مدیریت دانش بر مدار MTAShare؛ اولین نرم‌افزار مدیریت دانش ایرانی

در یک دهه اخیر بکارگیری ابزارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات تحت عنوان نرم‌افزار مدیریت دانش، رویکرد غالب اجرایی کردن مدیریت دانش شده است.

لیکن در این مقاله پس از بیان اینکه تاریخچه و تعریف مدیریت دانش چیست؛ به بررسی ویژگی های MTAShare اولین نرم افزار مدیریت دانش  ایرانی پرداخته شده است. 

تاریخچه مدیریت دانش

بررسی روند ظهور این پدیده فناورانه نشان می‌دهد که در اوایل هزاره جدید فقط شرکت‌های بزرگ با برخورداری از امکانات توسعه نرم‌افزارهای بومی، به توسعه نرم‌افزارهای مدیریت دانش بر اساس نیاز خود می‌پرداختند. بازیگران سرآمد آن دوران مانند Sharenet در زیمنس، BPX در بریتیش پترولیوم و Docushare در شل از آن نمونه‌اند.

این نرم‌افزارها با هدف افزایش تعامل و یا مستند کردن مستندات و دروس آموخته شکل می‌گرفتند و البته رشد قابل ملاحظه‌ای در محدوده مرزهای سازمانی داشتند. اما در دهه گذشته و رشد استارت آپ‌ها و ارائه خدمات برون‌سپاری شده در حوزه نرم‌افزار عملا باعث شد که بازیگران نوظهوری قدم به عرصه ابزارهای کاربردی مدیریت دانش بگذارند و در این میان مواردی چون Confluence،GURU،Stack  و Clickup نقش‌آفرینان مهمی بودند.

درآمدهای چند صد میلیون دلاری این نرم‌افزارهای نوظهور در دهه اخیر نشان می‌دهد موجی جدید از توجه به این ابزار در دنیا در حال شکل‌گیری است. این ابزارها در دایره وسیعی از موضوعات سازمانی عمل می‌کنند و از سوی دیگر نرم‌افزارهای قدرتمندی نظیر Yammer و Bitrix24 هم در این میان (برای عقب نیفتادن از این قافله) به ادعای مدیریت دانش به عنوان یکی از خدمات خود می‌پردازند. 

مدیریت دانش ایرانی و نرم افزار مدیریت دانش

تاریخچه مدیریت دانش در ایران با خلق ایده نرم‌افزار مدیریت دانش در سال ۱۳۸۴ شکل گرفت. در آن موقع نوید نظافتی (که دانشجوی دکتری مهندسی صنایع در دانشگاه پلی تکنیک بود) و امیر خسروانی (دانشجوی فناوری اطلاعات دانشگاه تربیت مدرس)، بر اساس ارزیابی شناختی که از نیاز صنعت در موضوع مدیریت دانش به دست آورده بودند و نیز آشنایی با فرآیند توسعه نرم‌افزار و ایده‌هایی برگرفته از بنچمارک‌های خارجی، یک سیستم مدیریت دانش خلق نمودند و به سرعت آن را با شکل‌دهی استارت آپ مشاوران توسعه آینده تجاری‌ساز کردند.

اولین نرم افزار مدیریت دانش، MTAShare نام گرفت و در مدت زمانی کوتاه تعداد قابل توجهی از سازمان‌های بزرگ ایرانی را با خود همراه نمود. این سامانه مدیریت دانش در سال‌های بعد بر اساس بازخوردهای مختلف توانست به تناوب، ویرایش‌های جدیدی را به بازار مدیریت دانش ایران معرفی نماید.

طراحی مفهومی منحصر به فرد نرم‌افزار مدیریت دانشMTAShare  آن را در میان نرم‌افزارهای بین‌المللی نیز مطرح کرده است و مشابه بین‌المللی آن با این طراحی به چشم نمی‌خورد. اگرچه این تمایز در عرصه بین‌المللی همچنان وجود دارد، اما در داخل کشور در پانزده سال گذشته محصولاتی با کپی‌برداری از این طراحی مفهومی به بازار معرفی شدند که همگی بخش عمده طراحی مفهومی و ساختار خود را ازMTAShare  کپی‌برداری کرده‌اند. 

معرفی ویژگی‌های سامانه مدیریت دانش MTAShare، اولین نرم‌افزار مدیریت دانش ایرانی

MTAShare یک نرم‌افزار تحت شبکه است که اعضای پروژه‌ها و واحدهای یک سازمان و حتی مشاوران بیرونی آن سازمان می‌توانند به ایجاد پروفایل‌های دانشی خود در آن بپردازند. این کاربران می‌توانند دروس آموخته خود را در فرمت‌های مختلف و در موضوعات مختلف سازمانی وارد سامانه  می‌کنند. سامانه مدیریت دانش MTAShare پس از انجام مراحل صحه‌گذاری ساختاری و محتوایی و دستاوردهای دانشی را با استفاده از سازوکار شبکه‌های اجتماعی و مکانیزم بانک دانشی به نمایش می‌گذارد. همین اتفاق برای مستندات دانشی سازمان (دانش آشکار) تکرار می‌شود. این مستندات با فراداده‌هایی مانند پروژه‌های سازمانی، مشتریان و موضوعات تخصصی اخذ، ساماندهی و قابل بازیابی می‌شوند.

نتیجه تمامی این تعاملات درون سیستمی، منجر به بازنمایی متفاوتی از داده‌ها تحت عنوان نقشه دانش و پروفایل (کارنامه) دانشکاران خواهد شد. نقشه دانش به صورت پویا و بر اساس تولیدات دانشی درون سیستم شکل می‌گیرد و به بصری‌سازی دانش به صورت درختواره و نیز نمایش بهترین دانشکاران، دانش‌ها، مستندات و نیز انجمن‌های خبرگی فعال در سامانه می‌پردازد. همچنین بر اثر همین مراودات درون سیستمی، عملکرد خبره‌یاب (Expert Locator) سامانه شکل گرفته و بر اساس آن مدال دانشی در موضوعات مختلف دانشی و شناسایی و انتخاب برترین خبرگان طراحی شده است. این سامانه همچنین دارای زیرسیستم‌های قدرتمندی در بخش مدیریت است که ضمن تولید گزارشات مختلف دانشی، به توسعه نظام پاداش‌دهی دانشی مبتنی بر امتیازات می‌پردازد. 

چرخه دانش در نرم افزار مدیریت دانش

MTAShare  چرخه کامل دانش، از اخذ تا انتشار و نهایتا بکارگیری را هدایت می‌نماید. انواع کاربران با درجات مختلف دسترسی می‌توانند انواع دروس آموخته را در فرمت‌های مختلف وارد سامانه مدیریت دانش مشاوران توسعه آینده کنند، و نرم‌افزار به صورت اتوماتیک این تجارب (یا انواع دیگر دانش) را برای ارزیابی به خبرگانی منتخب ارسال می‌کند و اگر این محتواهای دانشی نمراتی بالاتر از سطح مجاز به دست آوردند، وارد بانک دانشی سازمان شده و امکان جستجو و بازیابی پیدا می‌کنند.

کار به همین جا ختم نمی‌شود و دانشکاران سازمان می‌توانند در مورد دانش‌ها نظر داده و یا نمره‌دهی کنند و در نهایت حتی می‌توانند گزارشی از نتایج بکارگیری دانش در فرآیندهای کاری بدهند و بازگشت سرمایه ناشی از آن را در کار خود مشخص کنند. 

چرخه مستندات دانشی

مستندات یا همان دانش‌های آشکار که ارزش بالای دانشی دارند نیز به خوبی در این سامانه وارد و طبقه‌بندی کاملی شده و در سیستم‌های جستجوی یکپارچه قابلیت بازیابی پیدا می‌کنند. 

انجمن‌های خبرگی

یکی از ویژگی‌های نرم‌افزار مدیریت دانش مشاوران توسعه آینده، زیرسیستم انجمن‌های خبرگی  است. انجمن های خبرگی امکان تعریف بدون محدویت ایجاد انجمن‌های تخصصی مجازی را می‌دهد. این نرم‌افزار به صورت هوشمند در هر حوزه‌ای که مرتبط با فیلدهای دانشی است به خبره‌یابی برای تشکیل گروه‌های بحث و پرسش می پردازد.

کافی است گروهی از کارکنان، موضوع دانشی را مشخص کنند تا نرم‌افزار به صورت خودکار بهترین خبرگان را در آن موضوع شناسایی و توسعه انجمن تخصصی مربوطه را ممکن سازد. به این صورت می‌توان گروه‌های تخصصی را بدون هزینه و صرف وقت راه‌اندازی کرد و فضایی برای پرسش و پاسخ در زمینه‌های کلیدی سازمانی به صورت پایین به بالا در سطح شرکت و تیم‌ها ایجاد کرد.

نقشه دانش

تمامی محتوای دانشی سازمان و منابع دانشی آن اعم از دروس آموخته، مستندات، خبرگان موضوعی و نیز انجمن‌های خبرگی در این زیرسیستم بصری‌سازی می‌شوند. کافی است موضوعی تخصصی را انتخاب کنید تا تمامی این منابع که به صورت هوشمند شناسایی و ارزیابی شده‌اند را به صورت تصویرسازی شده در اختیار داشته باشید. این زیرسیستم دسترس‌پذیری منابع دانش را به طور قابل ملاحظه‌ایی ارتقاء می‌دهد. 

پاداش‌دهی دانشی

نرم‌افزار مدیریت دانش مشاوران توسعه آینده، ده‌ها قابلیت ارزشمند مدیریتی دارد که شامل انواع گزارشات و امکانات فرم‌سازی و گزارش‌سازی می‌شود. اما یکی از مهمترین این بخش‌ها زیرسیستم پاداش‌دهی دانشی است که به صورت هوشمند به محاسبه امتیاز‌های دانشی افراد می‌پردازد. در ادامه این امتیازات را از ده‌ها عملکرد دانشی هر فرد به صورت دقیق استخراج می‌کند. در این زیرسیستم مدیران سیستم می‌توانند انواع پاداش مالی و غیرمالی را برای سیستم تعریف کنند. نرم‌افزار مدیریت دانش برای حفظ انگیزه کاربران، این مقادیر کلی را دقیق و عادلانه تقسیم می‌کند. 

پروفایل‌های دانشی

یکی از امکانات متمایز نرم‌افزار MTAShare ایجاد پروفایل‌های دانشی افراد به صورت پویا است. این پروفایل‌ها نمایشی از تمامی اقدامات دانشی فرد، مهارت‌های او، حلقه همکاران دانشی کاربر و نیز نمودارهای عملکردی را به نمایش می‌گذارد. در این میان مهم‌ترین بخش پروفایل مدال‌های دانشی فرد است که سیستم به صورت خودکار و عادلانه به فرد اعطا می‌کند و در انگیزش افراد بسیار موثر است.

منبع: https://mta.co.ir/fa/product/index/28