خانواده‌هایی هم که خواستار این‌گونه آموزش‌ها و تقویت آموزشی فرزندشان بودند، از این مدارس استقبال کردند؛ مدارسی که از دانش‌آموزان شهریه دریافت می‌کنند و در مقابل، فضای آموزشی خلوت‌تر و آموزش‌های فوق‌برنامه و تقویتی در اختیار می‌گذارند. شهریه‌ای که این روزها خبرساز شده و هر روز با اعداد و ارقام عجیب و غریب‌تر سبب گریزان شدن بیشتر والدین از این مدارس به مدارس دولتی می‌شود.
جای خالی عدالت آموزشی
تحقیقات میدانی حاکی است که برخی مدارس نه تنها آموزش‌ها، کلاس‌های تقویتی و فوق‌برنامه ندارند که گاهی معلمان و مربیان کم‌تجربه‌ای را به کار می‌گیرند و فضای آموزشی متناسب با نیازهای دانش‌آموزان ندارند؛ حتی به گفته یک مقام آموزشی، از حد مدارس دولتی بالاتر که هیچ، گاهی پایین‌تر هستند. هرچند نباید از تبلیغات برخی مدارس و وعده‌های موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان آن و کسب رتبه‌های تک‌رقمی در کنکور و المپیادهای مختلف یا تبلیغات فریبنده «کودک خود را به ما بسپارید، نخبه تحویل بگیرید» گذشت، اما شهریه‌هایی که گاهی مدارس با عنوان پیش ثبت‌نام می‌گیرند و تا پایان سال تحصیلی مبالغی هنگفت با عنوان شهریه تکمیلی دریافت می‌کنند، قابل تأمل و البته پیگیری و بررسی است. هستند مؤسساتی که با دریافت شهریه‌های هنگفت و گاه دلاری، امتیازات فوق‌لاکچری رفاهی و آموزشی ویژه‌ای در اختیار دانش‌آموز و خانواده‌اش قرار می‌دهند و همان‌گونه که تبلیغ کرده‌بودند، سبب ارتقای سطح آموزشی دانش‌آموز به نسبت دیگر دانش‌آموزان می‌شوند که این نیز خود در مقابل کلیدواژه عدالت آموزشی جای بررسی دارد.
شهریه اضافی تحت عنوان کمک به مدرسه
نرخ‌های نجومی شهریه مدارس غیرانتفاعی و افزایش گاه بی‌ضابطه پای خود را به برخی مدارس دولتی با پوشش کمک به مدرسه باز کرده‌است؛ چنانچه مدرسه‌ای که اندکی نامش برسر زبان‌ها می‌افتد، به‌راحتی درخواست مبالغی می‌کند و به بهانه برپایی کلاس‌های هوشمند یا معمولی به طبقه‌بندی دانش‌آموزان در کلاس‌های مختلف مبادرت می‌ورزد. وقتی شهریه ۱۱میلیون تومانی مدرسه‌ای ابتدایی بدون هیچ کلاس فوق‌برنامه ناگهان از سوی مؤسسان آن ۳۰میلیون تومان اعلام می‌شود، درخواست یک تا چهار میلیون تومانی و گاهی فراتر از آن از سوی برخی مدارس دولتی برای هوشمندسازی و کمک به مدرسه غیرمتعارف نیست. به گزارش برخی منابع خبری، هرساله نرخنامه‌های مصوب بسیاری برای مدیریت شهریه مدارس غیردولتی از سطح معلمان و استادان آنها و آموزش‌های ضمن خدمت‌شان تا دروس و نحوه ارائه آن و نیز ابزار آموزشی و فضای مؤسسه ابلاغ می‌شود و موارد بسیاری در تعیین نرخ شهریه مدارس تأثیرگذارند، اما برخی مدیران به هیچ مصوبه‌ای پایبند نیستند و درنهایت با چرتکه شخصی نرخ خود را تعیین، اعلام و دریافت می‌کنند؛ نرخ‌هایی گاه چنان نامتعارف که از توان خانواده برای پرداخت حتی اقساطی خارج است.
