بی‌تعارف آب نیست!

محمد بختیاری، مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب تهران اول آبان امسال گفت که تهران فقط برای صد روز آب دارد. او در برنامه تلویزیونی با بیان این‌که مصرف آب شرب روزانه تهران سه‌میلیون مترمکعب است، گفت: اگر تمهیدات لازم و صرفه‌جویی صورت نگیرد، اوایل زمستان به مشکل خواهیم خورد. این خبر آن‌قدر در فضای‌عمومی واکنش به همراه داشت که درست یک روز پس از این خبر شرکت آب‌وفاضلاب استان تهران با صدور اطلاعیه‌ای خبر «اتمام ذخایر آبی تهران طی صد روز آینده» را تکذیب کرد، اما پس از این تکذیب آرام‌آرام دوباره اخباری رسمی منتشر شد که نشان از وضعیت ناخوشایند آب داشت. اولین آن مربوط به هشدار احمد وحیدی، وزیر کشور بود. او یکی از مشکلات شهر تهران را با توجه به کاهش نزولات آسمانی، «ذخیره پشت پنج سدی» دانست که آب تهران را تامین می‌کند و گفت «وضعیت آب در تهران نامناسب است». وزیر کشور البته در ادامه حرف‌هایش شهروندان را به صرفه‌جویی توصیه کرد. داده‌های هولناک در این حوزه در تمام روز‌های هفته منتهی به امروز ادامه یافت. مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور گفت فقط ۱۸درصد سد‌های تهران آب دارد و از وزارت نیرو هم خبر آمد که مخازن سد‌های پنجگانه تهران نسبت به سال گذشته ۸۲درصد کاهش داشته و به نوعی پایتخت در یک بن‌بست آبی قرار گرفته. پیش از این در رابطه با مدیریت منابع آبی در گذشته بار‌ها گفته شده است. این‌که در حوزه برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی افراط کرده‌ایم یا در رابطه با میزان هدررفت آب در سیستم توزیع ناکارآمد بودیم و حتی برنامه‌ای برای تبخیر قابل‌توجه آب‌های ذخیره پشت سد‌ها نداشته‌ایم. مهم‌تر از همه این‌که همچنان بیشترین هدررفت آب در ایران مربوط به حوزه کشاورزی است و ما همچنان به آن بی‌توجهیم، اما سؤال مهم که شاید در همین هفته گذشته با مهم‌تر شدن وضعیت آب پیش می‌آید این است که مگر ما چقدر آب مصرف کرده‌ایم یا می‌کنیم که حالا در شرایط بحرانی هستیم؟ این سؤال از آن رو مهم است که بدانیم بعد از توصیه وزیر به صرفه‌جویی در آب‌شرب برخی از میزان آب مصرفی در ایران مثال آوردند و چنین نتیجه گرفتند که صرفه‌جویی در آب خانگی تاثیری در وضعیت بحرانی کنونی نخواهد داشت. به باور آن‌ها بیشترین هدررفت آب در حوزه‌های کشاورزی و صنعتی است و سهم صرفه‌جویی در این حوزه‌ها بسیار بالاتر از میزان مورد نیاز مردم برای مصرف خانگی است، اما داده‌های جالب‌توجهی این فرضیه را تا حدود بسیاری رد می‌کند؛ داده‌هایی که نشان می‌دهد با وجود این‌که سهم پایتخت‌نشین‌ها از نزولات آسمانی بسیار کمتر از برخی کشور‌های اروپایی است، اما میزان مصرف آب تهرانی‌ها بسیار بیشتر از آن کشورهاست! مصداقی‌تر که به این نکته بپردازیم باید بگوییم متوسط بارندگی در جهان حدود ۸۶۰میلی‌متر است درحالی‌که متوسط بلندمدت این رقم در ایران ۲۵۰میلی‌متر است، تهرانی‌ها با مصرف روزانه ۲۹۹لیتر، سه‌برابر مردم لهستان، بلژیک و بلغارستان آب مصرف می‌کنند! و البته این آمار‌ها در حالی منتشر شده که بدانیم کشور‌های پیشرو در صرفه‌جویی آب‌شرب، سرانه مصرف هر فرد را کاهش دادند و طی برنامه‌های طولانی‌مدت زمینه کاهش ۴۰تا۵۰درصدی در این شاخص را فراهم کردند. آمار‌های مصرف آب تهرانی‌ها از متوسط ایران هم بالاتر است. به این معنا که در حالی سرانه مصرف آب‌شرب برای هر نفر در ایران به ۲۷۰ لیتر در روز می‌رسد که این شاخص در تهران معادل ۲۹۹ لیتر در روز است. چه باور داشته باشیم چه نه، آنچه حالا آشکارتر از همیشه است این‌که باید تعارفات مرسوم را در این زمینه کنار بگذاریم و باور کنیم که آب نیست.