روستای ماه و ماهی (+تصاویر)

استخرهایی که در دامنه کوه و به صورت پلکانی در طبیعت زیبا و سرسبز روستا و در دامنه کوه شاهو جای گرفته ‏اند و زیبایی روستا را دوچندان کرده‌اند.

در روستای داریان، درست شبیه به اسمش آب‎ها لبریز شده‏اند از راه‎ها و دشت‏ها اما در این آب‎ها ماهی زیاد به چشم می‎آید.

ماهی‏ هایی که مردم روستا آنها را پرورش می‏ دهند. پرورش ماهی این‌قدر در این روستا رونق پیدا کرده که زندگی اهالی روستا متحول شده‌ است.

ماهی‎های کوچک، حیات را به روستا برگردانده‏اند ‌به همین دلیل بسیاری از خانواده‏ ها که در جست‌وجوی کار از روستا مهاجرت کرده بودند، این روزها دوباره به روستا بازگشته‌اند.

حالا در روستای داریان 36 استخر پرورش ماهی وجود دارد و در کنار پرورش ماهی، بسیاری از اهالی روستا، در زمینه گردشگری و بوم گردی فعال شده‌اند تا گردشگران از طبیعت بکر و زیبای دامنه زاگرس استفاده کنند.

آن‌طور که یاسر لطفی، مدیرعامل تعاونی پرورش ماهی سرچشمه داریان می‏گوید سالانه 600 تن ماهی قزل‎آلا از استخرهای این روستا برداشت می‏ شود.

از این حجم از پرورش ماهی، بیش از 300 تن ماهی، به کشور عراق صادر می‎شود. رونق اقتصادی در روستای داریان نه با حمایت مؤسسه‌ها یا ارگان‎های دولتی که با همدلی و حمایت اهالی روستا اتفاق افتاده است.

داستان روستای داریان و مردم این آبادی از 12 سال پیش، از سال 88 شروع شد؛ زمانی که سروکله کارگران سدسازی در اطراف رودخانه پر آب و خروشان روستایشان، رودخانه سیروان پیدا شد.

خیلی زود، مردم روستا، دیدند که دیوار سد به ارتفاع 155 متر بالا رفت و بعد رودخانه آبش ته کشید و پشت سد جمع شد.

مردم روستا ناراحت شدند که یکی از منابع اقتصادی خود، یعنی ماهیگیری از رودخانه را از دست دادند. پیش از این، مردم روستای داریان، در کنار باغداری و دامداری، از رودخانه پر آب و خروشان سیروان ماهی می ‏گرفتند و می ‏فروختند.

به خاطر همین، خیلی از اهالی روستا بعد از این که دیدند، سد راه ماهیگیری را برایشان بسته است، بار و بنه خود را جمع کردند و راهی شهرهای اطراف، یعنی پاوه شدند.

زندگی شهری، زندگی روستایی

داستان یاسر درست شبیه به داستان همولایتی‏ هایش است، درست شبیه به مردم روستای داریان. داستان او اما از 15 سال پیش کمی قبل‏تر از احداث سد روی رودخانه شروع شد.

او زمانی که تنها 15 سال داشت از روستای خود، داریان به تهران مهاجرت کرد. یاسر به ما می‏ گوید که نوجوان بود و دوست داشت که هرچه زودتر وارد محیط کار شود. او شب‏ها درس می‏خواند و روزها کار می ‏کرد.

یک نوجوان اما چه کار می‏تواند بکند؟ او البته خوش‏ شانس بود و پنج سال از زندگی ‏اش را به‌عنوان بازاریاب در دانشگاه تهران کار و سمینارهایی را در سالن دانشگاه برگزار ‌کرد.

ته دل یاسر اما با تهران دودگرفته نبود و دلش برای دامنه زاگرس، برای کوهپیمایی در کوه شاهو و شنا کردن در رودخانه سیروان لک می‎زد. به همین دلیل با اولین پیغام از ده، رخت مهاجرت را از تن درآورد و دوباره به روستای آبا و اجدادی‏اش، داریان برگشت. پیغام به او می‏ گفت که می ‏تواند رویای خودش را در روستا دنبال کند.