قانونی برای تعیین نرخ شهریه
مطابق ماده ۱۵ قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی، مبنای تعیین شهریه دوره تحصیلی، سطح آموزشی- پرورشی و تربیتی، برنامه سال تحصیلی، فعالیت‌های فوق‌برنامه، فضای فیزیکی، تجهیزات و امکانات به‌روز (ازجمله آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها و سالن‌ها) است و در این زمینه به نیروی انسانی شاغل در مدارس غیردولتی و دارای صلاحیت‌های عمومی، تخصصی و حرفهای متناسب با دوره‌های تحصیلی و برنامه سال تحصیلی، فضای آموزشی، تجهیزات و امکانات توجه ویژه شده و در محوریت تعیین هزینه‌های تمام شده هر مدرسه قرار گرفته‌است. همچنین کیفیت و امتیاز کسب شده در این مؤلفه‌ها در تعیین مبلغ شهریه بسیار اثرگذار است. بر این اساس احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی وزارت آموزش و پرورش حداقل و حداکثر شهریه مدارس غیردولتی را میان پنج تا ۴۸ میلیون تومان اعلام کرد و گفت، امسال در فرمول شهریه مدارس غیردولتی «نیروی انسانی» را همراه با لزوم آموزش این نیرو‌ها مد نظر قرار داده‌ایم و براین اساس، تنها دو مدرسه مجاز به دریافت شهریه ۴۸ میلیون‌تومانی هستند. وی عنوان کرد، ۳۸ درصد شهریه تعیین‌شده برای هر مدرسه طبق فوق‌برنامه است؛ فعالیت‌های تابستانی مدارس به شهریه ثابت افزوده می‌شود که این شهریه برای مهر ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ به بعد است و شامل حال فعالیت‌های سال جاری نمی‌شود. این شهریه و رقم ۳۸درصد فوق‌برنامه اما و اگرهای بسیاری به دنبال داشت، چنانچه یک کارشناس آموزشی این خبر را این گونه تحلیل می‌کند که برخی گمان می‌کنند شهریه درنهایت همان سقف اعلام شده ۴۸میلیون تومان است؛ در حالی که شهریه‌ها همان مبلغ ۶۵ میلیون و ۴۰۰هزار تومان است که با اضافه ۳۸ درصدی مبلغ فوق‌برنامه محاسبه می‌شود. پس اگر مدارس همین سقف و کف را هم رعایت کنند، باید شهریه مدارس غیردولتی را ۶۵ میلیون تومان در نظر گرفت.
خلأ نظارت
آیا مدارس غیردولتی به اعداد و ارقام اعلام شده بسنده می‌کنند؟ آنچه مشخص است نظارتی بر نحوه دریافت شهریه مدارس غیردولتی وجود ندارد و نه تنها سقف اعلام شده رعایت نمی‌شود، بلکه برخی مدارس اعدادی خیلی فراتر از اینها دریافت می‌کنند و سناریوی طبقاتی شدن آموزش هر سال تلخ‌تر از سال گذشته ادامه می‌یابد. به دلیل پایین بودن سطح و کیفیت آموزش در برخی مدارس دولتی و نبود نظارت مستمر بر تربیت دانش‌آموزان، خانواده‌ها مجبورند این هزینه‌ها را پرداخت کنند و مؤسسان مدارس غیردولتی را برای دریافت‌های عجیب و غریب بیشتر تشویق می‌کنند. در حالی که عنوان می‌شود شهریه مدارس غیردولتی قرار است میان پنج تا ۴۸ میلیون تومان یا ۲۰ تا ۶۰ درصد افزایش داشته‌باشد، در عمل نرخ پنج میلیون تومان در هیچ مدرسه‌ای به‌چشم نمی‌خورد و شهریه‌های دو تا سه برابری با عنوان پیش ثبت‌نام دریافت می‌شود. همچنین نگرانی‌هایی در زمینه افزایش این اعداد بعد از تیرماه و اعلام قطعی شهریه‌ها وجود دارد. اخبار غیررسمی و تحقیقات میدانی حاکی از شهریه‌های بالای ۱۰۰ میلیون تومان در برخی مدارس پایتخت و کلانشهرها آن هم با عنوان پیش‌پرداخت است. شهریه‌های ۱۵ به ۳۷ میلیون تومان و شهریه‌های ۱۲ به ۳۲ میلیون تومان و ۳۰ به ۷۰تا ۸۰ میلیون تومان تغییر کرده و حال نگرانی‌ها را برای نامتعارف شدن شهریه‌ها در نبود نظارت در آینده افزایش داده‌است
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد
