کتانی رسوایی‌

شرکت داو، غول پتروشیمی آمریکا و دولت سنگاپور اعلام کرده بودند که کفش‌های کتانی قدیمی را بازیافت می‌کنند. رویترز این وعده را با کاشت ردیاب‌های مخفی در داخل ۱۱جفت کفش اهدایی آزمایش کرد. بیشتر این کفش‌ها اما در عوض به اندونزی صادر شده‌اند. یکی از ردیاب‌ها مکانی در یک بازار فرسوده در جزیره باتام اندونزی، پشت یک فروشگاه کفش دست‌دوم در حال فروپاشی را نشان می‌داد.

یک خبرنگار رویترز صدای ردیاب را به سمت تپه‌ای از کفش‌های کتانی قدیمی دنبال و شروع به حفاری در میان توده‌ای از کفش‌های مندرس کرد. بالاخره توانست یک جفت کفش پیاده‌روی نایک آبی‌رنگ که دستگاه ردیاب در یکی از زیره‌هایش کار گذاشته شده بود را پیدا کند. این کفش‌های اهدایی راه طولانی را طی کرده‌اند، از طریق زمین و دریا سفر کرده‌اند و پس از عبور از مرز‌های متعدد بین‌المللی به اینجا رسیده‌اند اما درواقع قرار نبود اینجا باشند. شرکت چندملیتی داو و سنگاپور اسپورت در انتشارات رسانه‌ای خود در سال ۲۰۲۱ اعلام کردند که در این پروژه بازیافت که اولین در نوع خود است، سالانه ۱۷۰هزار جفت کفش را از محل دفن زباله خارج می‌کند. شرکای این پروژه به سؤالاتی در مورد این‌که چه اتفاقی برای این کفش‌ها می‌افتد یا چه تعداد از آنها برای ساخت سطوح ورزشی بازیافت می‌شود، پاسخ ندادند.

در ژوئیه ۲۰۲۲ رویترز کفش‌های ردیاب‌دار را به برنامه بازیافتی که توسط دولت سنگاپور و غول پتروشیمی داو هدایت می‌شد، داده بود. در انتشارات رسانه‌ای و یک ویدئوی تبلیغاتی که در فضای مجازی منتشر شد، این تلاش وعده برداشت کفه‌های لاستیکی و زیره‌های لاستیکی را داده بود. قرار بود این کفش‌های اهدایی، خرد شده و مواد مورد نیاز برای استفاده در ساخت زمین‌های بازی و پیست‌های دویدن در سنگاپور را فراهم کنند. داو، یک تولیدکننده عمده مواد شیمیایی است که برای ساخت پلاستیک و سایر مواد مصنوعی استفاده می‌شود. محصولات این کمپانی عریض‌وطویل در بیش از ۱۶۰کشور جهان به فروش می‌رسند. داو در گذشته وعده داده بود که تلاش‌هایی را برای بازیافت انجام خواهد داد اما از اهداف اعلام‌شده خود کوتاهی کرد. رویترز جهت راستی‌آزمایی وعده جدید این شرکت، می‌خواست کفش‌های اهدایی را از ابتدا تا انتها دنبال کند تا ببیند آیا درواقع به سطوح جدید ورزشی در سنگاپور تبدیل خواهند شد یا حداقل آنها را به یک مرکز بازیافت محلی برای خردکردن می‌رساند یا نه. برای این منظور، این سازمان خبری یک حفره کم‌عمق را در زیره داخلی یکی از نایک‌های آبی برید، یک ردیاب بلوتوث را درون آن قرار داد، سپس دستگاه را با پوشاندن آن با کفی پنهان کرد. این ردیاب با یک برنامه گوشی‌هوشمند همگام شد که مکان حرکت کفش را در زمان واقعی نشان می‌داد. این اپلیکیشن نشان داد که در عرض چند هفته، نایک‌های آبی سنگاپور را ترک کرده و از طریق دریا به سمت جزیره باتام حرکت کرده‌اند. رویترز تصمیم گرفت ردیاب‌هایی را در ۱۰جفت کفش اهدایی دیگر قرار دهد تا ببیند آیا آنچه برای مورد شماره یک اتفاق افتاد، تصادفی بوده است یا خیر. تصادفی در کار نبود. هیچ‌یک از ۱۱جفت کفش اهدایی رویترز به زمین‌های ورزشی یا پارک کودکان در سنگاپور تبدیل نشدند! در عوض براساس اطلاعات ردیاب‌ها تقریبا تمام کفش‌های برچسب‌گذاری شده به دست یک صادرکننده کالاهای دست‌دوم سنگاپوری به نام یوک ایمپکس رسید. مدیر این کمپانی ادعا می‌کند که شرکت او توسط یک شرکت مدیریت زباله که در برنامه بازیافت شرکت دارد، استخدام شده است تا کفش‌ها را از سطل‌های اهدا به انبار محلی شرکت بازیافت تحویل دهد.

اما این چیزی نیست که برای کفش‌های اهدایی رویترز اتفاق افتاد. ردیاب‌های مکانی نشان می‌دهند که این ۱۰جفت ابتدا از سطل‌های اهدایی به انبارهای شرکت یوک ایمپکس و سپس به کشور همسایه اندونزی حرکت کردند و در برخی موارد صدها کیلومتر را به گوشه‌های مختلف مجمع‌الجزایر بزرگ این کشور سفر کرده‌اند. خبر‌نگاران رویترز با استفاده از برنامه تلفن‌هوشمند برای ردیابی حرکت هر کفش، از طریق هوا، زمین و دریا سه جفت ازجمله نایک آبی اولیه را در بازارهای شلوغ در جاکارتا پایتخت اندونزی و در باتام که در ۱۹کیلومتری جنوب سنگاپور قرار دارد، پیدا کردند. چهار جفت به مکان‌هایی در اندونزی رسیدند که رویترز نمی‌توانست شخصا آنها را ردیابی کند.

در سه مورد دیگر، ردیاب‌ها پس از رسیدن به اندونزی ارسال سیگنال را متوقف کردند. این اولین طرح جدید بازیافتی نیست که توسط شرکت داو راه‌اندازی شده که به وعده‌های خود عمل نکرده است. تحقیقات رویترز در سال ۲۰۲۱ نشان داد که برنامه‌ای به نام «تبدیل زباله‌ها به محصولات باارزش» در آیداهو که به گفته این شرکت از فناوری جدید برای تبدیل زباله‌های پلاستیکی به سوخت پاک استفاده می‌کند، درواقع زباله‌های پلاستیکی را برای سوخت کارخانه سیمان سوزانده است!

روزنامه جام جم