رفتار سلیقه‌ای، آفت تسهیلات ازدواج

براساس اطلاعات منتشرشده، از ابتدای امسال تا ۳۰ مهرماه به یک میلیون و ۲۱۲ هزار و ۵۱۱ متقاضی وام ازدواج و فرزند و ودیعه مسکن، بیش از ۱۴۱ هزار میلیارد  تومان تسهیلات توسط شبکه بانکی پرداخت شده است. بررسی خبرنگار جام‌جم حاکی از آن است که شعب بانک‌ها تمایلی به پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه نداشته و سنگ‌اندازی می‌کنند. موضوعی که چارچوب اصلی این گزارش را تشکیل داده و جزئیات آن را در ادامه می‌خوانید. 
ارائه تسهیلات بانکی علی‌الخصوص تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج از مسائلی است که همواره از سوی دولت‌های مختلف پیگیری شده اما هیچ‌گاه دیوار مشکلات از سر راه متقاضیان برداشته نشده است. با این‌حال اما دولت سیزدهم سعی کرد با تذکرات و دستورات لازم به بانک مرکزی، کمی از مسیر سخت دریافت تسهیلات را گسیل کند و در همین رابطه نیز رئیس جمهور کشورمان طی نامه‌ای مورخ ۱۰تیر ۱۴۰۲، دستور به صفر رساندن صف متقاضیان وام ازدواج را به بانک مرکزی داد. با وجود این اما با گذشت بیش از یک ماه از ضرب‌الاجل رئیس‌جمهور به بانک مرکزی، بررسی آمار و گزارش‌ها حاکی از آن است که دستور وی هنوز عملی نشده و بر زمین مانده است. براساس گزارش بانک مرکزی درخصوص ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج، از ابتدای سال جاری تا پایان مهر  به ۴۷۸ هزار و ۳۵۸ نفر از متقاضیان، وام پرداخت شده است. این تسهیلات که به مبلغ ۹۷ همت بوده، رشد ۲۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل را نشان می‌دهد.بررسی‌ آمارها نشان می‌دهد پس از تذکر حجت‌الاسلام رئیسی درخصوص تسریع پرداخت وام ازدواج، صف متقاضیان در پایان شهریور سال جاری نسبت به پایان خرداد، از ۳۹۱ هزار و ۳۵۲ نفر به ۲۶۰ هزار نفر رسیده است. همچنین آمارها حاکی از آن است که در اوایل تیر حدود ۳۳۵ هزار نفر در صف قرار داشته‌اند و تعداد متقاضیان در مرداد به ۲۹۳ هزار و ۷۱۷ نفر رسیده است.
     
بانک‌ها توجهی به قانون ندارند!
اهتمام دولت سیزدهم به پرداخت وام ازدواج مناسب است اما آنچه که وعده داده‌شده تاکنون محقق نشده است. گفتنی است یکی از عواملی که موجب به وجود آمدن این صف‌های طولانی بوده، سختگیری‌های بیش از اندازه از سوی بانک‌ها است. به‌طوری‌که بانک‌ها با اعمال رفتارهای سلیقه‌ای سد و مانع محکمی بر سر راه متقاضیان وام قرض‌الحسنه ازدواج بوده‌اند. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بانک‌ها به قوانین ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج پایبند نیستند و سعی بر اجرایی شدن خواسته‌های خود دارند. یکی از این موارد تعداد ضامن‌‌ها برای ارائه این تسهیلات است. براساس شرایط ثبت‌نام وام ازدواج از سوی بانک مرکزی، داشتن یک ضامن معتبر برای دریافت وام ازدواج کافی بوده اما معمولا بانک‌ها با بیان بهانه‌هایی، تعداد ضامن‌ها را به دو نفر تغییر می‌دهند. گفتنی است این موضوع در حالی بوده که رد ضامنان از سوی بانک‌ها دلایل قانع‌کننده‌ای نداشته و در اکثر موارد ضامن اول نیازمند ضامن دومی برای پوشش حمایتی است. همچنین یکی دیگر از مواردی که متقاضیان وام ازدواج را آزار می‌دهد، توقف روند پرداخت تسهیلات است. درواقع متقاضیان پس از طی تمامی مراحل دریافت وام ازدواج، به مرحله‌ خاک‌خوری پرونده خواهند رسید. در این مرحله تنها جوابی که از سوی بانک‌ها به متقاضیان داده می‌شود، پیگیری‌های هفتگی بوده تا شاید تسریعی در روند پرداخت وام حاصل شود؛ به طوری که طبق قانون ارائه تسهیلات ازدواج، بانک‌ها موظف هستند پس از تکمیل روند درخواست و تایید مدارک و ضامن، وام را طی یک هفته به متقاضی پرداخت کنند.
     
