در دوران ریاست مهندس اسلامی نیز گام‌های مؤثر و بزرگی برای رشد و توسعه این حوزه برداشته شده است. رونمایی از سند راهبردی صنعت هسته‌ای، تسریع در راه‌اندازی مرکز تولید و توسعه رادیوداروها (تترا)،تولید رادیوداروهای جدید و... بخشی از فعالیت‌هایی است که برای توسعه این حوزه انجام پذیرفته است. برای اطلاع بیشتر از فعالیت‌ها و برنامه‌های سازمان پای صحبت‌های آقای مهندس اسلامی، ریاست محترم سازمان انرژی اتمی ایران نشسته‌ایم.
لطفا بفرمایید ضرورت توسعه تولید رادیوداروها در کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رادیوداروها حدود یک دهه است که در درمان سرطان به‌کار گرفته شده و توسعه آنها برای ما حائز اهمیت است. باید ظرفیت خود را افزایش دهیم تا بتوانیم شبکه درمانی کشور را در سه حوزه تشخیصی، درمانی و تسکینی پشتیبانی کنیم. در بعد تشخیصی باید قدرت و دقت تشخیص را افزایش دهیم به‌گونه‌ای که فوق‌العاده دقیق باشد. در بخش درمانی نیز اثربخشی را توسعه دهیم که فقط در نقطه، اثر سلول‌های سرطانی را از بین ببرد. برای ما مهم است پژوهشی را که به این نوع رادیوداروها منجر می‌شود بیشتر توسعه دهیم و برای ظرفیت تولید، سرمایه‌گذاری صنعتی هم داشته باشیم. بخشی از مواد اولیه و لوازم آن در ایران موجود است. تنها رآکتوری که برای تولید رادیوداروها وجود دارد رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی تهران است و یک دستگاه سیکلوترون که در برنامه راهبردی مصوب سازمان توسعه سیکلوترون وهمچنین طراحی وساخت یک رآکتور ۱۰مگاواتی تحقیقاتی را آغاز کرده‌ایم. این دو سرمایه‌گذاری درکنارمرکز تولید وتوسعه رادیوداروهای ایران (تترا) کشور را به سطح قابلیت قابل ملاحظه‌ای ارتقا می‌دهد و کمک می‌کند نتایج تحقیقات و جریان تولید از ظرفیت بسیار ممتازتری بهره‌مند شود.بنابراین هم گسترش زیرساخت و هم ظرفیت موجود را باید توسعه دهیم ودرکنار اینها ظرفیت جدید جایگزین راکه شیوه مدرن‌تری است نیز اضافه کنیم. بحث مهم بعدی قیمت تمام‌شده محصولات است. هزینه‌های درمان با رادیوداروها در داخل کشور بسیارارزان است واصلا قابل مقایسه باکشورهای خارجی نیست. ما درایران خدماتی مشابه اما با نرخ نازل‌تر ارائه می‌دهیم. به‌عنوان‌مثال بسته دارویی که بیمار یک مرحله از آن استفاده می‌کندبسته به نوع وکیفیت آن، بین ۳ ــ ۱میلیون تومان است درحالی‌که در دنیا ۳ ــ ۲هزار دلار یا بیشتر از بیمار دریافت می‌کنند.
برای توسعه رادیوداروها در سند راهبردی صنعت هسته‌ای در افق ۱۴۲۰ چه گام‌هایی پیش‌بینی شده است؟
در سند راهبردی صنعت هسته‌ای درافق۲۰ساله مهم‌ترین گامی که پیش‌بینی شده و در حال اجراست ایجاد رآکتورهای تحقیقاتی و سیکلوترون‌های جدید است که برای تولید ایزوتوپ‌های مورد نیاز توسعه داده می‌شود. درحال‌حاضر ما به واردات یک‌سری از ایزوتوپ‌های پزشکی و صنعتی وابسته‌ایم و برای خودکفایی در آنها باید سرمایه‌گذاری کنیم. مرکز تترا یکی از مراکزی است که راه‌اندازی آن به ما کمک می‌کند که با استفاده از رآکتورهای تحقیقاتی سیکلوترون پیشرفته آن، عرضه محصولات رادیودارو را گسترش دهیم.
مرکز تولید و توسعه رادیوداروها (تترا) در چه مرحله‌ای است و این پروژه چه زمانی به بهره‌برداری می‌رسد؟
امید است به یاری خداوند متعال قبل از سال ۱۴۰۴ بتوانیم پروژه را به اتمام برسانیم و آن را افتتاح کنیم. پروژه تترا در سال ۱۴۰۱ پیشرفت خوبی داشته است. ساخت تجهیزات آن تقریبا رو به اتمام است. تجهیزات بخش‌هایی که سفارش داده شده، در حال تحویل است. تأسیسات سیستم‌های پشتیبانی عمومی ساختمان نصب شده و آزمایش‌های سرد آن صورت گرفته است. امیدواریم قبل از پایان سال آینده این مرکز در مدار تولید قرار بگیرد و به‌عنوان قطب بزرگ تولیدی ــ پژوهشی رادیوداروی کشور در این منطقه از دنیا نقش‌آفرین شود.
برای توسعه فعالیت‌های سازمان در بخش درمانی چه فعالیت‌هایی در دست اقدام دارید؟
فناوری‌های تولیدی سازمان، گسترده است. اینها به‌صورت ترکیبی می‌توانند برای خدمت در جامعه مؤثر واقع شوند. در فرآیند درمان، وزارت علوم ازماخواسته است تا پژوهشکده داروهای شیمی‌درمانی راه‌اندازی کنیم و این کار درحال انجام است. شیمی‌درمانی برای مردم معضلاتی رابه همراه داشته،پرزحمت و پرهزینه وداروهایش هم وارداتی است.درحال‌حاضر ما با درخواست وزیر علوم و پیگیری از وزارت بهداشت،راه‌اندازی این پژوهشکده رادردستورکار قرارداده‌ایم. دردانشگاه صنعتی امیرکبیر به‌وسیله لیزر دز شیمی‌درمانی کمتری را با تأثیرات جانبی حداقلی تحقیق کرده‌اند. این دستاورد نوین و مؤثری است. در پیشبرد درمان بیماران سرطانی بسیار کمک‌کننده است وزحمت بیماران را بسیارکاهش می‌دهد و عوارض جانبی آن را نیز به حداقل می‌رساند. ما حتما این روش را توسعه داده و پشتیبانی می‌کنیم. به این دلیل که در جهت پیشبرد اهداف و تکلیف قانونی‌مان است و از همه مهم‌تر مسئولیتی است که در قبال جامعه با در اختیار داشتن این فناوری داریم.
آیا شرکت‌های دانش‌بنیان هم می‌توانند به این حوزه ورود کنند و سازمان برای همکاری با آنها برنامه‌ای دارد؟
دانش‌بنیان‌ها عملا در این حوزه هستند. درصنعت هسته‌ای، ده‌ها شرکت دانش‌بنیان همکار سازمانند. برای ما حائز اهمیت است که شبکه‌سازی و ظرفیت‌های خود را تاجایی که مقدور است درشبکه دانش‌بنیانی کشورگسترش دهیم. این رویکرد و سیاست پابرجاست و ما در گسترش شبکه دانش‌بنیان مصمم هستیم.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چه همکاری‌هایی با کشور ما در این زمینه داشته است؟
تعدادی پروژه مشترک همکاری عمدتا علمی ــ تحقیقاتی با چند کشور و متخصصین و محققین ما تعریف شده است. ۱۶ ــ ۱۵پروژه به‌صورت همکاری فنی است که رابط علمی ما با آژانس اینها را مدیریت و پیگیری می‌کند. آژانس همچنین پذیرفته است مرکز ملی پایش سوانح هسته‌ای را برای ایران تجهیز کند که این کار در حال انجام است.
برای تجاری‌سازی دستاوردهای سازمان برنامه‌ای دارید؟
مسئولیت ما این است که تمام فناوری‌های در اختیار را برای کیفیت‌بخشی به زندگی مردم و کاهش درد و آلام و هزینه‌های آنها به‌کار گیریم. نگاه ما به این صنعت تجاری و با صرفه و صلاح مالی نیست. ما اینجا کسب‌وکار نداریم. ما یک سازمان راهبردی هستیم. تکلیفی قانونی و وظیفه‌ای داریم که این را در جهت ارتقای کیفیت زندگی مردم به‌کار می‌گیریم و این کار برای ما برکت دارد. عنایت خداوند و دعای مردم تأثیرگذار است. از زمانی که بیشتر به این موضوع توجه کرده‌ایم گشایش‌های بسیاری در کارمان ایجاد شده و نتایج تحقیقات پژوهشگران ما با سرعت بیشتری وارد فرآیند اجرایی می‌شود.
