ایده رسانه پیشنگر دقیقاً از همین نیاز به وجود آمده است. رسانهای که در آن مدیران و تولیدکنندگان محتوا جلوتر از موج حرکت میکنند، به جای آنکه صرفاً پاسخدهنده باشند، قدرت پیشبینی و اقدام سریع پیدا میکنند. این رسانه با کمک هوش مصنوعی و تحلیل دادهها، متوجه میشود مردم در چند ساعت آینده درباره چه چیزهایی صحبت خواهند کرد، چه نگرانیهایی ممکن است شکل بگیرد و کدام خبر یا موضوع زمینه تبدیل شدن به شایعه را دارد.
در چنین نگاهی، رسانه نقش یک ناظر منفعل ندارد؛ بلکه مانند یک راهبر فعال عمل میکند. رسانه پیشنگر بحرانها را قبل از ایجاد شدن مدیریت میکند، شایعات را پیش از گسترش متوقف میکند، و روایت صحیح را زودتر از دیگران منتشر میسازد. این تحول، نه فقط به دلیل فناوری بلکه به دلیل نیاز واقعی جامعه به شفافیت و آرامش اطلاعاتی است. وقتی مردم احساس کنند یک رسانه همیشه زودتر از شایعه حاضر میشود، اعتمادشان به آن رسانه عمیقتر میشود.
بخش اول: چرا رسانه باید پیشنگر باشد
برای درک اهمیت پیشنگری کافی است نگاهی ساده به رفتار کاربران بیندازیم. مردم امروز فرصت زیادی برای تحلیل خبر ندارند. آنها تحت تأثیر موجهای لحظهای واکنش نشان میدهند. یک ویدئوی بیکیفیت که فقط چند ثانیه از واقعیت را نشان میدهد، ممکن است هزار برابر بیشتر از گزارش کامل رسانه دیده شود. دلیل این مسئله این است که مردم به برداشتهای اولیه بسیار تکیه میکنند، حتی اگر آن برداشتها نادرست باشد.
وقتی یک اتفاق رخ میدهد، برداشتهای ابتدایی معمولاً احساسی است. اگر رسانه دیر وارد گفتوگو شود، همان برداشتهای اولیه که ممکن است اشتباه باشند، تبدیل به روایت اصلی در ذهن مخاطب میشوند. مشکل اصلی این است که ذهن مردم زمانی که یک تصویر اولیه را پذیرفت، سخت آن را تغییر میدهد. به همین دلیل رسانه باید همیشه جلوتر از برداشتهای نادرست حرکت کند.
از سوی دیگر، فاصله میان زمان وقوع حادثه و زمان انتشار روایت رسمی همیشه محل تولید شایعه است. هر بار که مردم چند دقیقه یا چند ساعت در ابهام باشند، افراد مختلف در فضای مجازی یک روایت برای خود میسازند. برخی از روی نگرانی، برخی از روی عصبانیت و برخی دیگر برای جلب توجه. همین روایتها وقتی زیاد شود، تبدیل به موجی میشود که کنترلش بسیار سخت است.
پس رسانه پیشنگر باید دو کار را همزمان انجام دهد:
اول اینکه بفهمد چه لحظاتی زمینهساز شایعه هستند. دوم اینکه زودتر از دیگران توضیحی روشن و متکی بر اطلاعات معتبر ارائه کند.
این پیشنگری باعث میشود رسانه همیشه یک قدم جلوتر باشد؛ جلوتر از شایعه، جلوتر از برداشت اشتباه و جلوتر از موج منفی.
بخش دوم: نقش هوش مصنوعی در پیشنگری
هوش مصنوعی مهمترین ابزاری است که رسانه برای پیشنگری به آن تکیه میکند. این فناوری میتواند میلیونها پیام، واکنش، نظر و پست را در چند ثانیه بررسی کند و الگوهایی را پیدا کند که چشم انسان قادر به تشخیص سریع آن نیست.
یکی از نخستین کارهایی که هوش مصنوعی انجام میدهد، تشخیص افزایش ناگهانی حجم گفتوگو درباره یک موضوع است. اگر مردم ظرف نیم ساعت چند برابر بیشتر از حد معمول درباره یک موضوع صحبت کنند، این نشان میدهد که موضوع در حال داغ شدن است. رسانه در چنین شرایطی باید حساس شود و موضوع را بیشتر بررسی کند تا از روند شکلگیری موج عقب نماند.
کار دوم تحلیل احساسات است. اینکه مردم درباره یک موضوع فقط زیاد صحبت کنند کافی نیست؛ مهم این است که چگونه صحبت میکنند. اگر لحن واکنشها بیشتر نگران، عصبی یا همراه با پرسشهای زیاد باشد، یعنی کاربران در وضعیت سردرگمی قرار گرفتهاند. در چنین وضعیتی رسانه باید سریع روایت روشن ارائه کند.
هوش مصنوعی همچنین واژهها و عبارتهایی را که زیاد تکرار میشوند شناسایی میکند. وقتی کاربران روی یک کلمه یا جمله خاص تمرکز میکنند، معمولاً آن کلمه تبدیل به محور روایت میشود. رسانه در این لحظه باید تصمیم بگیرد که آیا لازم است این محور را توضیح دهد، تصحیح کند یا اطلاعات بیشتری درباره آن منتشر کند.
این تواناییها کمک میکند رسانه قبل از اینکه موج اصلی شکل بگیرد، اصل ماجرا را ببیند.
بخش سوم: مدیریت ریسک شهرت رسانه
یکی از مهمترین داراییهای هر رسانه اعتبار آن است. اعتبار مانند ظرف شیشهای است؛ ممکن است سالها طول بکشد تا شکل بگیرد، اما با یک اشتباه کوچک ممکن است ترک بردارد. ریسک شهرت همیشه در کمین رسانه است. گاهی یک تیتر اشتباه، یک سکوت طولانی یا یک ویدئوی ناقص ممکن است بخشی از مخاطبان را ناراضی کند.
موارد متعددی از ریسک شهرت وجود دارد. برای نمونه:
• برداشت نادرست کاربران از تیتر اخبار
• واکنش دیرهنگام رسانه در موضوعات حساس
• انتشار اطلاعات ناقص یا تحلیل عجولانه
• شکلگیری برداشت غلط از نیت رسانه
• راه افتادن موج تمسخر یا هشتگ منفی
• ایجاد تصور مبهم از سکوت رسانه در لحظات حساس
رسانه پیشنگر، قبل از آنکه این ریسکها به بحران تبدیل شوند، نشانههای اولیه را شناسایی میکند. وقتی رسانه زود وارد گفتوگو شود و روایت قطعی یا توضیح اولیه ارائه کند، احتمال اینکه برداشتهای نادرست گسترش پیدا کند بسیار کمتر میشود.
بخش چهارم: سه گام اصلی رسانه پیشنگر
۱. رصد لحظهای فضای گفتوگو
رسانه باید همیشه بداند کاربران درباره چه موضوعی صحبت میکنند، چه نگرانیهایی دارند و چه اتفاقی ممکن است حساسیت جدید ایجاد کند. این رصد لحظهای باعث میشود رسانه از موجها عقب نماند.
۲. تشخیص زمان شکلگیری ابهام
هر زمان مردم پرسشهای زیاد مطرح میکنند یا از نبود اطلاعات دقیق ناراحت میشوند، لحظه شکلگیری ابهام است. رسانه پیشنگر باید این لحظه را جدی بگیرد و همان موقع روایت روشن را منتشر کند.
۳. ورود سریع با روایت روشن
ورود سریع مهمترین بخش کار است. رسانه باید در همان ساعات ابتدایی اتفاق، تصویری روشن و قابل اتکا ارائه کند. این کار باعث آرامش مخاطب و جلوگیری از شکلگیری شایعات میشود.
بخش پنجم: نقش مدیر رسانه در عصر پیشنگری
مدیر رسانه امروز باید مهارتهای جدیدی داشته باشد. او باید بتواند دادهها را بفهمد، روندها را تحلیل کند، و در لحظه تصمیم بگیرد. علاوه بر این باید مهارت روایتسازی داشته باشد؛ روایتی کوتاه، روشن و قابل اعتماد.
مدیر رسانه باید بداند چگونه تیم خود را در لحظات حساس هماهنگ کند، چگونه اطلاعات را اولویتبندی کند و چگونه با مخاطبانی که نگرانی یا اضطراب دارند ارتباط برقرار کند. تصمیم درست او در چند دقیقه، میتواند از یک بحران بزرگ جلوگیری کند.
بخش ششم: اعتماد عمومی؛ دستاورد رسانه پیشنگر
وقتی یک رسانه همیشه زود وارد میدان شود، روایت را روشن ارائه کند و اجازه ندهد شایعه جایگزین خبر شود، مردم به آن اعتماد میکنند. اعتماد عمومی مهمترین سرمایه هر رسانه است. رسانهای که در بحرانها شفاف و سریع عمل میکند، در ذهن مردم تبدیل به تکیهگاه اطلاعاتی میشود.
جمعبندی:
رسانه پیشنگر تنها یک ایده نیست؛ یک ضرورت برای مدیریت رسانه در جهان امروز است. رسانهای که بتواند قبل از شایعه، روایت درست را ارائه کند، در حقیقت آینده مدیریت افکار عمومی را شکل میدهد. هوش مصنوعی در این مسیر ابزار اصلی رسانه است و به آن کمک میکند سرعت، دقت و قدرت تحلیل بیشتری داشته باشد.
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
فرمانده رزمایش ضدتروریسم «سهند۲۰۲۵» در گفتگوی اختصاصی با روزنامه «جامجم» مطرح کرد
در گفتوگوی «جامجم» با خالق اثر «وداع آخر» انجام شد
