مرا طلای گنبد تو بی‌قرار می‌کند

کلماتی و صدایی که در هر زمانه‌ای می‌تواند وصلت کند به آقا امام هشتم (ع). وقتی که دلتنگی امانت را بریده و امید به یاس تبدیل شده یا زمانی که انگار کارت در گل گیر کرده و به هر سو که می‌زنی راهی باز نمی‌شود که نمی‌شود اما به یکباره انگار صدای استاد کریمخانی در گوشت صدا می‌کند و کم‌کم به سمت دلت راه باز می‌کند و یادآوری می‌کند که الان وقتش است به ملجا درماندگان توسل کنی که در حرمش به رویت همیشه باز است، هر چند از نظر جغرافیایی خیلی دور باشی. یاد امام‌رضا (ع) تو را پناهی می‌دهد که قفل‌های ناامیدی را باز می‌کند و سبب‌سازی می‌شود برای ادامه زندگی.

از زمستان 98 که کرونا آمد تا به همین امروز حرم امام رضا (ع) که پناهگاه‌مان بود، کم و بیش به رویمان بسته است، دیگر مثل سابق نمی‌توانیم حتی اگر شده برای یک روز راهی شویم سمت مشهد و دل را سبک کنیم و برگردیم سر زندگی با این اطمینان که خودش همه چیز را روبه راه می‌کند.

شاید برای همین است که صدای استاد کریمخانی را در دوره کرونایی بیشتر در گوشمان می‌شنویم و آن را زمزمه می‌کنیم، «آمده‌ام شاه پناهم بده...» و با قلب و دلمان پناه می‌بریم به امام هشتم (ع). کرونا شرایط عجیبی را به ما تحمیل و شرایط زندگی را سخت کرد و عجیب‌تر این‌که دیگر در میانه این همه گرفتاری و سختی نمی‌توانستیم پناه ببریم به حرم حضرتش و شاید یکی از چالش‌هایی که اهالی شهر مشهد و دیگرانی که در سختی‌ها راهی مشهد می‌شدند و حرم، همین بود که ورود به حرم ممنوع شد.اتفاقی که در طول تاریخ شبیه آن رخ نداده است.

امروز میلاد امام رضا (ع) است و دلمان پر می‌زند که در حرمش باشیم، برخی این امتیاز را دارند که امروز در جوار امام‌رضا(ع) هستند و ما که دوریم صوت استاد کریمخانی را زمزمه می‌کنیم، «...ملجاء درماندگان...»

به امید گشایشی در میان این همه گرفتاری که همه ما به نوعی درگیر کرده‌است.با تقی دژاکام که چند سالی است نشریه هفتگی آستان قدس را منتشر می‌کند، هم‌صحبت شدم تا از دوره کرونا و حال و هوای حرم برایمان بگوید.

زیارت خاص

دژاکام درباره چراغانی و گل‌ آرایی حرم امام‌ رضا (ع) در دوره کرونا به‌خصوص ماه‌های اول که حرم کلا تعطیل شد، می‌گوید: در همه ایام جشن و سوگواری سنت‌های حرم رعایت و برگزار شد. چراغانی، گل‌آرایی یا سیاهپوش کردن حرم نذر و است و وقف. باید در هر شرایطی اجرا شود.

مثلا نوروز 99 که حرم به دلیل کرونا تعطیل شد، گل‌آرایی و چراغانی انجام شد هرچند برخی انتقاد کردند وقتی حرم تعطیل است چرا باید برای این کارها هزینه شود.اما هزینه گل‌آرایی و چراغانی را آستان قدس پرداخت نمی‌کند و مخارج آن از سوی کسانی که نذر دارند یا وقف کرده‌اند تامین می‌شود. امسال برای میلاد امام‌رضا(ع) حرم طبق سنت‌های گذشته آذین بسته می‌شود و خوشبختانه الان دیگر با رعایت پروتکل‌هایی که ستاد کرونا مقرر کرده، زائران و مهمانان امام‌هشتم(ع) می‌توانند وارد صحن‌ها و حرم شوند و خوشبختانه شرایطی که سال 99 داشتیم، تسهیل‌تر شده است. برای ورود به حرم در دوره کرونا حتما زائران باید ماسک داشته باشند و فاصله‌گذاری را رعایت کنند.

چهار پنج نفر بیشتر نباید روی فرش‌ها بنشینند و برای زیارت ضریح هم شرایط ویژه‌ای مقرر شده است. چهارراه (دو راه برای بانوان و دو راه برای آقایان) به سمت ضریح درنظر گرفته شده و زائران به نوبت در این مسیر قرار می‌گیرند و به سمت ضریح می‌روند. البته در فاصله دومتری ضریح باید توقف کنند و اجازه نزدیک شدن به ضریح را ندارند. به نظرم همین هم غنیمت است، چون اوایل ورود کرونا به ایران که نمی‌دانستیم باید چگونه با آن رفتار کنیم که مبتلا نشویم، همین نزدیک شدن به ضریح هم از ما دریغ شده بود.

کمک به نیازمندان در دوره کرونا

دژاکام درباره سال 98 و آغاز شیوع کرونا می‌گوید: شرایط عجیبی بود. نمی‌توانستیم باور کنیم حرم کلا تعطیل می‌شود. آن زمان ستاد کرونا هنوز تشکیل نشده‌بود و وزارت بهداشت به همه چیز نظارت داشت و دستورالعمل‌ها را صادر می‌کرد. بعد از مدتی که کرونا اوج گرفت و شرایط سخت شد، دستور دادند درهای حرم کلا بسته شود و حاج‌آقا مروی، رئیس آستان قدس هم قبول کردند و درهای حرم بسته شد. تعطیلی حرم هتل‌ها و بازارهای مشهد را هم تعطیل کرد. شرایط اقتصادی سخت شد و زندگی برای مردم دشوار. تولیت آستان قدس تصمیم گرفت برای همدلی و کمک به مردم، اجاره چند ماه را از مغازه‌داران و اجاره‌نشین‌هایی که در املاک موقوفه امام‌رضا(ع) زندگی و کاسبی می‌کردند، دریافت نکند تا به این وسیله به آنها کمک کند.

آشپزخانه سرای حضرت در همان زمانی که حرم تعطیل بود هم تعطیل نشد. به میزان سابق و طبق برنامه غذا پخته، بسته‌بندی و برده می‌شد برای نیازمندان، کارگران و کسانی که در حاشیه شهر مشهد زندگی می‌کرده‌اند. از وقتی حرم باز شد هم غذای به صورت بسته‌بندی بین زائران تقسیم می‌شود و بخشی از آن باز هم برای نیازمندان برده می‌شود.

نوروز سال 99، عجیب‌ترین نوروز در جوار امام‌رضا(ع) بود. درهای حرم بسته بود، ورود زائران به مشهد ممنوع بود و مردم مشهد، بیشترین حزن را در همین سال تجربه کردند. یادم هست می‌رفتیم نزدیکی حرم و به حضرتش سلام می‌دادیم. برخی از مردم می‌آمدند و در پیاده‌روی نزدیک حرم سجاده پهن می‌کردند و زیارت‌نامه می‌خواندند. برخی روی پشت‌بام‌ها می‌رفتند و طوری که گنبد و گلدسته‌های حرم را ببینند به حضرت سلام می‌دادند و راز و نیاز می‌کردند. دوره عجیبی بود و خاطراتش برای همیشه در ذهن ما خواهد ماند.

دوستداران جهانی امام‌هشتم (ع)

دژاکام درباره خادمان امام‌هشتم (ع) می‌گوید: آنقدر درخواست خادمی امام‌رضا(ع) زیاد است که نمی‌توان به همه آنها جواب مثبت داد و علاقه‌مندان باید مدت زیادی منتظر بمانند. از سراسر دنیا افرادی هستند که تمایل دارند خادم افتخاری امام‌رضا(ع) باشند. در سال‌هایی که در حرم خدمت می‌کنم، صحنه‌هایی دیده‌ام که کم‌نظیر است.

برادران و خواهران اهل تسنن زیادی را دیده‌ام که برای زیارت به حرم آمده‌اند. دیده‌ام گوشه و کنار حرم با دست بسته ایستاده‌اند و نماز می‌خوانند. عراقی‌های زیادی به حرم می‌آیند و با چه اشتیاقی زیارت می‌کنند. همان‌طور که ما در ایام محرم و اربعین به عراق و کربلا می‌رویم، آنها هم در طول سال به‌خصوص در اعیاد به زیارت امام‌رضا(ع) می‌آیند و به‌وضوح می‌توان دید ائمه‌اطهار(ع) حلقه وصل دوستی بین مسلمانان هستند. راستش را بخواهید در این سه سالی که کارمند حرم شده‌ام دوستان تهرانی و دیگر دوستانم را بیشتر می‌بینم. هر جا سر می‌چرخانم دوستانم را می‌بینم که برای زیارت آمده‌اند و تازه متوجه شده‌ام حرم امام‌هشتم ملجا و پناهگاه همه ایرانی‌ها و مسلمانان است و آنها زیاد به این حرم امن پناه می‌آورند.

طاهره آشیانی - روزنامه‌نگار / روزنامه جام جم