ادعای زیاد و اعتماد کم

برخی در این میان آنها را متهم به منفعت‌طلبی کردند، ساده‌شده این اتهام این است که آنها پا به جایی و موقعیتی می‌گذارند که نفعی در آن باشد، عملکرد آنها در ناآرامی‌های اخیر هم بر این انتقادها اضافه کرد تا چنین گزاره‌ای مطرح شود که اساسا نگاه مردم به سلبریتی‌ها در ایران چگونه است. اگرچه این نوع نگاه مخالفانی هم داشت، برخی معتقد بودند اساسا بستری برای حضور این افراد میان مردم حادثه‌دیده و کمک‌رسانی‌ها از سوی مسئولان گرفته می‌شود! اشاره اجمالی آنها در این نقد معطوف به اعلام شماره حساب از سوی این افراد برای کمک به مردم بوده است که البته این نوع محدودیت پربیراه هم نبوده و اگر نیت، کمک به این افراد بوده باشد، می‌توان از مسیر قانونی و رسمی آن کار را پیش برد. اما این موضوع محدود به اتفاق اخیر نیست و خوب به یادمان مانده است که در زلزله کرمانشاه برخی سلبریتی‌ها با حضور در میان مردم زلزله‌زده آنجا را با فرش قرمز فستیوال‌ها اشتباه گرفته‌ بودند و سعی در ثبت تصاویر مختلفی از خود می‌کردند تا مسیری برای کمک‌رسانی به این افراد ایجاد کنند. تاریخ اجتماعی ایران نشان می‌دهد مردم در هر شرایطی از کمک به هموطنان خود در بحران‌ها دریغ نکرده‌اند. اولین بار که با میانداری یک چهره شناخته‌شده، جنبشی مردمی برای کمک به راه افتاد، زلزله بوئین‌زهرا بود.

​​​​​​​در شهریور ۴۱ زمین‌لرزه‌ای قدرتمند شهرستان بوئین‌زهرا واقع در استان قزوین کنونی را لرزاند و حدود ۲۰ هزار کشته بر جای گذاشت. شادروان غلامرضا تختی ظاهرا به پیشنهاد نشریه «کیهان ورزشی» یک‌تنه در شهر تهران به راه افتاد و اقدام به جمع‌آوری کمک کرد. کسبه بازار دخل‌های مغازه و زنان طلا و جواهرات خود را با توجه به شناختی که از تختی داشتند، سخاوتمندانه اهدا کردند. حتی گفته شده پیرزنی که توانایی مالی نداشته، تنها دارایی‌اش یعنی چادر سر خود را تقدیم می‌کند. این موضوع البته یک نکته نهفته مهم داشت، این‌که معنای چهره‌های سرشناس یا همان سلبریتی‌ها همواره با پیوست «خوشنامی» نام برده می‌شد. اما در یک دهه اخیر این معنا تفاوت‌های مفهومی بسیاری یافته است. به مدد گسترش شگفت شبکه‌های اجتماعی و ضریب بالای نفوذ اینترنت در ایران حالا تعداد چهره‌های سرشناس که به‌درستی به شهرتی فراگیر دست یافته‌اند و مهم‌تر از آن اعتماد عمومی را به همراه خود دارند بسیار کمتر از گذشته است. نتایج یک افکارسنجی از میان یک جامعه آماری قابل توجه(یعنی ۲۰هزار و ۲۸۳نفر) نتایج قابل توجهی از میزان این اعتماد عمومی به سلبریتی‌ها را به ما نشان می‌دهد. بر اساس یافته‌های این نظرسنجی (۵۲.۷ درصد) از مشارکت‌کنندگان اعلام داشته‌اند که نقش سلبریتی‌ها و چهره‌های شناخته‌شده در روند کمک‌رسانی به زلزله‌زدگان «خیلی زیاد» و «زیاد» است. در مقابل اما ۳۲.۸درصد این نقش را «کم» و «خیلی کم» ارزیابی کرده‌اند و ۱۴.۴درصد گفته‌اند که این افراد «تاحدودی» می‌توانند نقش‌آفرینی کنند. همچنین در سنجش میزان اعتماد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی به این افراد برای اهدای کمک‌های خود به مناطق آسیب‌دیده، ۴۸.۳درصد اعلام کرده‌اند که «کم» و «خیلی کم» اعتماد دارند، ۳۶.۹درصد گفته‌اند «خیلی زیاد» و «زیاد» و ۱۴.۸درصد «تا حدی» اعتماد دارند. مطابق نتایج این افکارسنجی آنلاین ۴۷.۹درصد از مشارکت‌کنندگان عملکرد سلبریتی‌ها و چهره‌های شناخته‌شده در حوادث مشابه را «کم» و «خیلی کم» موفق دانسته‌اند. ۳۶.۵درصد «خیلی زیاد» و «زیاد» و ۱۵.۶درصد «تاحدودی» موفق ارزیابی کرده‌اند. همچنین سلبریتی‌ها و هنرمندان با ۱۳.۱درصد پس از هلال احمر(۲۵.۷درصد) و نهادهای نظامی سپاه و بسیج(۲۱.۵درصد) سومین انتخاب شرکت‌کنندگان برای اهدای کمک‌های خود هستند. مردم عادی با ۱۰.۵درصد، ارتش با ۸.۷ درصد، خیریه‌ها و اشخاص معتمد با ۷.۸ درصد و هیات‌های مذهبی و مساجد با ۲.۶درصد به ترتیب در رده‌های بعدی قرار دارند.

روزنامه جام جم