روابط واشنگتن و آنکارا در دور دوم ترامپ چگونه خواهد بود؟
بازی آمریکایی
اخیرا وزیر دفاع ترکیه اعلام کردکه واشنگتن دیگر هیچ‌اعتراضی در مورد استفاده از سامانه‌های دفاع هوایی موشکی اس-۴۰۰ خریداری شده از روسیه، ندارد.
یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه گفت: ما در جلسات اخیر خود با آمریکایی‌ها آنچه را که از ما در زمینه اس-۴۰۰ می‌خواستند، رد کردیم. اکنون آمریکایی‌ها هیچ اعتراضی در این زمینه ندارند. تنها چیزی که برای ارسال این سامانه‌ها لازم است، دستور است.
این درحالی است که ترکیه پس از خرید کیت‌های اس-۴۰۰ از روسیه در سال ۲۰۱۹، از برنامه توسعه F-۳۵ کنار گذاشته شد. به گفته پنتاگون، این سامانه‌های دفاع هوایی موشکی می‌توانند به افشای برخی مشخصات جنگنده‌ها کمک کنند و در نتیجه بر قابلیت‌های رزمی آنها تأثیر منفی بگذارند.در آن زمان برخی از رسانه‌های ترکیه گزارش دادند که اگر آنکارا از فعال‌سازی اس-۴۰۰ خودداری کند یا آنها را به طرف سوم تحویل دهد، می‌تواند به برنامه‌بازگردد.همزمان با این ادعا‌ها سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد که گواهی کاربر نهایی، که بخشی از قرارداد فروش تسلیحات است، به ترکیه اجازه نمی‌دهد اس-۴۰۰های خریداری شده را بدون رضایت مسکو بفروشد.با این شرایط این سؤال پیش می‌آید که چرا طرف آمریکایی دیگر هیچ اعتراضی به استفاده ترکیه از سامانه‌های پدافند هوایی اس-۴۰۰ تریومف روسیه‌ندارد؟
مخالفت آمریکا
تا‌کنون آمریکا موضع سازش‌ناپذیری در مورد هرگونه استفاده از سامانه‌های دفاع هوایی روسیه توسط متحد ترکیه‌ای خود اتخاذ کرده است.یوری ماواشف، مدیر مرکز مطالعات ترکیه جدید در روزنامه ایزوستیا با اشاره به این مطلب نوشت: نگاهی به ماهیت روابط آمریکا و ترکیه در حداقل ۱۰سال گذشته نشان می‌دهد از زمانی که روسیه اولین دسته از گردان‌های اس-۴۰۰ را در سال ۲۰۱۹ تحویل داد، این موضوع تقریبا به نوعی تضاد در روابط آمریکا و ترکیه تبدیل شد.وی با اشاره به این‌که حرکت جسورانه ترکیه، متحد ناتو، توسط آمریکا چنان منفی تلقی شد که حتی از منظر مقامات آمریکایی حذف ترکیه از برنامه تولید F-۳۵ کافی نبود، افزود: به‌دنبال این اقدام آمریکایی‌ها در سال ۲۰۲۰ تحریم‌هایی را علیه هیأت صنایع دفاعی ترکیه (SSB) و اسماعیل دمیر، رئیس آن اعمال کردند.این محدودیت‌ها شامل ممنوعیت صدور مجوزها و مجوزهای صادراتی برای صنایع دفاعی ترکیه و همچنین مسدود کردن دارایی‌های تعدادی از مقامات ترکیه علاوه بر شخص دمیربود.این محدودیت‌ها در چارچوب قانون معروف کاتسا (CAATSA) در اولین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از سوی آمریکااعمال شد.مدیر مرکز مطالعات ترکیه با بیان این‌که کاخ سفید پیش از این هرگز اجازه چنین اقدامات ضد‌ترکیه‌ای را آشکارا نداده بود، اضافه کرد: در دولت بایدن نیز چیزی اقداماتی در مورد ترکیه مشاهده نشد اما سخنی هم از لغو تحریم‌ها مطرح نشد.
