فرصت‌های رشد تجارت تهران- دوشنبه

«ظرفیت‌های گسترش همکاری‌های دو کشور ایران و تاجیکستان در زمینه‌های مختلف بسیار فراتر از سطح کنونی است و باید با توجه به سیاست دولت ایران مبنی بر تقویت روابط با همسایگان، روابط دو کشور دچار تحول اساسی شود.» این را رهبر معظم انقلاب اسلامی خردادماه ۱۴۰۱ در دیدار امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان بیان داشت.این نگاه رهبری درخصوص لزوم تقویت روابط ایران با تاجیکستان در راستای رویکرد نگاه به شرق در حوزه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. حالا محمود نجفی‌عرب، رئیس اتاق بازرگانی تهران خبر داده که فعالان اقتصادی نیز مسعود پزشکیان را در سفر ۲۷دی‌ماه به تاجیکستان همراهی می‌کنند.
محمدحسین روشنک، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و تاجیکستان هم گفته که روابط ایران و تاجیکستان کمی پیش از آغاز دوره سیزدهم ریاست‌جمهوری رو به بهبود بود و تلاش‌های شهید رئیسی در ارتقای روابط دو کشور بسیار موثر واقع شد و سفر پزشکیان در امتداد سفر رئیس دولت چهاردهم می‌تواند در تقویت روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تاثیر بسزایی داشته باشد. سفر رئیس‌جمهور ایران به تاجیکستان که هدف آن توسعه همکاری‌های اقتصادی وتجاری است، فرصتی ارزشمند برای بررسی ظرفیت‌ها و افق‌های همکاری دو کشور فراهم می‌آورد. این گزارش نگاهی دارد به موقعیت جغرافیایی تاجیکستان، ظرفیت‌های اقتصادی آن، حجم مبادلات تجاری میان دو کشور و همچنین فرصت‌ها و چالش‌های همکاری ایران و تاجیکستان.

ظرفیت‌های اقتصادی تاجیکستان
تاجیکستان یکی ازکشور‌های  فارسی‌زبان در آسیای‌مرکزی در همسایگی افغانستان، ازبکستان، قرقیزستان و چین واقع است. ناحیه کوهستانی این کشور با طبیعتی بکر و منابع آبی فراوان، می‌تواند مقصدی مناسب برای سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی باشد. تاجیکستان با ۱۴۳کیلومترمربع مساحت و جمعیت ۹.۵میلیون نفری تا سال ۲۰۲۱، از ۰.۴درصد ذخیره آب جهانی برخوردار است. تولید ناخالص داخلی این کشور ۹.۶میلیارددلار،سرانه تولید ناخالص داخلی ۸۵۹دلار و حجم تجارت خارجی ۶.۳میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۲ بوده است. مهم‌ترین اقلام صادراتی کشور تاجیکستان شامل آلومینیوم، پنبه (به‌صورت نخ)، برق، خشکبار، سنگ‌های قیمتی، میوه و سبزیجات واقلام وارداتی شامل مشتقات نفتی، اکسید آلومینیوم،ماشین‌آلات، مواد غذایی و دارو است.اقتصاد تاجیکستان به نیروگاه‌های آبی، معادن فلزاتی مانند طلا، نفت و گاز و مستقر در مناطق مختلف این کشور توجه دارد. نیروگاه روگون، که یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های آبی دنیا محسوب می‌شود، مورد توجه ویژه ایران است. پروژه نیروگاه برق‌آبی راغون (در ۱۱۰کیلومتری شمال‌شرق دوشنبه در تاجیکستان)، نیروگاهی در حال ساخت در تاجیکستان، از نمادهای همکاری دوجانبه ایران و تاجیکستان به‌شمار می‌رود. سد راغون با گنجایش ۱۴میلیارد مترمکعب ذخیره آب و ظرفیت تولید ۳.۶۰۰مگاوات برق، یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های عمرانی در جهان بوده (بلندترین سدخاکی با هسته رسی دنیا) که روی رودخانه وخش در حال اجراست به دست پیمانکاران ایرانی در حال احداث و توسعه است. این پروژه شش واحد نیروگاهی هرکدام به ظرفیت ۶۰۰ مگاوات دارد. تاکنون دو واحد این نیروگاه به بهره‌برداری رسیده است.تونل انزاب یا استقلال نیز در کنار نیروگاه برق‌آبی از نمادهای همکاری دوجانبه ایران و تاجیکستان است که در سال گذشته مورد بهره‌برداری کامل قرار گرفت و احداث تونل استقلال تاجیکستان توسط مهندسان کشورمان می‌تواند زمینه را برای سپردن پروژه‌های جدید در این کشور به مهندسان ایرانی فراهم کند.
 
حجم مبادلات اقتصادی بین ایران و تاجیکستان
حجم مبادلات تجاری بین ایران و تاجیکستان در سال‌های اخیر به‌صورت نسبی افزایش یافته و امروز به ۳۰۰میلیون دلار در سال رسیده است. عمده محصولات معاملات مشترک، مواد غذایی، محصولات نفتی و مواد شیمیایی است. نظام‌الدین زاهدی، سفیر تاجیکستان در ایران به‌تازگی گفته است حجم تجارت دو کشور از سال ۹۹ تاکنون نزدیک به ۱۰برابر افزایش داشته است و این ظرفیت وجود دارد که تجارت دوجانبه را به یک‌میلیارد دلار افزایش دهیم. عمده کالاهای صادراتی ایران به تاجیکستان شامل میلگرد و محصولات ساختمانی، مواد غذایی، شوینده‌ها، قیر، تولیدات پتروشیمی، انواع میوه، تجهیزات صنعتی و ماشین‌آلات کشاورزی ازجمله تراکتور و ادوات و کالاهای وارداتی به ایران از این کشور نیز شامل پنبه، آلومینیوم، خشکبار و ماشین‌آلات صنعتی است.
 
زمینه‌ها برای گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری
همراهی فعالان اقتصادی ایران در این سفر می‌تواند به شناسایی فرصت‌ها و امضای تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای جدید کمک شایانی کند. حوزه‌های مورد توجه شامل بخش انرژی، کشاورزی، معادن فلزات،فناوری اطلاعات،حمل‌ونقل و گسترش بازارهای محصولات ایرانی است.