تحلیل «جام‌جم» از بایسته‌های انتخابات‌های پیش‌رو
بایدهای احزاب برای افزایش مشارکت ملی
احزاب و گروه‌های مردم‌محور سیاسی در عرصه خط‌مشی‌های جامعه، محلی برای اجتماع سلیقه‌ها، تفکرها و جهان‌بینی‌های مشترکی هستند که تحت اساسنامه حزب مربوط شنیده و دیده می‌شوند. درواقع در یک جامعه مردم‌سالار، احزاب نقش اساسی در گروه‌بندی و فعالیت قانونمند مردم در عرصه‌های مختلفی از سیاست و اجتماع را بازی می‌کنند. با توجه به پیشینه گسترده تاریخی که احزاب در وقایع سیاسی کشور از خودشان به یادگار گذاشته‌اند، احتمالا وقتی نام حزب به گوش‌مان می‌خورد، نخستین موضوعی که به ذهن‌مان خطور می‌کند همان کلمه پر تکرار سیاست است.
وقتی احزاب را به مثابه «محل اجتماع شهروندانی با عقاید، اهداف و نگاه سیاسی مشترک» نگاه کنیم متوجه توان یک حزب در ایجاد زمینه‌های آموزشی ــ ترویجی در موضوعات متفاوت‌تری از سیاست می‌شویم، چرا که هدف احزاب تنها محدود به توزیع اساسنامه یا منفعت نمی‌شود و فعالیت و ترویج فعالیت را نیز در‌بر‌می‌گیرد. از همین‌روست که احزاب نقش بی‌بدیلی را در پویایی جامعه ایفا می‌کنند که این پویایی در کلمه مهم «مشارکت» خلاصه می‌شود و میزان ظهور و بروزش نشانگر حیات سالم سیاسی جامعه است. البته غرض از مشارکت صرفا مربوط به مقوله انتخابات نمی‌شود و نمود پیدا کردن مشارکت در تمام مسیرهایی که جامعه می‌پیماید موجب رشد آن جامعه خواهد شد. با توجه به اهمیت سیاست‌ها و ریل‌گذاری‌های مرتبط با آن در ترسیم شرایط حاکم بر جامعه می‌توان به این نتیجه رسید که مشارکت در انتخابات بزرگ‌ترین زمینی است که احزاب سیاسی می‌توانند در آن به بازیگری کلان بپردازند. لذا درصدد هستیم طی یک پرونده انتخاباتی به استقبال برگزاری دوازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین انتخابات خبرگان رهبری رفته و مسأله مهم انتخابات را از منظرهای مختلف مورد بحث و بررسی قرار بدهیم تا ضمن تحقق مطالبه مقام معظم رهبری در‌خصوص توجه به محورهای سلامت، امنیت، رقابت و مشارکت در انتخابات، مطالبی را به منظور روشنگری و آگاه‌سازی مردم منعکس کرده و به این ترتیب تلاش بی‌وقفه بداندیشان در کاهش مشارکت در انتخابات پیش رو را خنثی و اقدامی در جهت جلب اعتماد افکار عمومی برداریم.
جوانان، شاخصه سلامت یک سیستم سیاسی
بررسی زیست سیاسی احزاب ازجمله مسائل مورد توجه در این عرصه است. بدون تردید دموکراسی سالم و انعطاف‌پذیر، مبتنی بر فراگیری است و احزاب سیاسی و نهادهای نمایندگی در موقعیتی کلیدی برای محافظت از آن قرارگرفته‌اند. به عبارتی دیگر چنانچه مسأله‌ای در خط‌مشی‌های یک سیستم نیازمند بازبینی باشد، این بازبینی زمانی مثمرثمر است که از سوی افرادی صورت گیرد که نگاه‌شان به آن مسأله در راستای یکدیگر باشد. برای مثال انجمن ACE به‌عنوان بزرگ‌ترین انجمن دانش انتخاباتی که زیر نظر سازمان ملل متحد فعالیت می‌کند، این نقد را به نسل حاضر سیاسیون جهان وارد می‌کند که نسل‌های جوان به اندازه کافی در عضویت حزب، رهبری و مجالس قانون‌گذاری حضور ندارند و به حاشیه راندن آنها و کاهش اعتماد آنها به سیاست‌های سنتی حزبی معضلات خاصی را بهدنبال دارد، زیرا جوانان می‌توانند مدل‌های نمایندگی آینده را بسازند یا آنها را بشکنند. شکاف نسلی موجود ازجمله نگرانی‌های آینده‌پژوهان علوم سیاسی است، زیرا بر این باورند که با گروه‌هایی به ریل‌گذاری مسائل جوانان می‌رویم که حضور و فعالیت چشمگیری در گروه‌های سیاسی ندارد و همین مسأله غفلت از پرداختن به برخی بخش‌ها را بهدنبال دارد. لذا سلامت یک سیستم سیاسی در گرو مشارکت همه اقشار و گروه‌ها در سیاست‌گذاری برای سرنوشت جامعه است و این ضریب مشارکتی در احزاب سیاسی چراغ راه آنها در رسیدن به پویایی و تحقق قانون‌مداری است.
صندوق‌های سرنوشت‌ساز
در جامعه‌ای که چارچوب کلی آن از طریق جمهوریت تعیین می‌شود، پس گزافه نیست بگوییم مبانی مرتبط با تغییر و ثبات در حاکمیت از صندوق‌های رای خارج می‌شود و عدم مشارکت در این آوردگاه مهم و سرنوشت‌ساز می‌تواند به حاکمیت افراد بی‌کفایت در امور مهم جامعه منجر شود و آنها نقش اصلی در تعیین سیاست‌های کلان ایفا کنند، بنابراین در این زمینه می‌توان از قابلیت احزاب بهره‌مند شد و آنها با تبیین اهمیت این مسأله خطیر به مردم کمک کنند تا به نحو شایسته مطالبات و خواسته‌های خود را طرح کنند و در صورت معترض بودن به برخی از موضوعات با کنشگری مفید در این خصوص اعمال نظر کرده و در نهایت خواسته‌های خود را با معرفی نمایندگان ذی‌صلاح احزاب مختلف برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی پیگیری کنند و به این ترتیب راهبری برنامه‌های اقشار مردم را به کاندیداهای اصلح بسپارند.
سید‌محمد جواد ابطحی از تصمیم‌گیرندگان جبهه پایداری به جام‌جم می‌گوید: فضای داغ و فعالی را برای انتخابات امسال آرزومندیم و این واقعه با حضور احزاب در میان مردم رخ می‌دهد. با رصد اخبار احزاب و جبهه‌های مختلف می‌بینیم که سفرهای استانی از امسال آغاز شده‌است و تفکرات مختلف با حضور در میان مردم و اقشار مختلف جامعه در نقاط کشور می‌خواهند حرف‌های افکار عمومی را شنیده و شرایط را بر این اساس مدیریت کنند. تا امروز اما سرمای فضا، بیش از گرمای حضور احزاب حس می‌شود و این معضل با افزایش فعالیت احزاب حل می‌شود. وی در پاسخ به این سؤال که اصولگرایان به لیست واحدی می‌رسند یا خیر می‌گوید: بله به دنبال لیست مشترکی هستیم که پس از تایید صلاحیت‌ها آن را ثبت و اعلام می‌کنیم اما جبهه پایداری اعلام کرده است که فراتر از حزب خود به پشتیبانی از افرادی که سابقه مثبتی در فعالیت‌های سیاسی‌شان داشته باشند و از سمت احزاب معرفی بشوند، خواهد پرداخت.
آنچه جامعه از احزاب و احزاب از جامعه می‌خواهد
صاحب‌نظران عرصه سیاست معتقدند که احزاب در جایگاه اعضای بدن یک جامعه فعالیت می‌کنند و از فرصت برابری برای تصمیم‌گیری و اجرای این دستورالعمل‌ها برخوردار هستند. این اعتقاد وجود دارد که احزاب می‌توانند با حضورشان در بدنه جامعه امیدبخش باشند، چرا که با جمع‌آوری مطالبات مردمی و سپس دعوت از مسئول مربوط برای پاسخگویی، می‌توانند نقش پررنگی در جامعه ایفا کنند. با رصد اتفاقات پیرامونی در فضای سیاسی کشور به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده شاهد تلاطم بیشتری برای حضور این گروه‌های سیاسی باشیم. سخنان مطرح شده از سوی سخنگوی کمیسیون ماده ۱۰ احزاب دلیلی بر این مدعاست. وی با اشاره به برگزاری نهمین جلسه این کمیسیون گزارش داده که با توجه به نزدیک‌شدن انتخابات، طبق بند ۲ ماده ۱ قانون چگونگی فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، درخواست‌های متعددی از طرف جبهه‌های سیاسی و ائتلافی احزاب که دارای پروانه فعالیت هستند، دریافت شده‌است که در نشست کمیسیون ماده ۱۰ مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس، تشکیل جبهه‌های شریان، جبهه مردمی ایران قوی، جبهه تحول‌خواهان انقلابی، جبهه یاس و جبهه شورای وحدت به اطلاع کمیسیون رسید و آنها طبق قانون احزاب و انتخابات به مدت یک‌سال و در سطح ملی، امکان فعالیت خواهند داشت.
انتخابات نشانه قدرت ملی
به نظر می‌رسد لیست‌های احزاب آرام‌آرام در حال تکمیل و اعلام شدن است و آنچه از گفت‌وگو با نخبگان کشور و فعالان سیاسی برداشت می‌شود این است که استقلال لیست‌ها در تهران و شهرستان‌ها از وفاق و اتحاد است. از سوی دیگر اخبار جلساتی که با حضور تصمیم‌گیرندگان سیاست ایران و تحت عنوان مشارکت در انتخابات پیش‌رو برگزار می‌شود، خبر از حمایت حداکثری آنها از فعالیت احزاب می‌دهد و همه این تحرکات نشان از اهمیت فعالیت‌های حزبی در انتخابات دارد. طبق گزارش‌های رسیده از خروجی این جلسات، مسئولان امر اعتقاد راسخ دارند که برگزاری انتخابات در یک فضای امن با رقابت جدی احزاب موجب افزایش مشارکت مردم می‌شود و همه این مؤلفه‌ها ریشه در قدرت ملی کشور و تقویت آن دارد از همین رو برگزارکنندگان دوازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین انتخابات مجلس خبرگان رهبری که شامل وزارت کشور، هیات‌های نظارت و اجرایی، شورای نگهبان و رسانه‌ها می‌شود باید فضا را مهیای افزایش مشارکت مردم کنند. سیدمرتضی نبوی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در تبیین اهمیت این موضوع می‌گوید: وقت آن رسیده است که چند حزب جدی در کشور ایجاد شود. ما در زمینه سیاسی بلوغ داشتیم، ولی به آن حد مورد نظر نرسیده است. دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی در گرفتن استعلام برای تشکیل احزاب نقش دارند، زیرا این فکر پیش می‌آید که ممکن است این احزاب خارج از چارچوب فعالیت کنند اما چارچوب این فعالیت‌ها باید قانون اساسی باشد. اگر قرار است این موضوع شکل بگیرد، باید این اتفاق بیفتد. رسانه‌ها به‌خصوص فضای مجازی، نقش مهمی در شکل‌گیری این مسأله دارند اما امیدبخشی باید توسط دولت، مجلس و سایر نیروهای نظام انجام شود. رسانه‌ها باید برای افزایش مشارکت مردم و حفظ آن در انتخابات، نقش روشنی ایفا کنند. دولت شبانه‌روز تلاش می‌کند، گرچه ضعف‌هایی در بعضی بخش‌ها وجود دارد.
جوانان، شاخصه سلامت یک سیستم سیاسی
بررسی زیست سیاسی احزاب ازجمله مسائل مورد توجه در این عرصه است. بدون تردید دموکراسی سالم و انعطاف‌پذیر، مبتنی بر فراگیری است و احزاب سیاسی و نهادهای نمایندگی در موقعیتی کلیدی برای محافظت از آن قرارگرفته‌اند. به عبارتی دیگر چنانچه مسأله‌ای در خط‌مشی‌های یک سیستم نیازمند بازبینی باشد، این بازبینی زمانی مثمرثمر است که از سوی افرادی صورت گیرد که نگاه‌شان به آن مسأله در راستای یکدیگر باشد. برای مثال انجمن ACE به‌عنوان بزرگ‌ترین انجمن دانش انتخاباتی که زیر نظر سازمان ملل متحد فعالیت می‌کند، این نقد را به نسل حاضر سیاسیون جهان وارد می‌کند که نسل‌های جوان به اندازه کافی در عضویت حزب، رهبری و مجالس قانون‌گذاری حضور ندارند و به حاشیه راندن آنها و کاهش اعتماد آنها به سیاست‌های سنتی حزبی معضلات خاصی را بهدنبال دارد، زیرا جوانان می‌توانند مدل‌های نمایندگی آینده را بسازند یا آنها را بشکنند. شکاف نسلی موجود ازجمله نگرانی‌های آینده‌پژوهان علوم سیاسی است، زیرا بر این باورند که با گروه‌هایی به ریل‌گذاری مسائل جوانان می‌رویم که حضور و فعالیت چشمگیری در گروه‌های سیاسی ندارد و همین مسأله غفلت از پرداختن به برخی بخش‌ها را بهدنبال دارد. لذا سلامت یک سیستم سیاسی در گرو مشارکت همه اقشار و گروه‌ها در سیاست‌گذاری برای سرنوشت جامعه است و این ضریب مشارکتی در احزاب سیاسی چراغ راه آنها در رسیدن به پویایی و تحقق قانون‌مداری است.
صندوق‌های سرنوشت‌ساز
در جامعه‌ای که چارچوب کلی آن از طریق جمهوریت تعیین می‌شود، پس گزافه نیست بگوییم مبانی مرتبط با تغییر و ثبات در حاکمیت از صندوق‌های رای خارج می‌شود و عدم مشارکت در این آوردگاه مهم و سرنوشت‌ساز می‌تواند به حاکمیت افراد بی‌کفایت در امور مهم جامعه منجر شود و آنها نقش اصلی در تعیین سیاست‌های کلان ایفا کنند، بنابراین در این زمینه می‌توان از قابلیت احزاب بهره‌مند شد و آنها با تبیین اهمیت این مسأله خطیر به مردم کمک کنند تا به نحو شایسته مطالبات و خواسته‌های خود را طرح کنند و در صورت معترض بودن به برخی از موضوعات با کنشگری مفید در این خصوص اعمال نظر کرده و در نهایت خواسته‌های خود را با معرفی نمایندگان ذی‌صلاح احزاب مختلف برای حضور در رقابت‌های انتخاباتی پیگیری کنند و به این ترتیب راهبری برنامه‌های اقشار مردم را به کاندیداهای اصلح بسپارند.
سید‌محمد جواد ابطحی از تصمیم‌گیرندگان جبهه پایداری به جام‌جم می‌گوید: فضای داغ و فعالی را برای انتخابات امسال آرزومندیم و این واقعه با حضور احزاب در میان مردم رخ می‌دهد. با رصد اخبار احزاب و جبهه‌های مختلف می‌بینیم که سفرهای استانی از امسال آغاز شده‌است و تفکرات مختلف با حضور در میان مردم و اقشار مختلف جامعه در نقاط کشور می‌خواهند حرف‌های افکار عمومی را شنیده و شرایط را بر این اساس مدیریت کنند. تا امروز اما سرمای فضا، بیش از گرمای حضور احزاب حس می‌شود و این معضل با افزایش فعالیت احزاب حل می‌شود. وی در پاسخ به این سؤال که اصولگرایان به لیست واحدی می‌رسند یا خیر می‌گوید: بله به دنبال لیست مشترکی هستیم که پس از تایید صلاحیت‌ها آن را ثبت و اعلام می‌کنیم اما جبهه پایداری اعلام کرده است که فراتر از حزب خود به پشتیبانی از افرادی که سابقه مثبتی در فعالیت‌های سیاسی‌شان داشته باشند و از سمت احزاب معرفی بشوند، خواهد پرداخت.