معضلی به نام اعتبارسنجی
اعتبارسنجی که قرار بود راه را برای دریافت تسهیلات آسان کند، اکنون به یک معضل برای وام‌گیرندگان تبدیل شده است. درواقع براساس قانون بانک اگر کسی رتبه کافی را در اعتبارسنجی به دست نیاورد، می‌تواند با معرفی ضامن تسهیلات خود را دریافت کند اما بانک‌ها علاوه ‌بر اعتبارسنجی وام‌گیرندگان ضامن هم می‌خواهند و اعتبارسنجی از آنها نیز انجام می‌شود. البته اگر کسی رتبه اعتباری مناسبی نداشته باشد، متصدیان تسهیلات دیگر به آنها پاسخ نمی‌دهند و اگر دارای وضعیت خوبی باشد، چندین ماه باید در رفت و آمد باشد. 
     
از سوی دولت اصرار، از سوی بانک‌ها انکار
دولت سیزدهم همواره بر تسریع پرداخت تسهیلات ازدواج تاکید دارد اما بانک‌ها هیچ توجهی به این موضوع نداشته و به روال قبل عمل می‌کنند. بر همین اساس یکی دیگر از دلایل عدم پرداخت تسهیلات را عدم داشتن منابع کافی عنوان می‌کنند. این در حالی بوده که بررسی روند شش‌ساله دیوان محاسبات کشور حاکی از سهم کمتر از ۱۰ درصد این تسهیلات از کل منابع موجود حاصل از حساب‌های پس‌انداز و جاری قرض‌الحسنه است. گفتنی است عدم وجود منابع کافی برای پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه در شرایطی بوده که بررسی اطلاعات مربوط به تسهیلات اعطایی بانک‌های کشور به کارکنان خود، نشان می‌دهد از مجموع ۳۰ بانک و موسسه اعتباری که اطلاعات منتشره داشته‌اند، میزان ۱۶۴ هزار و ۲۶۳ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است. 
همچنین گفتنی است علاوه‌بر رئیس‌جمهور، احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز با تاکید بر موضوع تسریع پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج اعلام کرد: «بانک مرکزی وعده داده تا پایان شهریور صف دریافت تسهیلات ازدواج را به صفر برساند.»
با این حال اما کاهش تعداد افراد در صف وام ازدواج منجر به جمع شدن صف‌ متقاضیان از بانک‌ها نشد. بر همین اساس لازم است بانک‌هایی که توجهی به دستورات رئیس‌جمهور و بانک مرکزی نکردند، از سوی مقام‌های مسئول پیگیری شوند و دلیل این بهانه‌ها را مشخص کنند.
     
جزئیات وام ازدواج
مهدی صحابی، مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی اعلام کرده در راستای قانون حمایت از جوانی جمعیت از ابتدای سال جاری تا ۳۰ مهرماه، شبکه بانکی کشور به ۴۷۸ هزار و ۳۵۸ نفر از متقاضیان، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۹۷ هزار میلیارد تومان پرداخت کرده که این میزان رشد ۲۷درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است. صحابی افزود: «همچنین در سال جاری تاکنون ۴۲۳ هزار و ۶۰۰ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه فرزند به مبلغ ۲۶ هزار میلیارد تومان به متقاضیان پرداخت شده که این میزان رشد ۴۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است».
آن‌طور که بانک مرکزی اعلام کرده، تکلیف شبکه بانکی برای پرداخت تسهیلات ازدواج حدود ۱۴۲هزار میلیارد تومان است که تا دیروز حدود ۱۰۱ هزار میلیارد تومان پرداخت شده و از برنامه جلوتر است. به نظر می‌رسد خلأهای قانونی برای پرداخت تسهیلات ازدواج مرتفع شود تا متقاضیان با مشکلات کمتری مواجه شوند.