فرش؛ سقوط از عرش

خبر تازه‌تر این‌که حتی هنرهای ایرانی هم که به‌واسطه آن نام ایران در جهان مطرح بوده، آرام آرام در سایه بی‌توجهی و سوءمدیریت‌ها رو به فراموشی است. مصداق آشکار آن وضعیت ناگوار فرش دستباف ایرانی است که طی دو دهه گذشته شاهد افول مقبولیت آن بوده‌ایم. آن‌طور که معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی عنوان کرده، سهم ایران از صادرات فرش دستباف در جهان در یک بازه ۱۰ساله از ۲۵.۵درصد به۷.۴درصد رسیده اما سهم رقبای ایران ازجمله هند، چین، نپال و پاکستان در حال افزایش است. 
این گزارش به استناد آمار سازمان تجارت جهانی اشاره کرده که طی سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ در بازار تجارت جهانی فرش دستباف به‌صورت میانگین بیش از ۱۵۰کشور صادرکننده وجود دارد. طی سال۲۰۲۲ کشورهای هند با ۳۱۰میلیون دلار و سهم حدود ۳۰.۳درصد از کل صادرات فرش، چین با ۹۳.۱میلیون دلار و سهم حدود ۹.۱درصد از کل صادرات فرش و مصر با ۸۹.۸میلیون دلار با سهم حدود ۸.۸درصد از کل صادرات سه کشور عمده در صادرات فرش دستباف طی سال‌های مزبور بوده‌اند. این در حالی است که آمارها حکایت از این دارد که ایران در سال۲۰۱۱، حدود ۲۵.۵درصد از عرضه فرش دستباف در بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده که بیشترین متوسط سهم سالانه جهانی از بازار فرش در دوره ۲۰۲۲-۲۰۱۱ بوده است. سهم ایران از صادرات فرش دستباف در دوره ۲۰۲۲-۲۰۱۱ کاهش یافته و از  ۲۵.۵درصد به ۷.۴درصد رسیده است.  براساس آمار گمرک ارزش صادرات فرش دستباف ایران از ۴۲۷.۳میلیون دلار در سال ۱۳۹۱ به ۵۰.۷میلیون دلار در سال۱۴۰۱ رسیده است. متوسط رشد سالانه ارزش صادرات فرش دستباف ایران به نقاط مختلف جهان طی سال‌های ۱۳۹۱تا۱۴۰۱ برابر با منفی ۱۹درصد بوده است.
بر این اساس سهم صادرات فرش دستباف ایران از کل صادرات غیرنفتی، از ۱.۳درصد در سال۱۳۹۱ به ۹.۰۹درصد در سال۱۴۰۱ رسیده است. در این میان براساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، موضوع مهم و تأثیرگذار در روند کاهش سهم جهانی فرش دستباف ایران، نه رکود اقتصادی بلکه به وجود آمدن رقبای جدید تولیدکننده و تبلیغات جهانی و گاهی توانمندی‌های تولیدی با داشتن هزینه تولید پایین برخی از کشورهای رقیب است. اکنون هند، پاکستان، نپال و چین از این مزیت نسبی برای تولید در مقابل ایران برخوردارند.