محرومیت زدایی از محرومیت

شناسایی ابعاد مختلف فقر، وزن هر یک از آن‌ها و تعیین آستانه محرومیت در هر بعد، مهم‌ترین چالش‌های اندازه‌گیری فقر چندبعدی هستند که بسته به شرایط اقتصادی، اجتماعی و محیطی ساکنان هر منطقه تعیین می‌شوند. شاخص فقر چندبعدی به‌دلیل جامعیت، کاربرد‌های فراوانی در سیاست‌گذاری دارد. این کاربرد‌ها و به‌ویژه استفاده از آن برای ارزیابی سیاست‌ها تا حدی جذاب است که توجه سیاست‌گذاران را نیز به خود جلب کرده است.

در دهه اخیر کشور‌های بسیاری سالیانه به‌طور رسمی به جمع‌آوری داده‌های محرومیت و محاسبه شاخص مورد نظر اقدام کرده‌اند. متاسفانه در ایران با وجود توجه به مسأله محرومیت و اقدامات متعددی که برای رفع آن صورت گرفته، به‌طور رسمی فقر چندبعدی اندازه‌گیری نمی‌شود. روند کاهش محرومیت در مناطق مختلف، ارزیابی عملکرد دستگاه‌های فعال در امر محرومیت‌زدایی و ارائه تصویری از وضعیت فعلی محرومیت در کشور، برخی از مهم‌ترین کاربرد‌های اندازه‌گیری فقر چندبعدی است. اهمیت مسأله محرومیت و لزوم تسریع کاهش آن در کنار حجم محدود اعتبارات تخصیص‌یافته برای اقدامات، همگی بر ضرورت اندازه‌گیری رسمی و مرتب فقر چندبعدی دلالت دارد. بررسی تغییرات محرومیت شدید در ۱۵ سال گذشته و همچنین تصویر فعلی محرومیت شدید در کشور نشان می‌دهد با وجود کاهش قابل توجه سطح محرومیت شدید در کل کشور (خروج ۹.۳ میلیون نفر از جمعیت کشور از وضعیت محرومیت شدید) در برخی مناطق کاهش مورد انتظار اتفاق نیفتاده و روند کُند محرومیت‌زدایی بیشتر از مناطقی رقم خورده که وضعیت وخیم‌تری نسبت به مناطق دیگر داشته‌اند.