مذاکرات دوحه اولویت بایدن نیست

به گزارش جام جم آنلاین، در خصوص آخرین تحولات مربوط به مذاکرات احیای برجام، «جام‌جم» گفت‌وگویی با پروفسور ویلیام بیمن، استاد دانشگاه مینه سوتای آمریکا انجام داده که از نظرتان می‌گذرد.

مقامات آمریکایی و اروپایی می‌گویند مذاکرات دوحه به نتیجه معینی نرسیده و حتی از احتمال شکست مذاکرات سخن می‌گویند. برآورد شما از این تحلیل یا ادعای مقامات این کشور‌ها چیست؟

باید بگویم که مذاکرات دوحه را به مثابه تکرار مذاکرات وین مورد تجزیه و تحلیل قرار نمی‌دهم. در این مذاکرات جوزپ بورل، نماینده اتحادیه اروپا بود بدون آن‌که کشور‌های فرانسه، انگلیس و آلمان در مذاکرات حضور داشته باشند. نقش بازیگران اروپایی در حقیقت فراهم کردن یک نوار فرعی از مذاکرات برای متقاعد کردن ایالات متحده و ایران برای پذیرش آخرین نتایج به دست آمده در سلسله مذاکرات قبلی وین بوده است. از سوی دیگر، مقامات آمریکایی ابتدا (آغاز دولت بایدن) سخن از پیش‌شرط‌هایی مانند تحدید توان موشکی ایران و مذاکره در خصوص مسائل منطقه‌ای به میان می‌آوردند، اما اکنون دیگر سخنی از این موارد نمی‌گویند. شرایط جاری در نظام بین‌الملل به گونه‌ای است که آمریکا را وادار به حضور پای میز مذاکره کرده است.

چرا مقامات اروپایی مدعی هستند که ماهیت مذاکرات دوحه با مذاکرات وین متفاوت بوده است؟ آیا در این خصوص توجیهی وجود دارد؟

در حقیقت اتحادیه اروپا ادعا کرده است مذاکرات دوحه، مصداق مذاکرات رسمی بر سر انعقاد یا احیای توافق هسته‌ای محسوب نمی‌شود. البته این مذاکرات رسمی برجام نیست. اروپاییان مدعی‌اند صرفا این مذاکرات تلاشی برای شکل‌گیری میز مذاکره و ترغیب طرفین به مذاکره در خصوص نقاط اختلافی بوده است. در کنار مذاکرات مربوط به رفع تحریم‌های ضد ایرانی و... ما شاهد طرح موضوعاتی غیررسمی مانند آزادسازی زندانیان دوتابعیتی هستیم؛ بنابراین طبیعی است که در بحبوحه مذاکرات ممکن است از سوی طرف‌های مذاکره برخی خواسته‌های غیر برجامی نیز مطرح شود.

همزمان با مذاکرات هسته‌ای، مذاکرات دوجانبه‌ای میان ایران و عربستان نیز در حال انجام است. ارتباطی بین این مذاکرات وجود دارد؟ به عبارت دیگر آیا نتایج هر مذاکره بر دیگری تأثیر می‌گذارد؟

معتقدم که نمی‌توان هم‌پوشانی بین این دو مذاکره را منکر شد. البته عربستان سعودی طرف برجام نیست، اما اگر ریاض از بازگشت به این توافق حمایت کند، این نوعی پوشش سیاسی برای دولت بایدن در بازگشت به توافق فراهم می‌کند. اگر دولت عربستان سعودی مخالفت کند، توافق برای ایالات متحده دشوارتر خواهد بود، زیرا در این میان باید مانند مذاکرات سال ۲۰۱۵، بازی سعودی‌ها را نیز مورد رصد قرار داده و اختلاف با ریاض را بر سر احیای توافق هسته‌ای مدیریت کند.

با توجه به آنچه در مذاکرات دوحه رخ داد، آینده مذاکرات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ مقامات آمریکایی نشانه‌های متناقضی از مذاکرات مخابره می‌کنند که نشان‌دهنده سردرگمی آن‌ها نسبت به این مذاکرات است. نظر شما در این خصوص چیست؟

صادقانه بگویم، تا زمانی که انتخابات میان‌دوره‌ای ایالات متحده در نوامبر به پایان نرسد، هیچ تحرک جدی و تعیین‌کننده‌ای در این خصوص نمی‌بینم. شاید رمز برخی مواضع ضدونقیض در آمریکا نیز همین مسأله است. دوره‌ای از نوامبر تا ژانویه که کنگره جدید آغاز می‌شود، زمانی خواهد بود که ایالات متحده می‌تواند به‌راحتی با برجام بدون عواقب سیاسی عمده برای بایدن و حزب دموکرات همکاری کند. در این خصوص دو سناریو بیشتر رخ نخواهد داد: یا دموکرات‌ها کنترل کنگره را حفظ خواهند کرد که به بایدن اجازه می‌دهد به جلو حرکت کند یا کنترل کنگره را از دست خواهند داد که بایدن را وادار می‌کند تا قبل از افتتاح کنگره جدید در ژانویه با کنترل جمهوریخواهان، این حرکت (احیای توافق هسته‌ای) را انجام دهد. اگر جمهوریخواهان کنگره را کنترل کنند، با توجه به این‌که بایدن همچنان رئیس جمهور خواهد بود، آن‌ها نمی‌توانند تصمیم بایدن را برای ورود مجدد به برجام لغو کنند، زیرا هر اقدام جمهوریخواهان برای جلوگیری از این امر، توسط بایدن وتو می‌شود. با همه این اوصاف، نمی‌توان پدیده‌ای به نام انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا را به‌عنوان موضوعی جدا از پرونده برجام و حتی دیگر پرونده‌های سیاست خارجی دولت بایدن مورد توجه قرار داد.

منبع: روزنامه جام جم