استفاده ترکیه از شرایط
بعد از انتشار این خبر رسانه‌ها گزارش دادند که آنکارا مجددا درخواست خرید جدیدترین جنگنده‌های نسل پنجم F-۳۵ از لاکهید‌مارتین را به واشنگتن ارسال کرده است که قبلا به آن تحویل داده نشده بود. ترک‌ها این درخواست را با تولید جنگنده ملی چند‌منظوره TF-X Kaan مرتبط می‌دانند؛ هر چند که یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه اعلام کرد آنکارا معامله ۲۳ میلیارد دلاری خود با آمریکا بر سر خرید جنگنده‌های ۱۶ -F و تجهیزات مرتبط با آن را تعدیل و خرید ۷۹ کیت نوسازی برای ناوگان فعلی خود را لغو کرده است.وی افزود : «مبلغ اولیه‌ای برای خرید جنگنده‌های ۱۶ -F بلوک-۷۰ پرداخت شد که ۱.۴ میلیارد دلار بود. در قالب این بسته ما قرار بود ۴۰ فروند جنگنده ۱۶ -F بلوک-۷۰ وایپر و ۷۹ کیت نوسازی را خریداری کنیم. ما از گرفتن این ۷۹ کیت صرف نظر می‌کنیم. دلیل لغو خرید این کیت‌ها این است که پایگاه‌های صنایع هوافضای ترکیه قادر هستند که این نوسازی را با اتکا به خود اجرا کنند.»
ماجرا چیست؟
بسیاری از تحلیلگران براین باورند که نقش اخبار بورس و سهام و پول در این شرایط بسیار مهم است. در روابط آتی کشورها با دولت آینده دونالد ترامپ، این مسأله یک هدف ملموس بوده و به‌راحتی برای دولت فعلی ترکیه قابل دستیابی است.
این گروه معتقدند: درحال حاضر ترکیه نیاز فوری به سوخت از سوی روسیه دارد و رئیس وزارت انرژی ترکیه نیز اعلام کرده که تصمیم آمریکا برای اعمال محدودیت‌های جدید علیه گازپروم بانک، آنکارا را در وضعیت دشواری قرار می‌دهد.
آلپ ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه اظهار کرد: این تحریم‌ها بر ترکیه اثر می‌گذارد و ما نمی‌توانیم پول پرداخت کنیم و اگر نتوانیم پول بپردازیم، نمی‌توانیم کالاها را خریداری کنیم. از این‌رو وزارت خارجه ترکیه سرگرم مذاکره با آمریکاست.وی با اشاره به این‌که ترکیه در‌خصوص گازپروم بانک، به معافیت مشابهی نیاز دارد تا گاز مورد نیازش را تامین کند، خاطر‌نشان کرد: اگر چنین معافیتی به ترکیه داده نشود، تأثیر مستقیمی بر این کشور خواهد گذاشت. در مقطع فعلی، روسیه هدف نیست، بلکه ترکیه هدف مستقیم این تحریم‌هاست.
به‌نظر میرسد ترکیه به‌دنبال بهبود روابط با دولت ترامپ است وعامل اصلی این نگاه ترکیه، پیش‌بینی ابتکارات مجدد آمریکا برای پایان دادن به درگیری‌های نظامی در اطراف ترکیه است.بی‌ثباتی در همسایگی ترکیه، رهبری این کشور را با هزینه‌های سیاسی و اقتصادی چه در داخل و چه در خارج ازکشور دچار کرده است.
پیشتر سونر کاگاپتای، مدیر برنامه تحقیقاتی ترکیه در مؤسسه واشنگتن سیاست خاور نزدیک، گفت: «باید منتظر باشیم که دو رهبر رابطه خود را مانند قبل از‌سر‌گرفته و نزدیکی آنها روند روابط ترکیه و آمریکا را مثبت‌تر خواهد کرد.» رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سخنانش در «اجلاس بین‌المللی زن و عدالت» نیز گفت: انتظار دارد دونالد‌ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری، سیاست‌های اشتباه دولت قبلی خود را تصحیح کند.در اکتبر۲۰۱۹، ترامپ ابتدا به با یک عملیات نظامی ترکیه (با نام رمز چشمه صلح) علیه این نیروها چراغ سبز نشان داد و سپس با آن ابراز مخالفت کرد.در آن زمان ترامپ تحت فشار جمهوریخواهان و دموکرات‌ها در نامه‌ای به اردوغان گفت که «چشمه صلح» را متوقف کند و به رئیس‌جمهور ترکیه توصیه کرد «مرد سختگیر» و «احمقی» نباشد.کاگاپتای عقیده دارد حالا شرایط تغییر کرده است. وی گفت: «من این سیاست را پول در برابر اسلحه می‌نامم. ترکیه با پول، نفوذ می‌خرد. نفوذ ترکیه در عراق توسط آمریکا حمایت می‌شود و من فکر می‌کنم همین اتفاق در سوریه نیز رخ خواهد داد.»
نفوذ چگونه روی می‌دهد؟
آنکارا مشتاق به اجرای پروژه حدود ۲۰ میلیارد دلاری خط ترابری به طول ۱۲۷۵ کیلومتر از استان نفت‌خیز بصره به ترکیه از طریق جاده و راه‌آهن است و «شرط‌ضروری» مشارکت آنکارا -واشنگتن در سوریه و عراق را بازنگری رویکرد آمریکا نسبت به شبه‌نظامیان کُرد سوری می‌داند.به‌نظر میرسد سیاست‌هایی که دولت دوم ترامپ در قبال کردهای سوری اتخاذ می‌کند، به‌طور حتم تأثیر زیادی بر داینامیک‌های روابط ترکیه و آمریکا خواهد گذاشت.
ردیابی هدف‌گذاری آمریکا
تحلیلگران بر این باورند که بعید است که جامعه جهانی این بار نیز شاهد گرم شدن یا حتی عادی‌سازی گفت‌وگوهای ترکیه و آمریکا باشد.ماواشف بر این باور است که روابط دو کشور از قبل به پایین‌ترین حد رسیده و در اصل استفاده یا عدم‌استفاده از سامانه‌های پدافند هوایی روسیه چیزی را تغییر نمی‌دهد.وی با اشاره به این‌که این مسأله نه تنها در کاخ سفید، بلکه در کاپیتل هیل(کاخ کنگره آمریکا) نادیده گرفته نشده است، گفت: مخالفت‌های زیادی در کنگره با سیاست‌های دولت ترکیه وجود دارد اما گویی بازی آمریکایی در جریان است.
این درحالی است که ترکیه پس از خرید کیت‌های اس-۴۰۰ از روسیه در سال ۲۰۱۹، از برنامه توسعه F-۳۵ کنار گذاشته شد. به گفته پنتاگون، این سامانه‌های دفاع هوایی موشکی می‌توانند به افشای برخی مشخصات جنگنده‌ها کمک کنند و در نتیجه بر قابلیت‌های رزمی آنها تأثیر منفی بگذارند.در آن زمان برخی از رسانه‌های ترکیه گزارش دادند که اگر آنکارا از فعال‌سازی اس-۴۰۰ خودداری کند یا آنها را به طرف سوم تحویل دهد، می‌تواند به برنامه‌بازگردد.همزمان با این ادعا‌ها سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه تاکید کرد که گواهی کاربر نهایی، که بخشی از قرارداد فروش تسلیحات است، به ترکیه اجازه نمی‌دهد اس-۴۰۰های خریداری شده را بدون رضایت مسکو بفروشد.با این شرایط این سؤال پیش می‌آید که چرا طرف آمریکایی دیگر هیچ اعتراضی به استفاده ترکیه از سامانه‌های پدافند هوایی اس-۴۰۰ تریومف روسیه‌ندارد؟
مخالفت آمریکا
تا‌کنون آمریکا موضع سازش‌ناپذیری در مورد هرگونه استفاده از سامانه‌های دفاع هوایی روسیه توسط متحد ترکیه‌ای خود اتخاذ کرده است.یوری ماواشف، مدیر مرکز مطالعات ترکیه جدید در روزنامه ایزوستیا با اشاره به این مطلب نوشت: نگاهی به ماهیت روابط آمریکا و ترکیه در حداقل ۱۰سال گذشته نشان می‌دهد از زمانی که روسیه اولین دسته از گردان‌های اس-۴۰۰ را در سال ۲۰۱۹ تحویل داد، این موضوع تقریبا به نوعی تضاد در روابط آمریکا و ترکیه تبدیل شد.وی با اشاره به این‌که حرکت جسورانه ترکیه، متحد ناتو، توسط آمریکا چنان منفی تلقی شد که حتی از منظر مقامات آمریکایی حذف ترکیه از برنامه تولید F-۳۵ کافی نبود، افزود: به‌دنبال این اقدام آمریکایی‌ها در سال ۲۰۲۰ تحریم‌هایی را علیه هیأت صنایع دفاعی ترکیه (SSB) و اسماعیل دمیر، رئیس آن اعمال کردند.