درست زمانی که یاسر در شهر، مشغول سروکله زدن با مشتری‏هایش بود، در روستا اتفاقاتی در حال وقوع بود. نقطه اوج داستان پرورش ماهی در روستای داریان در یک مکالمه ساده اتفاق افتاد.

در یک روز بهاری که یکی از اهالی ده، هوس ماهیگیری کرد و به دل دشت و رودخانه زد تا از رودخانه‏ ای که آبش کم شده بود ماهی بگیرد.

او تورش را پهن کرد و ناامیدانه منتظر ماند تا شاید چند ماهی اسیر تورش شود. مرد ماهیگیر منتظر به دام افتادن ماهی بود تا این که یکی از کارمندان شیلات استان او را دید و از او پرسید که در حاشیه رودخانه ‏ای که ماهی ندارد، چه کار می‌کند؟ مرد ماهیگیر از عادت‏ها و روزهای خوش ماهیگیری در رودخانه گفت و کارمند شیلات زمانی که دید اهالی داریان دلبستگی زیادی به ماهیگیری دارند، جرقه‏ ای را در ذهن آنها روشن کرد و پرسید: «چرا خودتان در روستا، پرورش ماهی راه نمی ‏اندازید؟» و این سؤال، شروع راه‏اندازی داستان استخرهای پر از ماهی قزل‏آلا در روستای داریان بود.

شروعی دوباره

کارمند شیلات داوطلبانه به مردم روستا راه و روش پرورش ماهی را یاد داد. چند نفر از اهالی روستا، آنهایی که هنوز دل‌شان نمی ‏آمد از روستا مهاجرت کنند، در کلاس‏هایی که رایگان برگزار شد شرکت کردند.

ایده راه ‏اندازی استخرهای پرورش ماهی، شور و شوق دوباره‎ای در دل اهالی روستا راه انداخت و به همین دلیل، به خانواده ‏هایی که از روستا مهاجرت کرده بودند، پیغام دادند تا دوباره به روستا برگردند. یکی از آنها یاسر بود.

او می ‏گوید که پدر و مادرش که به شهر پاوه مهاجرت کرده بودند، به او که در تهران زندگی می‏ کرد، پیغام دادند و یاسر مشتاقانه تصمیم گرفت به روستا برگردد.

یاسر می‏ گوید که والدینش، باغ‏شان را رها کرده و از روستا رفته بودند. لطفی اما جان دوباره‏ای به باغ‏هایی که در حال خشک شدن بود، داد. او می‌گوید که مادرش طلاهایش را فروخت و پولش را داد به فرزندش تا زندگی را دوباره به جریان بیندازد. همان زمان بود، یعنی حدود 11-10سال پیش که برخی از اهالی ده، در باغ‎های خودشان استخرهای پرورش ماهی راه انداختند.

زندگی سخت، آسان می‏ شود

یاسر می ‏گوید، این طور نبود که از اولش همه اهالی که پرورش ماهی را شروع کردند، در کار تبحر داشته باشند و همان سال اول شروع کار، چند تن ماهی از استخرها استخراج کنند؛ پرورش ماهی این‌قدرها هم آسان نیست.

او می‎گوید: «سال‏های اول، کار سخت بود و ما آزمون و خطا می‏ کردیم تا کار را درست انجام دهیم.» زمان شروع کار، یاسر هیچ سودی نبرد و به خاطر همین، او استخرها را چند سالی اجاره داد و خودش زیر دست دیگران کار کرد تا فهمید باید چه کار کند.

او می‏ گوید که بعد از چند سال، کار را یاد گرفت. حالا در روستای داریان که حدود 600 نفر جمعیت دارد، 36 استخر پرورش ماهی قزل‏ آلا به وجود آمده است و سالانه درمجموع و در دو نوبت برداشت شش‌ماهه، حدود 600 تن ماهی تولید می‎شود.

اهالی ده یک تعاونی به نام سرچشمه داریان راه انداخته ‏اند و در این تعاونی، تمام خرید و فروش‏ها را انجام می ‏دهند.

