به همین دلیل خیلی زود اجرای این طرح توانست شفافیت را در این زمینه به ارمغان آورده و صوری بودن بخشی از تراکنشهای نانواییها و ناهمخوانی با استفاده از آرد مورد استفاده توسط نانواییها را هویدا کند، از اینرو کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح توانسته سهم زیادی درکشف وجلوگیری ازتخلفات نانواییها داشته باشد.در وضعیت فعلی ۷۵درصد نانوایان بدون تغییر سهمیه روبهرو شده و حتی سهمیه آنها نیز افزایش یافته است اما در سمت مقابل ۲۵درصد از این نانوایان که دچار تخلف میشدند با برخوردهایی نظیر کمتر شدن سهمیه آرد خود و برخی نیز با قطع سهمیه آرد، دست و پنجه نرم میکنند؛ از اینرو میتوان گفت حذف یا کاهش سهمیه آرد بهطور قطع بهدلیل تخلفات نانوایان بوده که آرد دولتی را دریافت و بهجای تهیه نان آن را خارج از شبکه با قیمتهای آزاد به فروش رساندهاند، زیرا به هر میزان که آرد به نان تبدیل و به مردم فروخته شود به همان میزان در دوره بعدی تخصیص آرد، نانوایان سهمیه آرد دریافت میکنند. این به آن معناست که آرد از نانوا کسر شده که تبدیل به نان نشده و به شکل آزاد با ارقام بالا به فروش رسیدهاست که همین امر باعث میشود گاهی نانواییها ساعات کاری خود را کاهش بدهند یا اینکه محدودیتدر عرضه نان به مردم ایجاد کنند.
۱۴ هزار قرص نان قاچاق
نمونهای از این تخلفات را مسعود امراللهی، مدیرکل بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی بیان کرده و از فروش غیرقانونی ۱۴هزار قرص نان فقط در یک نانوایی از طریق ۲۳ کارت خبر دادهاست. وی در این باره گفت: از ۲۳ کارت ثابت برای خرید نان از کارتخوان هوشمند این نانوایی استفاده شده بود که شناسایی شد و قرار است با آنها برخورد تعزیراتی شود که شامل قطع سهمیه آرد، بازپسگیری یارانه و جرایم سنگین است.مدیرکل بازرسی و نظارت بر کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی با اشاره به تشکیل صفهای طویل در پی تخلفات نانواییها گفته است: اینگونه تخلفات باعث طولانی شدن صفهای خرید نان میشود و مردم به جای پنج دقیقه مجبورند نیمساعت در صف نانوایی بمانند، زیرا نانوا بخشی از سهمیه خود را به صورت غیرقانونی فروخته و باقیمانده را در مدت زمان کمتری خواهد پخت که صفهای طویل ایجاد میشود. امراللهی تاکید کرده، راهاندازی کارتخوانهای هوشمند در کشور موجب شناسایی راحت متخلفان خواهد شد.
کاهش آرد یارانهای نانوایان متخلف
محمد جلال درباره اظهارات برخی از فعالان در حوزه تولید نان مبنیبر کاهش سهمیه آرد از دوهفته گذشته، بیان کرد: در طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان محدودیتی برای عرضه نان به عموم مردم ایجاد نشده و روزانه حدود ۱۲میلیون تجربه خرید نان در کشور وجود دارد و فروش نان برای مصارف تجاری یا مصارف با حجم بالا هم بعد از ثبتنام اولیه و تایید سامانه، از منوی مربوط روی کارتخوان هوشمند فروش نان انجام میشود. او با بیان اینکه کاهش دسترسی نانوایان به آرد یارانهای صرفا ناشی از عدمفروش نان یا ثبت تراکنشهای غیرواقعی و متقلبانه با انگیزه بهرهمندی از یارانه بیشتر است، ادامه داد: تاکنون بارها در جمع افرادی که خود را نماینده قشر شریف نانوایان معرفی کردهاند، خواستهایم تراکنشی که فروش عادی و متعارف نان مردودشده یا کاهش آرد نانوایی را در پی داشته، با شماره ملی نانوا اعلام کنید تا بررسی کنیم اما متاسفانه عموما از این امر امتناعشده و هیچ مصداقی که موید ادعای مذکور باشد مشاهده نشدهاست.مجری طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان کشور افزود: با اجرای طرح هوشمندسازی و تخصیص آرد مبتنی بر عملکرد دوره قبل، بیش از ۶۵درصد نانوایان کشور با افزایش تخصیص آرد روبهرو شدهاند و دسترسی ۳۵درصد هم به دلیل انواع تخلفات، به آرد یارانهای کاهش یافتهاست. مشاور وزیر اقتصاد افزود: اساسا دولت برای اینکه ناچار به سهمیهبندی نان نشود، طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان را اجرا کرد و هیچ ارادهای برای ایجاد محدودیت در سمت مردم ندارد.جلال تاکید کرد: ویژگی بارز طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان این است که بدون آزادسازی قیمت نان یارانهای و بدون سهمیهبندی نان یارانهای، در مجموع امسال و سالگذشته ۵.۱میلیون تن جلوگیری از انحراف مصارف آرد یارانهای را محقق کرده که معادل مصرف سالانه نان ۲۰میلیون نفر است.
سامانه نانینو در خدمت نانوایان
برای جلوگیری از قاچاق نان و تخلفات مربوط به این حوزه سامانه نانینو راهاندازی شد تا به صورت هوشمند و سیستمی سهمیه آرد نانوایان محاسبه و تعیین شود. این سامانه کار خود را از ابتدا سال آغاز کرده و توانسته امسال آرد را به صورت عادلانه بین نانوایان تقسیم کند، از طرف دیگر تخلفاتی را نیز تشخیص داده و جلوی ضایعات نان گرفته شده است، به طوری که طبق گزارشهای اخیر، سهمیه آرد ۳۰۰ واحد نانوایی در تهران صفر و سهمیه ۶۰۰ واحد نانوایی روزانه یک تا دو کیسه آرد شده است. پیش از این سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصاد گفته بود: با اجرای طرح هوشمندسازی آرد و نان، مصرف آرد حدود ۱.۵میلیون تن کاهش یافت که معادل صرفهجویی ۲۷هزار میلیارد تومان در هزینههای ملی است. با این حال به نظر میرسد همچنان نانواییها به طرق مختلف به تخلف در حوزه نان ادامه میدهند بهطوری که مشاهده شده برخی از آنها دستگاههای کارتخوان هوشمند نان را در کشوی میز گذاشته و با دستگاههای کارتخوان معمولی مبلغ نان را از مردم دریافت میکنند یا برخی به صورت علنی در کنار دستگاه کارتخوان هوشمند آرد و نان، یک دستگاه کارتخوان دیگر قرار داده و پول خرید نان را از طریق آن دریافت میکنند که این موارد تخلف است.