این محدودیت‌ها شامل ممنوعیت صدور مجوزها و مجوزهای صادراتی برای صنایع دفاعی ترکیه و همچنین مسدود کردن دارایی‌های تعدادی از مقامات ترکیه علاوه بر شخص دمیربود.این محدودیت‌ها در چارچوب قانون معروف کاتسا (CAATSA) در اولین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ از سوی آمریکااعمال شد.مدیر مرکز مطالعات ترکیه با بیان این‌که کاخ سفید پیش از این هرگز اجازه چنین اقدامات ضد‌ترکیه‌ای را آشکارا نداده بود، اضافه کرد: در دولت بایدن نیز چیزی اقداماتی در مورد ترکیه مشاهده نشد اما سخنی هم از لغو تحریم‌ها مطرح نشد.
استفاده ترکیه از شرایط
بعد از انتشار این خبر رسانه‌ها گزارش دادند که آنکارا مجددا درخواست خرید جدیدترین جنگنده‌های نسل پنجم F-۳۵ از لاکهید‌مارتین را به واشنگتن ارسال کرده است که قبلا به آن تحویل داده نشده بود. ترک‌ها این درخواست را با تولید جنگنده ملی چند‌منظوره TF-X Kaan مرتبط می‌دانند؛ هر چند که یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه اعلام کرد آنکارا معامله ۲۳ میلیارد دلاری خود با آمریکا بر سر خرید جنگنده‌های ۱۶ -F و تجهیزات مرتبط با آن را تعدیل و خرید ۷۹ کیت نوسازی برای ناوگان فعلی خود را لغو کرده است.وی افزود : «مبلغ اولیه‌ای برای خرید جنگنده‌های ۱۶ -F بلوک-۷۰ پرداخت شد که ۱.۴ میلیارد دلار بود. در قالب این بسته ما قرار بود ۴۰ فروند جنگنده ۱۶ -F بلوک-۷۰ وایپر و ۷۹ کیت نوسازی را خریداری کنیم. ما از گرفتن این ۷۹ کیت صرف نظر می‌کنیم. دلیل لغو خرید این کیت‌ها این است که پایگاه‌های صنایع هوافضای ترکیه قادر هستند که این نوسازی را با اتکا به خود اجرا کنند.»
ماجرا چیست؟
بسیاری از تحلیلگران براین باورند که نقش اخبار بورس و سهام و پول در این شرایط بسیار مهم است. در روابط آتی کشورها با دولت آینده دونالد ترامپ، این مسأله یک هدف ملموس بوده و به‌راحتی برای دولت فعلی ترکیه قابل دستیابی است.
این گروه معتقدند: درحال حاضر ترکیه نیاز فوری به سوخت از سوی روسیه دارد و رئیس وزارت انرژی ترکیه نیز اعلام کرده که تصمیم آمریکا برای اعمال محدودیت‌های جدید علیه گازپروم بانک، آنکارا را در وضعیت دشواری قرار می‌دهد.
آلپ ارسلان بایراکتار، وزیر انرژی ترکیه اظهار کرد: این تحریم‌ها بر ترکیه اثر می‌گذارد و ما نمی‌توانیم پول پرداخت کنیم و اگر نتوانیم پول بپردازیم، نمی‌توانیم کالاها را خریداری کنیم. از این‌رو وزارت خارجه ترکیه سرگرم مذاکره با آمریکاست.وی با اشاره به این‌که ترکیه در‌خصوص گازپروم بانک، به معافیت مشابهی نیاز دارد تا گاز مورد نیازش را تامین کند، خاطر‌نشان کرد: اگر چنین معافیتی به ترکیه داده نشود، تأثیر مستقیمی بر این کشور خواهد گذاشت. در مقطع فعلی، روسیه هدف نیست، بلکه ترکیه هدف مستقیم این تحریم‌هاست.
به‌نظر میرسد ترکیه به‌دنبال بهبود روابط با دولت ترامپ است وعامل اصلی این نگاه ترکیه، پیش‌بینی ابتکارات مجدد آمریکا برای پایان دادن به درگیری‌های نظامی در اطراف ترکیه است.بی‌ثباتی در همسایگی ترکیه، رهبری این کشور را با هزینه‌های سیاسی و اقتصادی چه در داخل و چه در خارج ازکشور دچار کرده است.
پیشتر سونر کاگاپتای، مدیر برنامه تحقیقاتی ترکیه در مؤسسه واشنگتن سیاست خاور نزدیک، گفت: «باید منتظر باشیم که دو رهبر رابطه خود را مانند قبل از‌سر‌گرفته و نزدیکی آنها روند روابط ترکیه و آمریکا را مثبت‌تر خواهد کرد.» رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سخنانش در «اجلاس بین‌المللی زن و عدالت» نیز گفت: انتظار دارد دونالد‌ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری، سیاست‌های اشتباه دولت قبلی خود را تصحیح کند.در اکتبر۲۰۱۹، ترامپ ابتدا به با یک عملیات نظامی ترکیه (با نام رمز چشمه صلح) علیه این نیروها چراغ سبز نشان داد و سپس با آن ابراز مخالفت کرد.در آن زمان ترامپ تحت فشار جمهوریخواهان و دموکرات‌ها در نامه‌ای به اردوغان گفت که «چشمه صلح» را متوقف کند و به رئیس‌جمهور ترکیه توصیه کرد «مرد سختگیر» و «احمقی» نباشد.کاگاپتای عقیده دارد حالا شرایط تغییر کرده است. وی گفت: «من این سیاست را پول در برابر اسلحه می‌نامم. ترکیه با پول، نفوذ می‌خرد. نفوذ ترکیه در عراق توسط آمریکا حمایت می‌شود و من فکر می‌کنم همین اتفاق در سوریه نیز رخ خواهد داد.»
نفوذ چگونه روی می‌دهد؟
آنکارا مشتاق به اجرای پروژه حدود ۲۰ میلیارد دلاری خط ترابری به طول ۱۲۷۵ کیلومتر از استان نفت‌خیز بصره به ترکیه از طریق جاده و راه‌آهن است و «شرط‌ضروری» مشارکت آنکارا -واشنگتن در سوریه و عراق را بازنگری رویکرد آمریکا نسبت به شبه‌نظامیان کُرد سوری می‌داند.به‌نظر میرسد سیاست‌هایی که دولت دوم ترامپ در قبال کردهای سوری اتخاذ می‌کند، به‌طور حتم تأثیر زیادی بر داینامیک‌های روابط ترکیه و آمریکا خواهد گذاشت.
ردیابی هدف‌گذاری آمریکا
تحلیلگران بر این باورند که بعید است که جامعه جهانی این بار نیز شاهد گرم شدن یا حتی عادی‌سازی گفت‌وگوهای ترکیه و آمریکا باشد.ماواشف بر این باور است که روابط دو کشور از قبل به پایین‌ترین حد رسیده و در اصل استفاده یا عدم‌استفاده از سامانه‌های پدافند هوایی روسیه چیزی را تغییر نمی‌دهد.وی با اشاره به این‌که این مسأله نه تنها در کاخ سفید، بلکه در کاپیتل هیل(کاخ کنگره آمریکا) نادیده گرفته نشده است، گفت: مخالفت‌های زیادی در کنگره با سیاست‌های دولت ترکیه وجود دارد اما گویی بازی آمریکایی در جریان است.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بین‌الملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفت‌وگوی «جام‌جم» با سرپرست اداره کل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان نظام پزشکی کشور مطرح شد
سلامت مهمان جیب خودتان!
فرزاد آشوبی در گفتوگو با «جام‌جم» مطرح کرد
خلاقیت؛ گمشده پرسپولیس در آسیا
در گفت‌وگوی «جام‌جم» با نماینده ولیفقیه در بنیاد شهید و امور ایثارگران عنوان شد