گردانها در آن روزها هویت داشتند. هویتی برگرفته از حالوهوای نیروها و موفقیتهایشان. خود این حالوهوا و موفقیتها، دو رکن اساسی داشت؛ رزمندهها و فرمانده گردان.
البته این ویژگی در گردان های سپاه، بروز و جلوه بیشتری داشت. گردانهای تحت امر لشکرهای سپاه پاسداران با حضور نیروهای داوطلب بسته میشدند. بهکارگیری و هدایت بسیجیها در مأموریتهای پدافندی و عملیاتها، کار هرکسی نبود. بههرحال فرماندهی یک گردان با آدمهای متنوع و متفاوت چالشها و مسائل فراوانی دارد. در یک گردان رزمی همهجور آدمی وجود داشت؛ از نوجوان ۱۵ساله گرفته تا پیرمرد ۶۰ساله. یکی قویهیکل بود و دیگری لاغر و کمبنیه. بعضیها کل گردان را میگذاشتند روی سرشان و برخی یک گوشه کز میکردند و میرفتند توی خودشان.
فرمانده گردان باید نیروهایش را به اوج آمادگی میرساند. چه از نظر روحی و چه از لحاظ نظامی. طبیعتا گردانی در عملیاتها و مأموریتهای پدافندی خوشمیدرخشید که نیروهایش آمادهتر و سرحالتر بودند. انتخاب ارکان کارآمد برای گردان و سپردن گروهانبه فرماندهان شایسته و فراهمساختن امکانات و ملزومات موردنیاز در مناطق عملیاتی و ایجاد همدلی و هماهنگی بین نیروها، شاخصههای مهم فرماندهی گردان بهشمار میرفت. خیلی وقتها در گیرودار جنگ، فرمانده لشکر مستقیما دستوراتش را به فرمانده گردان منتقل میکرد. علاوهبراینها، ارتباط موثر و منطقی با فرماندهان بالادستی هم اهمیت و ضرورت فوقالعادهای داشت. فرماندهان گردان با ابتکار، خلاقیت و تصمیمگیری صحیح در مواقع حساس، برجسته و الگو میشدند. نیازی به تأکید ندارد که پیشنیاز ساختن یک گردان پیروز و سربلند، خودسازی است. ما در خاطرهها و تاریخ شفاهی و مکتوب دوران دفاع مقدس، روایت فرمانده گردانهایی را خواندهایم که با هدایت خوب نیروهایشان در نبردهای مختلف، کاری کردند کارستان. راهبری چندصد رزمنده در شرایط بحرانی و نفسگیر عملیات و باران گلوله دشمن و دستیابی به اهداف ازپیشتعیینشده، هنر یک فرمانده گردان لایق و برتر بهحساب میآید. بیتردید توجه ناشرین و نویسندههای حوزه ادبیات پایداری به سرگذشت فرمانده گردانهای ورزیده و خوشنام، جامعه را با مردان گمنامی آشنا میکند که هم خودساخته بودند و هم قهرمان؛ هم در میدان جنگ درخشیدند و هم در جهاد اکبر. متأسفانه نام و نقش فرماندهان گردان در انبوه روایتهای مربوط به جنگ گم شده است.
محبوبیت و محوریت فرماندهان گردان بعد از پایان جنگ هم ادامه پیدا کرد. هنوز هم در شهرهای مختلف بچههای گردان، با بهانه و بیبهانه دورهم جمع میشوند؛ با همان هویت و نشان روزهای دفاعمقدس. و همچنان فرمانده حلقه وصل بچههاست. امیدواریم که نگاه تخصصی به مقوله روایت تاریخ شفاهی جنگ و انتخاب سوژههای اینچنینی در نهضت خاطرهنگاری، مقدمات دیدهشدن فرماندهان گردان را فراهم بیاورد.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد