درخشش خیام در آسمان

قرارداد ماهواره خیام سال ۱۳۹۶ منعقد شد بود اما به خاطر مشکلات متعدد، این قرارداد به‌رغم گذشت سالیان، اجرایی نشده بود و بالاخره چندی پیش، به فضا فرستادن این ماهواره یکی از ماموریت‌های دولت شد و  به‌عنوان یک ماموریت ویژه به عهده سازمان فضایی ایران قرار گرفت. در نتیجه، قرارداد جدیدی با روسیه منعقد و در متن قرارداد جدید ملاحظات مختلفی گنجانده شد. براساس برنامه جامع 10ساله فضایی تا انتهای سال۱۴۰۱ بناست پرتاب و مدارگذاری ماهواره‌ها تا وزن ۱۰۰کیلوگرم تثبیت و تا انتهای ۱۴۰۲ امکان مدارگذاری تا وزن ۲۰۰کیلوگرم در مدار ۵۰۰کیلومتری محقق شود. طبق گفته‌های رئیس سازمان فضایی ایران، طراحی مفهومی این ماهواره توسط متخصصان ایرانی انجام و به یک شرکت ساخت ماهواره سنجشی خوشنام ارائه شده است. ناظران سازمان فضایی در تمام فرآیندهای مربوط به طراحی، ساخت و تست حضور داشتند و گام به گام اسناد و مدارک تایید شده تست را مشاهده کردند.
او همچنین تاکید کرده است روند صنعت فضایی ایران به گونه‌ای خواهد بود که در مسیر بومی‌کردن ماهواره‌هایی مانند «خیام» نیز پیش خواهیم رفت.
روزنامه نیویورک تایمز از جمله رسانه‌هایی بود که به پرتاب ماهواره خیام واکنش نشان داد. این رسانه در بخشی از تحلیل خود نوشت: یک موشک روسی روز سه‌شنبه به مدار ماهواره‌ای ایران پرتاب شد که به گفته تحلیلگران غربی، جمع‌آوری اطلاعات ایران را بهبود می‌بخشد و نشانه‌ای ملموس از گسترش همکاری بین دو کشور در مواجهه با تحریم‌های اقتصادی غرب است. روسیه از وقتی حمله به اوکراین، باعث انزوای این کشور میان بسیاری از کشورهای غربی شد، به دنبال اتحادهای نزدیک‌تر از جمله با ایران بوده است. ایران این هفته گفت پرتاب ماهواره بخشی از توافق‌نامه همکاری فضایی چهار‌ساله بین دو کشور است.
نیویورک تایمز همچنین نوشته است یوری بوریسف، مدیرکل روسکوسموس در این باره گفته پرتاب موفقیت‌آمیز این ماهواره در راستای منافع و به سفارش ایران به نقطه عطف مهمی در همکاری‌های دوجانبه روسیه و ایران تبدیل شده است و راه را برای اجرای پروژه‌های جدید و حتی بزرگ‌تر باز می‌کند. آژانس فضایی دولتی روسیه در بیانیه‌ای این سخنان را اعلام کرده است.  آژانس فضایی ایران اعلام کرد ماهواره خیام مجهز به دوربینی با وضوح بالاست. مقامات آمریکایی و برخی کارشناسان مستقل گفتند این امر به طور چشمگیری توانایی تهران را برای نظارت بر سایت‌ها، از جمله اهداف نظامی احتمالی، در اسرائیل و خاورمیانه افزایش می‌دهد.
تال این‌بار محقق ارشد در اتحاد دفاع از دفاع موشکی، یک سازمان غیرحزبی آمریکایی، گفت این ماهواره می‌تواند تصاویر بسیار بهتری از زمین از فضا ارائه دهد که چالشی مهم برای اسرائیل، دشمن دیرینه ایران است. اینبار گفت: «این یک کاهش قابل توجه شکاف فناوری بین ایران و اسرائیل و ایالات متحده است.»
نیویورک همچنین نوشته است که آژانس فضایی ایران تاکید کرده این ماهواره برای مقاصد نظامی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت و 7آگوست در بیانیه‌ای گفته این ماهواره برای برنامه‌های کشاورزی، منابع آبی و سایر کاربردهای زیست‌محیطی در نظر گرفته شده است. سازمان فضایی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد: «مسیر یک کشور برای توسعه ماهواره‌های بومی قابل توقف یا انکار نیست». در مورد همکاری‌های بین‌المللی نیز همین امر صادق است. این صنعت فضایی، ایران را به صنعت صادرات تبدیل می‌کند.
طبق گزارش‌های خبری روسیه هفته گذشته، روسکوسموس اعلام کرد شرکت‌های روسی این ماهواره را برای ایران ساخته‌اند. سفارت روسیه در تهران با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد این ماهواره به سفارش ایران و ساخت روسیه بوده و برای مقاصد غیرنظامی طراحی شده است. خبرگزاری فرانسه نیز در این ارتباط به تقویت همکاری‌های تهران و مسکو اشاره کرد و نوشت ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه ماه گذشته میلادی به عنوان دومین سفر خارجی خود از زمان جنگ اوکراین به تهران سفر کرد. این خبرگزاری همچنین در خصوص همکاری‌های فضایی ایران و روسیه خاطر نشان کرد در سال ۲۰۰۵ ماهواره سینا یک ایران از ماهواره‌بر پلستسک روسیه پرتاب شده بود.  
شبکه TRT ترکیه نیز گزارش داد در بحبوحه ترس غرب مبنی بر کمک ماهواره ایرانی خیام به روسیه در جنگ علیه اوکراین و همچنین ارائه قابلیت‌هایی به ایران برای نظارت بر پایگاه‌های نظامی منطقه، موشک روسی سایوز، ماهواره ایرانی خیام را از پایگاه فضایی بایکونور  کوزمودروم، مقر پرتاب‌های فضایی روسیه در جنوب قزاقستان پرتاب کرده است. این شبکه خبری ترکیه افزود:  در حالی که مسکو و تهران به دنبال ایجاد روابط نزدیک‌تر در مواجهه با تحریم‌های غرب هستند، یک موشک روسی با موفقیت ماهواره ایرانی را به فضا پرتاب کرد. TRT اضافه کرد آژانس فضایی روسیه(روسکوزموس) فیلم پرتاب این ماهواره را در یوتیوب قرار داد و آن را منتشر کرد. البته قابل ذکر است رئیس سازمان فضایی ایران در پاسخ به شایعه جاسوسی این ماهواره گفته بود: این صحبت‌ها تنها فضا را متشنج می‌کند. ماهواره خیام با این ابعاد، وزن و اطلاع‌رسانی که درباره پرتاب آن صورت گرفت، چطور می‌تواند در حوزه جاسوسی مورد استفاده قرار بگیرد. این حرف از پایه کودکانه است. وقتی قرارداد همکاری با روسیه منعقد و مراحل طراحی و ساخت این ماهواره آغاز شد، جنگی در اوکراین شکل نگرفته بود.
همچنین پایگاه خبری الخلیج الجدید با اشاره به پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره خیام نوشت: در زمانی که مسکو و تهران به دنبال ایجاد روابط نزدیک‌تر در مواجهه با تحریم‌های غرب هستند،  آژانس فضایی ایران داده‌های اولیه را از ماهواره خیام دریافت کرد که روز سه‌شنبه با موشک روسی از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان پرتاب شد.

منبع: ضمیمه کلیک روزنامه جام‌جم