مدیرعامل تعاونی روستا می ‏گوید به شهرهای مریوان، شیراز، پاوه و تهران، ماهی می‏ فروشند. فاصله روستای داریان تا مرز عراق، خیلی کم و کمتر از 45 کیلومتر است؛ به همین دلیل، حجم زیادی از فروش این تعاونی صادرات و فروش ماهی به کردستان عراق است.

یاسر می ‏گوید که ماهی‏ها در کمتر از یک ساعت به بازار کردستان عراق می‏رسند و به همین دلیل ماهی‏ها تازه هستند و این دلیل خوبی است تا عراقی‏ها بخواهند ماهی تازه ایرانی‏ها تهیه کنند. اهالی ده سالانه حدود 300تن ماهی، از روستای خودشان صادر می ‏کنند.

خبر لبریز شدن ماهی از استخرهای روستا به گوش افرادی که از روستا مهاجرت کرده بودند، رسید و خیلی‌هایشان دوباره به روستا بازگشتند؛ لطفی می‏گوید 300 خانواده‏ای که تا آن زمان از روستا مهاجرت کرده بودند، به دلیل استخرهای پرورش ماهی، به روستا بازگشتند و استخر پرورش ماهی راه ‏اندازی کردند یا این‌که برای رونق اقتصادی کارهای دیگری انجام دادند.

یاسر می‏ گوید بسیاری از اهالی که سال‌ها بود پا به روستا نگذاشته بودند، خانه و زندگی خود را از نو درست کردند و بوم گردی را در روستا رونق دادند. حالا آوازه خانه‏ ها و سفره‏‎خانه‌ های محلی روستای داریان که با زیبایی‏شان گردشگران را به وجد می‎آورند، با همت و همدلی اهلی روستا، در ایران شنیده می‏شود.

روزهای سخت کم ‏آبی

درست است که سالانه حدود 600 تن ماهی از استخرهای پرورش ماهی در روستای داریان برداشت می‏ شود اما عوامل زیادی بر پرورش ماهی تاثیرگذار است.

مدیرعامل تعاونی روستا می‏ گوید که پرورش‎دهنده‌های ماهی روزهای سختی را می‏ گذرانند، چراکه خشکسالی در راه است.

همین باعث شده تا اهالی روستا از اداره آبفای استان درخواست کنند تا در بخشی که آب پشت سد سرریز می‏شود، یک پمپ برگشت آب بگذارند و آب را دوباره به روستای داریان برگردانند تا خشکسالی و کم‏آبی استخرهای پرورش ماهی را خشک نکند؛ درخواستی که هنوز به آن توجه نشده است.

به‌جز این اما اهالی ده، درخواست دیگری هم از مسؤولان دارند. یاسر می ‏گوید در انتهای مزارع روستا، یک دریاچه وجود دارد به نام دریاچه داریان که مکان مناسبی برای پرورش ماهی قفسی است.

او می‏ گوید که تعاونی درخواست کرده تا این بخش را برای پرورش ماهی، به اهالی روستای داریان یا روستاهای اطراف اجاره دهند.

او می‏ گوید با اجاره این بخش از دریاچه، تعداد زیادی از اهالی مشغول به کار می‎شوند. این در حالی است که بخشی از دریاچه به شخص دیگری خارج از آن منطقه اجاره داده شده.

یاسر می‎گوید که طرح تولید کارخانه برای تولید خوراک ماهیان را هم در دست اقدام دارند؛ کرونا اما تمام نقشه‏ های آنها را نقش بر آب کرد.

او می‏ گوید که سالانه 700 تا 800 تن خوراک ماهی از شهرهای اطراف خریداری می‏ کنند؛ این در حالی است که با راه ‏اندازی کارخانه تولید خوراک ماهی، بیش از 70‌نفر مشغول به کار می‏ شوند و البته نیاز خود روستا و روستاهای منطقه هم تامین می‏ شود؛ پیشرفت خوبی که کرونا فعلا جلوی آن را گرفته است.

لیلا شوقی - جامعه / روزنامه جام جم