آنچه جامعه از احزاب و احزاب از جامعه می‌خواهد
صاحب‌نظران عرصه سیاست معتقدند که احزاب در جایگاه اعضای بدن یک جامعه فعالیت می‌کنند و از فرصت برابری برای تصمیم‌گیری و اجرای این دستورالعمل‌ها برخوردار هستند. این اعتقاد وجود دارد که احزاب می‌توانند با حضورشان در بدنه جامعه امیدبخش باشند، چرا که با جمع‌آوری مطالبات مردمی و سپس دعوت از مسئول مربوط برای پاسخگویی، می‌توانند نقش پررنگی در جامعه ایفا کنند. با رصد اتفاقات پیرامونی در فضای سیاسی کشور به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده شاهد تلاطم بیشتری برای حضور این گروه‌های سیاسی باشیم. سخنان مطرح شده از سوی سخنگوی کمیسیون ماده ۱۰ احزاب دلیلی بر این مدعاست. وی با اشاره به برگزاری نهمین جلسه این کمیسیون گزارش داده که با توجه به نزدیک‌شدن انتخابات، طبق بند ۲ ماده ۱ قانون چگونگی فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، درخواست‌های متعددی از طرف جبهه‌های سیاسی و ائتلافی احزاب که دارای پروانه فعالیت هستند، دریافت شده‌است که در نشست کمیسیون ماده ۱۰ مورد بررسی قرار گرفت. بر این اساس، تشکیل جبهه‌های شریان، جبهه مردمی ایران قوی، جبهه تحول‌خواهان انقلابی، جبهه یاس و جبهه شورای وحدت به اطلاع کمیسیون رسید و آنها طبق قانون احزاب و انتخابات به مدت یک‌سال و در سطح ملی، امکان فعالیت خواهند داشت.
انتخابات نشانه قدرت ملی
به نظر می‌رسد لیست‌های احزاب آرام‌آرام در حال تکمیل و اعلام شدن است و آنچه از گفت‌وگو با نخبگان کشور و فعالان سیاسی برداشت می‌شود این است که استقلال لیست‌ها در تهران و شهرستان‌ها از وفاق و اتحاد است. از سوی دیگر اخبار جلساتی که با حضور تصمیم‌گیرندگان سیاست ایران و تحت عنوان مشارکت در انتخابات پیش‌رو برگزار می‌شود، خبر از حمایت حداکثری آنها از فعالیت احزاب می‌دهد و همه این تحرکات نشان از اهمیت فعالیت‌های حزبی در انتخابات دارد. طبق گزارش‌های رسیده از خروجی این جلسات، مسئولان امر اعتقاد راسخ دارند که برگزاری انتخابات در یک فضای امن با رقابت جدی احزاب موجب افزایش مشارکت مردم می‌شود و همه این مؤلفه‌ها ریشه در قدرت ملی کشور و تقویت آن دارد از همین رو برگزارکنندگان دوازدهمین انتخابات مجلس شورای اسلامی و ششمین انتخابات مجلس خبرگان رهبری که شامل وزارت کشور، هیات‌های نظارت و اجرایی، شورای نگهبان و رسانه‌ها می‌شود باید فضا را مهیای افزایش مشارکت مردم کنند. سیدمرتضی نبوی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در تبیین اهمیت این موضوع می‌گوید: وقت آن رسیده است که چند حزب جدی در کشور ایجاد شود. ما در زمینه سیاسی بلوغ داشتیم، ولی به آن حد مورد نظر نرسیده است. دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی در گرفتن استعلام برای تشکیل احزاب نقش دارند، زیرا این فکر پیش می‌آید که ممکن است این احزاب خارج از چارچوب فعالیت کنند اما چارچوب این فعالیت‌ها باید قانون اساسی باشد. اگر قرار است این موضوع شکل بگیرد، باید این اتفاق بیفتد. رسانه‌ها به‌خصوص فضای مجازی، نقش مهمی در شکل‌گیری این مسأله دارند اما امیدبخشی باید توسط دولت، مجلس و سایر نیروهای نظام انجام شود. رسانه‌ها باید برای افزایش مشارکت مردم و حفظ آن در انتخابات، نقش روشنی ایفا کنند. دولت شبانه‌روز تلاش می‌کند، گرچه ضعف‌هایی در بعضی بخش‌ها وجود دارد.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد؛
تبلیغات وارونه در خصوص چالش‌های ترامپ
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
احتمال انتصاب چهره‌های افراطی در ترکیب سیاست خارجی آمریکا
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
سناریوی رژیم صهیونیستی برای تحریک ترامپ
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تغییری در شرایط نامناسب رژیم صهیونیستی ایجاد نمی‌شود
گفت و گو
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
احتمال انتصاب چهره‌های افراطی در ترکیب سیاست خارجی آمریکا
حسن فضلا...، نماینده پارلمان لبنان در گفت‌وگو با «جام‌جم» مطرح کرد
دموکرات و جمهوریخواه؛ مقهور مقاومت
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد