سوخت هسته‌ای؛ چرخه قدرت‌ساز

محمد اسلامی دیروز در سی و ششمین اجلاس سالانه رؤسای آموزش و پرورش حرف‌های جدیدی را مطرح کرده که با توجه به در جریان بودن تبادل پیغام‌ها برای توافق، مورد توجه قرار گرفته‌است. رئیس سازمان انرژی اتمی گفته‌است: چرخه سوخت هسته‌ای، چرخه‌ای قدرت‌ساز است و ربطی به بمب ندارد و اگر مسأله ساخت بمب اتمی مطرح می‌شود به این دلیل است که اجازه ندهند ما به این فناوری دسترسی یابیم. خوشبختانه در این مدت توانسته‌ایم در صنعت اتمی و هم مولکولی، روی آب سنگین کار کنیم و باید توجه داشت در سال‌های اخیر مخالفت‌های فراوانی در زمینه تولید آب‌سنگین با کشور ما شده‌است؛ همچنین ما امسال توانستیم از آب سنگین، قطره غربالگری نوزادان را تولید و بهره‌برداری کنیم. این دانش، ارزش‌افزوده دارد و غیر از مصارف فوق‌العاده‌ای که در بخش‌های گوناگون دارد؛ می‌تواند به عنوان ظرفیت قدرتی مورد استفاده قرار گیرد.

اسلامی بیان کرد: ورود ما به حوزه فناوری‌های نوین و نوظهور به دلیل این‌که وارد رأس هرم قدرت می‌شویم و این هرم قدرت‌ساز است، با موانع و ممنوعیت‌هایی همراه شده‌است؛ این ممنوعیت‌ها مربوط به امروز نیست بلکه پیش‌از انقلاب نیز با دستیابی و حضور ایران به این عرصه مخالف بودند و اجازه نمی‌دادند کشور ایران و دولت شاهنشاهی که به عنوان دست‌نشانده دولت‌های غربی و تسلیم اوامر آن‌ها بود به این قدرت دست‌یابد و دنبال این بودند که چنین ظرفیتی در ایران وجود نداشته باشد. آن‌ها متناسب‌سازی هرم قدرت را بر اساس برنامه‌ریزی‌های خود دنبال می‌کردند. از آن سال‌ها معتقد بودند ایران باید چرخه سوخت را خریداری کند و در این زمینه مشتری کشور‌های قدر‌تمند باشد و در سطح اپراتوری باقی بماند؛ بنابراین اجازه پیشرفت در صنعت هسته‌ای را نمی‌دادند.

معاون رئیس جمهور تاکید کرده‌است: اکنون با استفاده از مسیر دانش‌بنیان‌ها می‌توان اقدام به تبدیل ایده به محصول از طریق ظرفیت‌سازی در کار طراحی مهندسی و قابلیت‌سازی با هدف دستیابی به تولید بر اساس برنامه و نقشه‌راه کرد که قله هرم قدرت محسوب می‌شود، اما طرف‌های مقابل با چنین پتانسیلی در ایران مخالف هستند و نمی‌خواهند کشوری مانند جمهوری اسلامی ایران که هرگز تسلیم قدرت‌های جهانی نشده و نمی‌شود به چنین دانش و ظرفیتی دست یابد و اصلا این مسأله را برنمی‌تابند؛ بنابراین این مسیر در اصل مسیر عزت، شرف، پیشرفت و قدرت‌ساز است و سبب گشایش‌های آتی خواهد شد تا کشور بتواند گام‌های رو‌به جلو بردارد.

وی افزوده‌است: طرف‌های مقابل در مسائل بین‌الملل دنبال به اصطلاح پرس کردن و در تنگنا قرار دادن کشور هستند، در حالی که ما باید هنرمندانه میدان و عرصه را باز کنیم تا جمهوری اسلامی ایران در مسیر پیشرفت و تعالی قرار گرفته و بر اساس منافع ملی گام بردارد و نسبت به توسعه امور اقدام کند. طرف‌های مقابل ۲۰سال است اتهامات متعددی مانند ساخت بمب‌اتم به ایران می‌زنند و حتی در روز‌های اخیر نسبت به ساخت کلیپ‌های متعدد علیه ایران اقدام کردند و منافقان میزگردی در آمریکا تشکیل دادند تا موارد و مسائل را تحلیل کنند و نتیجه بگیرند قصد ایران در این صنعت صلح‌آمیز نیست؛ ۲۰سال مذاکره، ۲۰سال تهمت و ۲۰سال انجام سنگین‌ترین بازرسی‌ها از کشور را دنبال کردند.

اسلامی همچنین عنوان کرده‌است: باید توجه داشت که صنعت هسته‌ای ایران کمتر از ۲ درصد ظرفیت هسته‌ای جهان را تشکیل می‌دهد و در اختیار دارد، اما ۲۵ درصد بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران انجام شده‌است. حاصل این همه سال اتهام و مذاکره تبدیل به سند برجام شده و آن را با هدف تخریب‌کردن و از بین‌بردن زیرساخت‌های هسته‌ای آغاز کرده‌اند.

رئیس سازمان انرژی اتمی گفته‌است: حداقل میزان تاب‌آوری و تحمل کردن این بوده که اتهامات را دور بریزند و ایران صنعت هسته‌ای خود را محدود کرده و سرعت خود را کاهش دهد و نظارت‌های بیشتر را بپذیرد و در ازای انجام این موارد، طرف مقابل تحریم‌ها را بردارد، اما چند سال قبل که از این توافق‌نامه خارج شدند در اصل به پله نخست بازگشتند و دوباره به دنبال تخریب‌کردن و از بین‌بردن زیرساخت‌ها و سانتریفیوژها، آب‌سنگین و... بودند و قصد داشتند بازی‌های سال ۲۰۱۵ را دوباره تکرار کنند.

او تاکید کرده است: باز شاهدیم که گفته می‌شود اسرائیل مدارکی به ما ارائه کرده و... در حالی‌که باید پرسید ما قرار است چگونه با چنین قوم بی‌منطق و زورگو مذاکره کرده و مسائل ملی را بررسی کنیم، زیرا کار سخت و طاقت‌فرسایی است، اما به لطف الهی از این مرحله عبور کرده‌ایم و با اقدامات متعدد آنها، ما نیز عکس‌العمل متناسب و قاطع نشان‌داده و برنامه‌های خود را براساس قانون اقدام راهبردی به شکل گسترده شتاب داده‌ایم؛ آن‌ها تصور نمی‌کردند در عرض یک‌سال و چند ماه و با همت همکاران پرتلاش خود در سازمان انرژی اتمی، به آنچه مدنظرمان بود دست‌یابیم و در این مسیر توانستیم قدرت مذاکره و چانه‌زنی را برای تیم مذاکره‌کننده به‌وجود آوریم.

این سخنان رئیس سازمان انرژی اتمی درحالی است که ما بیشترین همکاری را با آژانس برای نظارت‌ها داشته‌ایم به طوری که ۲۵درصد از هزینه‌های بازرسی آژانس برای بازرسی از ایران بوده‌است؛ حتی در سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران در اسفند۱۴۰۰ توافق شد که در موضوعات باقیمانده ایران گزارش بدهد و نهایتا این روند بررسی شود، اما در عمل شاهد بودیم که این توافق اجرا نشد و با صدور قطعنامه از سوی شورای حکام به نتیجه نرسید. به همین دلیل تیم مذاکره‌کننده اصرار دارد که برای ثبات و پایداری یک توافق لازم است موضوعات پادمانی بسته شود چراکه اساسا ماهیت این سؤالات جدید که با فشار صهیونیست‌ها دنبال شده، سیاسی است و حالا هم لازم است با اراده سیاسی آن‌ها این موضوع بسته شود. به عبارت دیگر وجود اراده سیاسی در غرب و آمریکا برای پایان دادن به موضوعات پادمانی میان ایران و آژانس مهم‌ترین عنصر پیش‌برنده توافق است و در این مقطع زمانی اگر این اراده وجود داشته باشد به‌راحتی می‌توانند بپذیرند آژانس دیگر وارد این مقولات نشود. البته آن‌طور که شنیده شده مذاکراتی در جریان است که شیوه اجرای پادمان به صورت مکتوب در متن مشخص باشد.

