جشنواره زیر ذره‌بین «نقد سینما»

در آن روزها با شروع جشنواره فیلم فجر مردم ساعت‌ها در صف می‌ایستادند تا بتوانند بلیت جشنواره را تهیه کنند و بتوانند فیلم‌های جشنواره را ببینند. اکنون این جشنواره به چهل‌ویکمین دوره رسیده و رسانه‌ملی این روزها با پرداختن به بخش‌های مختلف جشنواره حامی آن است و سعی دارد در قالب برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی نه تنها فیلم‌های جشنواره فیلم فجر را نقد و بررسی کند، بلکه کارشناسان و مجریان برنامه‌ها درباره صنعت سینما، ژانرهایی که دغدغه سینماگران جوان و پیشکسوت است، فیلم اولی‌ها و ... هم صحبت می‌کند. یکی از این برنامه‌ها «نقد سینما» نام دارد که به تهیه‌کنندگی یوسف بچاری و به میزبانی امیررضا مافی، پس از وقفه‌ای یکساله همزمان با برگزاری چهل‌ویکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر پخش خود را از سر گرفته‌است. سری جدید این برنامه که با مشارکت سازمان سینمایی سوره تولید می‌شود، با تغییر رویکرد محتوایی و با هدف طرح مباحث عمیق‌تر درباره سینمای ایران از شبکه پنج سیما به شبکه چهار منتقل شد و همزمان با برگزاری این رویداد سینمایی در پردیس سینمایی ملت هر شب ساعت ۲۱و۳۰ دقیقه به صورت زنده روی آنتن می‌رود. با تهیه‌کننده و مجری برنامه در این باره صحبت کردیم تا مخاطبان را در جریان جزئیات این برنامه قرار بدهیم.

فصل جدید برنامه «نقد سینما» که به پوشش جشنواره چهل‌ویکم فجر و بررسی فیلم‌های بخش مسابقه اختصاص دارد، در بخش خبری با خبرنگاران رسانه‌های جمعی درباره اتفاقات این رویداد، گفت‌وگو می‌کند.
یکی از ویژگی‌های این فصل میز گفت‌وگوی ویژه با حضور پژوهشگران و منتقدان سینما، به عنوان مهمان ثابت برنامه در فضای نقد سینمای ایران در نسبت با سینمای جهان خواهدبود. یوسف بچاری، تهیه‌کننده برنامه نقد سینما در پاسخ به این پرسش که با توجه به این که برنامه بعد از یک سال وقفه روی آنتن برگشته و با جشنواره فیلم فجر کارش را شروع می‌کند، پرداخت به چه موضوعاتی در اولویت‌تان است و غیر از این‌که به فیلم‌های جشنواره می‌پردازید و آنها را نقد و بررسی کنید، چه اهدافی را دنبال می‌کنید، به جام‌جم می‌گوید: هر شب یک بخش گفت‌وگوی ویژه در برنامه داریم که با حضور آقای مافی و آقای اکبر نبوی و یک مهمان پخش می‌شود و درباره موضوعات کلان و فرهنگی سینما با این دوستان گفت‌وگو خواهیم‌داشت. یعنی یک میز سه چهار نفره است که راجع به این موضوعات گفت‌وگو می‌کنند.

قهرمان در سینمای ایران

وی ادامه می‌دهد: موضوعات هم به طور کلی بحث رویدادهای فرهنگی ایران، سیاست‌پذیری یا سیاست‌گذار بودن دولت‌ها نسبت به سینما، نقش رسانه‌ها، قهرمان در سینمای ایران، سینمای ایران به عنوان یک حرکت فرهنگی کمال‌گرا یا توسعه‌گرا و مباحثی از این جنس مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد. همچنین در بخش اول برنامه فیلم‌های روز و اکران‌های روز را نقد و بررسی و معرفی می‌کند.

این تهیه‌کننده درباره این‌که مخاطبی که برای برنامه در نظر گرفتید، مخاطب عموم جامعه است یا مخاطب خاص (سینماگران، کارشناسان و دانشجویان این رشته) توضیح می‌دهد: به طور معمول مخاطب شبکه چهار، نخبگان هستند و به دنبال آن، برنامه ما هم این گونه خواهدبود و بیننده‌اش، مخاطب نخبه است؛ نخبه به این معنا که یا به نوعی درگیر مسأله سینما و فرهنگ است یا دست‌اندرکار یا صاحب نظر در این حوزه هستند. ضمن این‌که ما در این برنامه درباره همه فیلم‌ها صحبت خواهیم‌کرد.

بچاری در پاسخ به این سؤال که چه شد اکبر نبوی را به عنوان مهمان ثابت برنامه انتخاب کردید و چه معیارهایی برای انتخاب یک پژوهشگر در برنامه‌تان داشتید، بیان می‌کند: آقای نبوی یک شخصیت چند وجهی است. او هم وجهه ژورنالیستی و هم وجهه پژوهشگری و تحقیق دارد و در دوره‌هایی دست‌اندرکار تولید بوده و دست به قلم است و زیر و بم سینمای ایران را هم از منظر نظری و هم عملی و اجرایی خیلی خوب می‌شناسد و سمت‌های مدیریتی و اجرایی دارد. همچنین دبیر جشنواره و عضو هیأت داوران بوده و طی سال‌هایی که در فضای سینمایی ایران فعالیت کردند، با زوایای مختلف سینمای ایران خیلی آشناست و بر همین اساس او را انتخاب کردیم و چه کسی بهتر از آقای نبوی.

نگاه جدی به سینما

وی درباره این‌که حال‌وهوای نقد سینما نسبت به وقفه یکساله‌ای که داشته تفاوت خواهد کرد و قرار است مخاطب ایده‌های جدیدتر یا فضای تازه‌تری را در این برنامه دنبال کند؟ می‌افزاید: همیشه در دوره‌هایی که برنامه نقد سینما در حال تولید بوده، یک نگاه ثابت وجود داشته که نگاه جدی به سینما بوده و این نوع نگاه به مقوله سینما به‌عنوان هنر هفتم و به‌عنوان یکی از رسانه‌ها و یکی از کالاهای فرهنگی تاثیرگذار روی جامعه ثابت است. ممکن است از نظر تنوع مهمانان و جنس مهمانانی که در این دوره دعوت می‌کنیم قدری تفاوت وجود داشته باشد.

این تهیه‌کننده ادامه می‌دهد: ما درباره اتفاقاتی که در حال رخ‌دادن در جشنواره است، صحبت می‌کنیم و سعی داریم آنچه که روی پرده نمایش داده می‌شود و اتفاقی که در فضایی که دور هم جمع شدند و هر نظری که وجود دارد، ابراز شود.

برنامه از کاخ جشنواره هر شب به‌صورت زنده ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه از شبکه چهار پخش می‌شود.
وی می‌افزاید: از طرفی قصد داریم از کارشناسان جدید و جوان سینما که امروز صاحب نظر و اندیشه شده‌اند نیز استفاده کنیم، چراکه حضور کارشناسان جوان به ما کمک می‌کند نگاهی به‌روز به سینما داشته باشیم. از نظر من در این حوزه ‌روز آمد بودن نگاه اهمیت بالایی دارد، چراکه سینما اصولا هنری به‌روز است.

بچاری در ادامه تأکید می‌کند: اولویت ما این است که سینما را خیلی جدی بدانیم و نگاهی تخصصی به آن داشته باشیم. همیشه سعی ما بر این بوده که مخاطب‌مان را با استانداردی از بحث زیبایی‌شناسی و دیگر مباحث نظری سینما آشنا کنیم تا راحت‌تر بتواند محصول مورد نظر خود را انتخاب کند. درحقیقت سعی ما ارتقای نگاه و سواد مخاطب است تا بتواند این کالای فرهنگی که سینما نام دارد را بهتر برگزیند. قطعا برنامه‌های سینمایی در تلویزیون با رشد سلیقه و سواد مخاطب می‌توانند به رشد سینمای کشور کمک کنند و امیدوارم از این گونه آثار حمایت شود. ما در نقد سینما همیشه رشد سینما را مد نظر داشته‌ایم و امیدوارم در فصل جدید نیز بتوانیم چنین کاری انجام دهیم.

این تهیه‌کننده می‌گوید: ضمن این‌که نقد به مخاطب کمک می‌کند که بتواند سینما را به‌خوبی بشناسد و انتخاب بهتری داشته باشد. وقتی که بیننده شناخت خوبی پیدا کند در انتخابش تأثیر می‌گذارد و انتخاب مخاطب در بازار سینما اثرگذار است و در نتیجه نقد می‌تواند در کلیت سینما تأثیرگذار باشد.

پرداختن از منظر علوم انسانی به سینما

امیررضا مافی، مجری برنامه نقد سینما در پاسخ به این سؤال که چه شد که اجرای این برنامه را پذیرفتید؟ در حقیقت چه ویژگی‌هایی از این برنامه باعث حضور شما در کسوت مجری شد؟ می‌گوید: بنا بر این شد که در سازمان سینمایی سوره و شبکه چهار مجدد برنامه نقد سینما را راه‌اندازی کنند و این برنامه مدت‌ها با میزبانی و حضور من اجرا شده بود و طبیعتا پیشنهاد دوستان تداوم فصل‌‌های قبلی بود. ما تلاش کردیم مانند گذشته از منظر علوم انسانی به سینما بپردازیم و درعین‌حال و همزمان به پوشش جشنواره اقدام کنیم. جشنواره امسال جشنواره ویژه‌ای بود و همه باید دست به دست هم می‌دادیم تا چراغ سینما پرفروغ باقی بماند. لذا من افتخار می‌کنم که دوباره از دریچه نقد سینما به مباحث عمیق‌تر و کلان‌تر فرهنگی که دغدغه‌ همیشه‌ من بود می‌پردازیم. این تهیه‌کننده درباره این‌که در ایام جشنواره برنامه‌های رادیویی‌وتلویزیونی بسیاری به این رویداد می‌پردازند، شما به‌عنوان میزبان از چه زاویه‌ای با مخاطبان صحبت می‌کنید؟ تاکید می‌کند: ما همیشه باید برنامه‌ای را تحویل مخاطب بدهیم که برایش قابل بهره‌برداری باشد. اگر ما برنامه‌ سخت ارائه کنیم حتما بخشی از مخاطب را از دست می‌دهیم و اگر خیلی هم ساده برگزار کنیم نخبگان را از دست خواهیم داد. به‌هرحال شبکه چهار رویکرد نخبگانی دارد و از این جهت مخاطبان این شبکه با مخاطب هدف برنامه همخوان‌ هستند. معتقدم که باید برنامه‌های سینمایی رادیووتلویزیون کیفی شوند و یک سیاست و استراتژی بالادستی ایجاد شود تا ما به تکرار هم نپردازیم.‌ تکرار موجب ابتذال می‌شود و اگر این تکرار بدون استراتژی در اشکال مختلف و هدفمند بروز کند حرف‌های خوب هم در این تکرار و ابتذال نادیده و ناشنیده واقع می‌شوند. این مجری درباره این‌که این برنامه چقدر نقش آگاهی‌بخشی برای مخاطب داشته است؟ عنوان می‌کند: من معتقدم آگاهی‌بخشی مربوط به دوره‌ قبلی ساختار تلویزیون است که تعامل یک‌سویه بود و مخاطب تحت محتوای مطلق تلویزیون قرار داشت. امروز دیگر تلویزیون این کارکرد را ندارد. تلویزیون در تعاملی چندسویه با مخاطب است. مخاطب از جهات مختلف غیر از تلویزیون ورودی دانش و معرفت دارد و می‌تواند ورودی‌ها را محک بزند. پس ما دیگر شأن آگاهی‌بخشی نداریم. آنچه ما مد نظر داریم تبلور تفکر انتقادی برای مسیر است. ما راه‌حل نمی‌خواهیم ارائه بدهیم. ما تلاش داریم تا پرسش‌هایی را مطرح کنیم و معتقدیم این پرسش‌ها موجب حرکت و رشد خواهد شد.

روزنامه جام جم