌های روز و بهره‌گیری از روش‌های سنتی کشت، نبود سردخانه مناسب در شهرستان و نبود پایانه هوایی برای انتقال سریع محصول به خارج از شهرستان، از مشکلات و موانع مهم تولید و صادرات بیشتر محصول در دهاقان است. علاوه‌براین نبود واحدهای استاندارد فرآوری گل در کشور باعث شده تا ضایعات گل بالا رفته و نیز ارزش افزوده کمتری از گل‌های صادراتی نصیب کشاورزان کشور شود، چراکه این گل‌ها با فرآوری، ارزش بیشتری پیدا خواهند کرد. به نظر می‌رسد با سرمایه‌گذاری، مدیریت و آموزش بیشتر بسیاری از مشکلات حوزه کشاورزی گلخانه ایران قابل رفع باشد.

فرهنگ دامداری سنتی جنوب خراسان

نخستین پژوهش حوزه دامداری سنتی در ایران به پایان رسید. طرح «فرهنگ دامداری در جنوب خراسان» که توسط علی ایلنت، عضو پژوهشکده مردم‌شناسی به انجام رسیده، در اطلس مردم‌نگاری ایران جای گرفته است. این پژوهش به بررسی فرهنگ دامداری سنتی در شهرستان‌های تربت‌جام، تایباد، باخرز، صالح‌آباد، فردوس و قاین در استان‌های خراسان رضوی و جنوبی پرداخته است.

پژوهشگر در این پروژه که در پنج فصل تنظیم شده با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و پژوهش میدانی به بررسی وضعیت کنونی پرورش دام سبک (گوسفند، بز، بره و بزغاله) در ایران، وضعیت دامداری سنتی مناطق هدف، نژادهای دام، مساله آب و زمین در دامداری سنتی، مسائل مرتبط با چوپان و حرفه چوپانی، فرآورده‌های دامی، شغل‌های حوزه دامداری سنتی، ادبیات شفاهی، باورها و اعتقادات و مسائلی از این قبیل پرداخته است.