تربیت موش‌های زنده‌یاب

بنابه گفته محققان، موش‌ها با وجود حس بویایی قوی خود می‌توانند در زنده‌یابی افراد موثرتر از فناوری عمل کنند. از سوی دیگر موش‌ها را می‌توان درست مانند سگ‌ها تربیت کرد و از آنجا که جثه این حیوانات بسیار کوچک‌تر از سگ‌هاست، عملیات زنده‌یابی را به مراتب بهتر از آن‌ها انجام می‌دهند. آن‌ها برخلاف سگ‌ها می‌توانند به‌راحتی به درون آوار‌های ساختمان‌ها نفوذ کنند.

این محققان در آفریقا به موش‌های صحرایی غول‌پیکر شناسایی مین‌ها را یاد دادند. بنابه گفته آن‌ها موش صحرایی جثه‌ای کوچک و سبک دارد، به همین دلیل وقتی روی مین قرار می‌گیرند، جثه سبک‌شان مین را منفجر نمی‌کند. این موش‌ها حتی یاد گرفتند با نفوذ به درون کانتینر‌های حمل بار، قاچاقچیان حیوانات حیات‌وحش را شناسایی کنند. در واقع برای انجام این کار‌ها موش‌ها به‌مراتب بهتر و سریع‌تر از فناوری‌های امروزی عمل می‌کنند.

محققان با استفاده از تقویت مثبت و براساس یک‌سری رفتار‌ها به موش‌ها آموزش می‌دهند. در واقع موش‌ها برای دریافت پاداش، کار‌هایی را که محققان می‌خواهند انجام می‌دهند و این به این معناست که وقتی انسانی زنده زیر آوار بیابند برای دریافت پاداش به مکانی که رها شده‌اند، باز می‌گردند. محققان آموزش موش‌ها را ابتدا در اتاقی کوچک و خالی، سپس در محیطی بزرگ‌تر و پر از خرت‌وپرت و پیچیده شروع و در نهایت در مکان ساختمان‌های مخروب تکمیل کردند.

وقتی موش‌ها زیر آوار با بازمانده‌ای روبه‌رو می‌شوند، باید صدایی تولید کنند. محققان برای این کار جلیقه‌ای با توپی کوچک روی یقه آن، به تن موش‌ها کردند. البته از قبل، میکروسوئیچی درون یقه جاسازی کرده بودند. سپس آن‌ها به موش‌ها یاد دادند با مشاهده بازمانده‌ای زیر آوار، توپ را بکشند و زنگ هشدار میکروسوئیچ را به صدا درآورند.

البته کشیدن توپ، رفتاری طبیعی برای موش‌ها نیست و آن‌ها از طریق فرآیند «شکل‌دهی» آموزش دیدند. به این‌ترتیب وقتی روی یقه جلیقه موش‌ها توپی قرار گرفت، آن‌ها به‌طور طبیعی کنجکاو شدند و توپ را لمس کرده و کشیدند. محققان در واکنش به لمس توپ‌ها، بلافاصله به موش‌ها پاداش دادند. سپس پاداش را تا زمانی‌که موش‌ها فعالیت بیشتری انجام دهند، متوقف کردند. این روند آن‌قدر تکرار شد تا موش‌ها یاد گرفتند توپ‌ها را دو تا سه ثانیه بکشند و در نهایت زنگ هشدار میکروسوئیچ‌ها به صدا در آمد. از طرفی محققان نمی‌توانند موش‌ها را زیر آوار ببینند یا صدایشان را بشنوند، در اینجا گروهی از مهندسان وارد عمل شده و نوعی کوله‌پشتی چندکاربردی طراحی و بین موش‌ها و محققان ارتباط برقرار کردند.

هر بار که موش‌ها توپ را به حرکت درمی‌آورند محققان با استفاده از فرستنده موقعیت‌یاب، محل موش‌ها و فرد زیر آوار را پیدا می‌کنند. درضمن حس بویایی موش‌ها مانند سگ‌ها توانایی تشخیص بوی بدن مرده و زنده را دارد، چرا که بوی افراد در زمان مرگ از زمانی که زنده هستند، بسیار متفاوت است. محققان امیدوارند در آینده‌ای نه‌چندان دور موش‌های زنده‌یاب را آماده عملیات نجات کنند.

منبع: روزنامه جام جم