خلاء حکمرانی مجازی در حوزه آموزش و یادگیری

اماازطرفی بایدبسترها والزامات این فضامهیاشود.به‌هرحال مانمی‌توانیم فضای مجازی رابه‌صورت کامل اززندگی کودکان‌ونوجوانان حذف کنیم، چراکه این نسل از طریق رسانه‌های اجتماعی با مطالب، مقالات، داستان‌‌ها، نقل‌قول‌ها و... مواجه می‌‌شوند و در بین آنها چیزهای خوبی هم یاد می‌گیرند. شاید یکی از جنبه‌‌های تاثیر دنیای شبکه‌های مجازی در آموزش، ارتقای استاندارد یادگیری است.ما منکر معایب و آسیب‌های فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان نیستیم، اما این فضا برای آنان، منابع آموزشی بی‌‌نظیری از طریق ویدئوها، بازی‌‌های آموزشی و برنامه‌های تعلیمی نیز فراهم می‌‌کند. از سوی دیگر، کودکان می‌توانند از این طریق مهارت‌های اجتماعی، ادراکی و زبانی خود را تقویت کنند. فضای مجازی همچنین ارتباطات اجتماعی را تقویت کرده و به کودکان و نوجوانان این امکان را می‌دهد که تجربیات و احساسات خود را با دوستان و خانواده‌شان به اشتراک بگذارند. شاید یکی دیگر از تاثیرات دنیای مجازی در آموزش را می‌‌توان در گسترش همین ارتباطات دانست. اما با همه این تفاسیر بهتر است که فرهنگ استفاده از این فضا را از سنین پایین‌تر برای این نسل تبیین کنیم.
     
تاثیرات مثبت در کنار معایب فضای مجازی
این روزها محبوبیت فضای مجازی در آموزش زبانزد عام و خاص شده است. وجود برخی از ویژگی‌های آن، امکان یادگیری را برای دانش‌‌آموزان و نوجوانان فراهم کرده است. اما استفاده نادرست از اینترنت می‌‌تواند تضادهای تربیتی و فرهنگی بسزایی را برای کودکان و نوجوانان ایجاد کند. عزیزنجف‌پور، کارشناس فضای مجازی و دبیر شورای فضای مجازی دانشگاه‌آزاد در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به ابعادحضور این نسل درفضای مجازی می‌گوید:«یکی ازابعاد این موضوع نفس حضور کودکان‌ونوجوانان در این فضاست و بعد دیگر آن، استفاده از فضای مجازی به‌عنوان بستری برای آموزش است. در باب محور اول از آنجا که ما دارای سکوهای بومی جامعی نیستیم و امکان تنظیم‌گری، رگولاتوری، اختصاصی و حیطه‌بندی کردن محتواها را نداریم، به رها شدن کودکان و نوجوانان در این فضا منجر می‌شود که برای این نسل مناسب نیست.» بنابراین ارزیابی تاثیرات مثبت و منفی فضای مجازی بر کودکان‌ونوجوانان و شناخت ویژگی‌های آنان برای حضور در این فضا نیز حائز اهمیت است.
     
نیاز به شبکه زیست‌بوم دانش‌آموزان
بعد از همه‌گیری ویروس کرونا رسانه‌های اجتماعی به سبب ظهور بسترهای مدرن خود، باعث شدند تا دانش‌آموزان به‌راحتی روند آموزش خود را از خانه دنبال کنند. البته بماند که این بستر همچون شبکه شاد نیز با کم‌وکاستی‌هایی همراه بود. اما این کارشناس استفاده از فضای مجازی در حوزه آموزش را نیازمند سکوهای امن و مناسب می‌داند و توضیح می‌دهد: «در حوزه آموزش آنلاین، نیازمند محتوا و افرادی هستیم که این نوع از آموزش را بلد باشند. این روش می‌تواند به‌عنوان یک مکمل آموزشی در خدمت مدارس قرار بگیرد. البته نظارت و تنظیم‌گری جدی هم می‌خواهد.»وی همچنین ادامه می‌دهد: «با وجود این‌که قرار بود شبکه ملی رشد در آموزش‌وپرورش به شبکه زیست‌بوم دانش‌آموزان ارتقا پیدا کند، اما این طرح همچنان به سرانجامی نرسیده است. درحال‌حاضر هم شبکه شاد به‌‌رغم همه خوبی‌ها، محاسن و خدماتش هنوز نتوانسته آن زیست‌بوم جامع مدرسه را برای دانش‌آموزان فراهم کند.»
     
حضور فعال پلتفرم‌ها برای آموزش مجازی
رسانه‌های اجتماعی می‌توانند تاثیرات مثبتی ازجمله کمک به کودکان‌ونوجوانان در یادگیری، نحوه برقراری ارتباط با دیگران و... به دنبال داشته باشند. اما اگر مطالبی که در فضای مجازی منتشر می‌شود بیشتر جنبه آموزشی داشته باشد، می‌تواند به مدیریت هرچه‌بهتراین فضاکمک کند.البته نجف‌پور براین باوراست که این حوزه بسیارخالی وپربازار است وبخش خصوصی و مجموعه‌هایی که دنبال آموزش و تجارت در این خصوص هستند،می‌توانند کارهای بسیار مفیدی در این عرصه انجام دهند. او ضمن بیان حضور فعال برخی مجموعه‌ها در حوزه آموزش می‌گوید: «البته بسیاری از مجموعه‌ها در حال تولید فیلم‌ها و محتواهایی برای این قشر هستند. بااین‌حال بازه به حدی گسترده است که سایر بخش‌های صنعت نیز می‌توانند به این حوزه ورود پیدا کنند و در حوزه آموزش مجازی به دانش‌آموزان پلتفرم، محتوا و برنامه دهند.» به‌هرحال تکنولوژی بیشتر از آن‌که ذاتا فناورانه باشد، ماهیتی اخلاقی، فرهنگی و انسانی دارد و به خودی خود مخرب نیست، بلکه نحوه استفاده از آن بسیار مهم است. یادمان باشد که بشر هیچ راه فراری از ابزار‌های تکنولوژیک ندارد و باید همزیستی مسالمت‌آمیزی را با ابزار تکنولوژیک پیدا  کند.

الزامات استفاده از فضای مجازی برای آموزش کودکان‌ونوجوانان
ارائه پلتفرم‌های مناسب
تولیدمحتوای مناسب و صحیح
توسعه و تربیت مربیان و مدیران کارآمد در این حوزه 
وجود سازمان تنظیم‌گری و رگولاتوری توانمند زیر نظر وزارت آموزش‌وپرورش