در حالی که ارتش سودان، نیروهای پشتیبانی سریع را به نقض آتش‌بس متهم می‌کند، این نیروها نیز که تحت فرمان ژنرال حمیدتی هستند، ارتش را به نقض آتش‌بس متهم‌می‌کنند.
ارتش سودان در بیانیه‌ای در همین زمینه اعلام کرد: «پیشنهاد آتش‌بس از سوی طرف‌های بین‌المللی به مدت ۲۴ ساعت با اهداف بشردوستانه ارائه شد و نیروهای مسلح با آن موافقت کردند اما شبه‌نظامیان شورشی از آن تبعیت نکردند و درگیری‌های آنها در مجاورت مقر فرماندهی و فرودگاه، متوقف نشد».
در سمت مقابل نیز نیروهای پشتیبانی سریع در بیانیه‌ای اعلام کردند: «نیروهای مسلح در ادامه تخلفات خود از زمان آغاز درگیری‌ها در روز شنبه گذشته، همچنان مرتکب فجیع‌ترین جنایات علیه غیرنظامیان، نقض قوانین بشردوستانه بین‌المللی و قواعد تعامل و نقض آتش‌بس مورد توافق با میانجیگری بین‌المللی هستند».
به دنبال نقض مکرر آتش‌بس‌های وضع‌شده در سودان، اوضاع بی‌ثبات در این کشور همچنان ادامه دارد و مشخص نیست که کدام طرف دست برتر را در این درگیری دارد.
خلف وعده‌های عبدالفتاح البرهان
بعد از کودتای نظامی علیه عمرالبشیر و به دست گرفتن زمام قدرت به وسیله نظامیان و عبدالفتاح البرهان، این کشور وارد بحران تازه‌ای شد. برهان قول داده بود مقدمات انتخابات را فراهم کند و حکومت غیرنظامی تشکیل دهد اما در عمل مشاهده شد قصد کناره‌گیری از قدرت را ندارد. موضوع مهمی که بر کاهش مقبولیت برهان در افکار عمومی تأثیر بسزایی داشت، عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بود که وی با این اقدام خود را در مقابل مردم سودان قرار داد. هرچند وی به دنبال جلب نظر آمریکا در راستای بهبود وضعیت اقتصادی سودان و تثبیت موقعیت خود بود اما دقیقا اشتباه معمر قذافی، دیکتاتور لیبی را مرتکب شد و حیات سیاسی- نظامی خود را به موضوعات این چنینی گره زد.اختلاف میان دو طرف در سودان از زمانی علنی و تشدید شد که گروه‌های سیاسی سودان با نظامیان تحت فرماندهی البرهان یک توافقنامه سیاسی (توافقنامه چارچوب) امضا کردند تا نظامیان صحنه سیاست را ترک، قدرت را به یک دولت مدنی واگذار‌کنند. همچنین تمام گروه‌های مسلح از‌جمله نیروهای پشتیبانی سریع در ارتش ادغام شوند، تحت نظارت دولت مدنی فعالیت کنند و ساختار نظامی و امنیتی سودان اصلاح شود. ناظران سیاسی و تحلیلگران مسائل آفریقا معتقدند فعلا زمینه‌ای برای صلح میان گروه‌های درگیر در سودان وجود ندارد.
نگاهی به نیروهای واکنش سریع سودان
اکنون درگیری‌ها در سودان میان نیروهای واکنش سریع به ریاست محمد حمدان دقلو (حمیدتی) و ارتش به ریاست برهان است که تعداد نیروهای واکنش سریع از نظر کمی به همان تعداد نیروهای ارتش سودان است. نیروهای واکنش سریع در زمان عمر البشیر و برای دفاع از دارفور از نیروهای بومی تشکیل شد.نیروهای واکنش سریع به‌فرماندهی محمد حمدان دقلو، ملقب به حمیدتی از یک دهه قبل نقش پررنگی در درگیری‌ها و کودتاهای سودان داشته‌اند و همچنین در جنگ یمن نیز در ائتلاف عربی مشارکت کردند و همین عامل موجب شد او روابط نزدیکی با امارات و عربستان برقرار کند و از طریق مشارکت نیروهای خود در جنگ یمن مبالغ قابل‌توجهی به دست بیاورد.حمیدتی بعد از کودتا علیه عمر البشیر، منصب معاونت شورای نظامی انتقالی سودان را به‌عهده گرفت و در قالب یک سیاستمدار برای توسعه روابط خارجی به شاخ آفریقا و خاورمیانه سفر کرد. او تلاش داشت خود را به‌عنوان فردی معرفی کند که از مناطق حاشیه‌ای سودان حمایت می‌کند.
گرایش‌های ضدمقاومتی حمیدتی
در رابطه با رویکردهای حمیدتی می‌توان گفت، وی فردی دارای گرایش‌های ضدمقاومت و همراه با رژیم صهیونیستی است و در زمینه عادی‌سازی روابط سودان با این رژیم نقش پررنگی داشت؛ به گونه‌ای که حمیدتی و برهان ارتباط تنگاتنگی در رابطه با پرونده عادی‌سازی روابط سودان و رژیم صهیونیستی داشتند اما صهیونیست‌ها به‌تازگی به توافقاتی با حمیدتی دست یافته بودند.
ریشه‌های اختلافات
درباره علت درگیری میان نیروهای واکنش سریع با ارتش سودان نظرات مختلفی مطرح شده است. برخی دلیل اصلی درگیری‌ها را در تصمیم برهان در ادغام نیروهای واکنش سریع در ارتش می‌دانند و معتقدند این اقدام باعث شده است حمیدتی، فرمانده نیروهای واکنش سریع به آن واکنش نشان دهد. برخی دیگر علت درگیری‌ها را به توافق نرسیدن برهان با حمیدتی به دلیل توافق سیاسی بر سر آینده سیاسی سودان می‌دانند و این موضوع را مورد توجه قرار داده‌اند که حمیدتی نیز به دنبال ریاست دوره انتقالی است. فعلا دوره انتقالی به روند ثابتی تبدیل شده است و شاید به همین دلیل حمیدتی به علت امید نداشتن به روند سیاسی مترصد رسیدن به قدرت است. زیرا برهان و حمیدتی در نشست مشترکی توافق کرده بودند کمیته مشترک امنیتی تشکیل دهند که اعضای آن متشکل از نظامیان، گروه‌های مسلح و نهادهای حاکمیتی ذی‌ربط باشد.
چشم‌اندازی که مثبت نیست
سودان با وضعیت فعلی نشان داد آبستن حوادثی در آینده خواهد بود و همین تحولات می‌تواند پازل سیاسی- نظامی را در این کشور تغییر دهد. عواملی که باعث تغییر رویکرد افکار عمومی در سودان و همچنین برخی بازیگران نسبت به مقام‌های فعلی آن شده است، دو گزاره مهم ارسال نیرو به جنگ یمن و عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بود. این موضوعات نه‌تنها هیچ سودی برای سودان ندارد، بلکه خارطوم را با جنگی داخلی مواجه کرده است. در کنار این موضوع وابستگی عرصه‌های سیاسی و نظامی سودان به بازیگران خارجی منجر به این شده است وضعیت داخلی آن هرچندمدت دچار اختلافات و حوادثی شود.
منافع بازیگران خارجی
رژیم صهیونیستی یکی از بازیگرانی است که مهم‌ترین نقش را در تجزیه سودان و تبدیل شدن آن به سودان جنوبی و شمالی دارد و با موضوع عادی‌سازی روابط، سعی داشت حضور و نفوذ خود را در سودان افزایش دهد. برخی علت درگیری‌ها را به توافق نرسیدن برهان با حمیدتی به دلیل توافق سیاسی بر سر آینده سیاسی سودان می‌دانند یکی از دلایلی که رژیم صهیونیستی تمرکز ویژه‌ای بر سودان دارد، کنترل بنادر این کشور در دریای سرخ در راستای جلوگیری از ورود تسلیحات مقاومت به غزه است که این موضوع اهمیت بیشتری نسبت به سایر موضوعات برای صهیونیست‌ها دارد. همچنین رژیم صهیونیستی در سایه تحولات فوق، ترس از دست دادن پایگاه دوم خود پس از خلیج‌فارس و نزدیکی به بحرین و امارات در همجواری باب‌المندب و دریای سرخ دارد. تحولات کنونی نیز که به نوعی به خطر افتادن منافع صهیونیست‌ها در سودان است، این رژیم را به تکاپو انداخته تا روند درگیری‌های فعلی را متوقف کند؛ به گونه‌ای که یدیعوت آحارانوت به نقل از مقام‌های صهیونیستی گزارش کرد، وزارت خارجه این رژیم و موساد در تلاش برای حل بحران میان دو طرف درگیری در سودان هستند. بازیگران بعدی کشورهای عربی همچون عربستان و امارات هستند که بنابر ادعاهای موجود، عربستان بیشتر تمایل به برهان دارد و امارات به دنبال تقویت حمیدتی است. هرچند نیروهای واکنش سریع در کودتای چندسال گذشته علیه بشیر با ارتش سودان همکاری کرده بودند.
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