در عین حال یکی از پایه‌های اختلاف‌نظر میان ایران با تروئیکا و آمریکا این است که آن‌ها مدعی هستند موضوعات پادمانی بین ایران و آژانس، مستقل از برجام است و نباید در مذاکرات وین گنجانده شود. اما این در حالی است که موضوع بسته شدن پرونده سوالات پادمانی در آژانس پیش از این هم سابقه داشته‌است؛ کمااین‌که کشور‌های ۱+۵ در زمان توافق ۲۰۱۵ در تصمیم‌گیری برای مختومه شدن پرونده PMD (ابعاد نظامی احتمالی در برنامه‌های هسته‌ای) نقش داشتند و آن را به‌عنوان اقدامی مهم تلقی کردند که مبتنی بر دو اصل بود؛ یکی این‌که بررسی‌های فنی آژانس مشخص کرده‌است که PMD موضوعیت ندارد و دوم این‌که کشور‌ها مایل بودند به تصمیم‌گیری سیاسی برجام نتیجه عینی و ملموس بدهند و از این رو به دلیل این دو پایه اصلی بود که پرونده مطالعات ادعایی را در آژانس بست؛ موضوعی که دوباره با فشار صهیونیست‌ها به آژانس شکل تازه‌ای گرفته است.

آینده توافق و مسأله آژانس

در این شرایط که به وضوح گزارش‌ها و بیانیه‌های آژانس از بحث‌های فنی عبور کرده و نوعی تحریک سیاسی تلقی می‌شود، اگر فرض کنیم با این موضع و رویکرد، توافق هم به دست بیاید، باز هم یک بیانیه آژانس یا موضعگیری سیاسی رافائل گروسی، می‌تواند تردید به وجود بیاورد و غرب و آمریکا را وارد سطح جدیدی از مناقشه با ایران کند. پس اصرار تیم مذاکره‌کننده برای بسته‌شدن ادعا‌های پادمانی مبتنی بر عقلانیت کاملا بحق است و وجود اراده سیاسی برای پایان دادن به این موضوعات، مهم‌ترین عنصر تسهیل کننده توافق به نظر می‌رسد. از سوی دیگر هم طبق معاهده ان‌پی‌تی و مقررات آژانس، ایران کاملا به تعهدات خود پایبند بوده و به آن عمل کرده و اجازه بازرسی و نصب دوربین را داده و حتی بخش‌های اضافه بر تعهدات قانونی را هم به صورت داوطلبانه پذیرفته‌است؛ این یعنی تهران کار خود را کامل و بدون نقص انجام داده و حالا نوبت طرف مقابل است که این موازنه را برقرار کند. کما این که در همه گفتگو‌های تلفنی سیدابراهیم رئیسی با رؤسای‌جمهور فرانسه، روسیه و چین، موضع قاطع رئیس‌جمهور این بود فقط زمانی‌که ادعا‌های پادمانی حل‌وفصل و بسته شود، توافق نهایی قابل دستیابی است. به هرحال بروکسل اکنون در حال بررسی پاسخ تهران است که شامگاه دوشنبه برای اتحادیه‌اروپا ارسال شد و آن‌ها هنوز در انتظار پاسخ واشنگتن برای اتمام این توافق هستند. هرچند اتحادیه‌اروپا می‌گوید در ارتباط نزدیک با شرکای خود در مذاکرات عمل می‌کند، اما تا این لحظه چیزی از طرف خود بیان نکرده است.

 

منبع: روزنامه جام جم