پدر نخستین قهرمان زندگی

پدر و مادر، هر دو از ارکان اساسی خانواده و در مقیاس بزرگ‌تر، جامعه هستند؛ دو عضوی که جزو ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین مراقبت‌کننده‌های زندگی یک فرد محسوب می‌شوند. اما در میان این ارزش و اهمیت‌ها، کفه‌ ترازو به طرف نقش کدام‌یک سنگینی می‌کند؟ واقعیت این است همان‌طور که از مادر به‌عنوان ستون خانواده نام می‌بریم، نباید فراموش کنیم که نقش پدر در حفظ خانواده و رشد فرزندان، اگر بیشتر از مادر نباشد، کمتر هم نیست؛ موضوعی که دکتر عباس عبدالهی، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه‌ الزهرا(س) در گفت‌وگو با جام‌جم بر آن تاکید دارد و معتقد است که طبیعتا، شکل‌گیری برخی خصلت‌های مردانه، از پدر به فرزندان منتقل می‌شود؛ خصلت‌ها و ویژگی‌هایی که برای سال‌های آینده و حضور فرزندان در جامعه ضروری و لازم است.
     
همسر نمونه، پدر ایده‌آل
 «هرچه پدر بتواند مادر خانواده را دلگرم‌تر کند، خانواده پیوند محکم‌تری خواهد داشت.» این را دکتر عبدالهی می‌گوید و ادامه می‌دهد که ایفای نقش پدر درقالب همسر به نحو احسن، تاثیر بسیار باارزشی در روند رو به رشد فرزندان خانواده دارد: «هرچه پدر حمایت بیشتری از مادر داشته باشد، هرچه صمیمیت بیشتری میان پدر و مادرشکل بگیرد، احساس رضایت بیشتری در مادر به‌وجود می‌آید، همان رضایت وحال خوب به دیگراعضا می‌رسد و به‌طورکلی، باعث انسجام خانواده می‌شود. درچنین موقعیت‌هایی، حتی دلبستگی مادر و فرزند هم بیشتر می‌شود و چه چیزی بهتر ازاین؟» درواقع به نظرمی‌رسد که رفتار مناسب مرد خانواده با همسرش، فقط یک محبت ساده و گذرا نیست بلکه در بطن خانواده ریشه می‌کند و اثرات مثبت آن، به شکل‌های مختلف خود را نشان می‌دهد. 
   
الگویی این‌چنین
فرزندان به پدرشان به چشم یک قهرمان نگاه می‌کنند؛ قهرمانی که آنها را کول می‌کند، وقت خواب بغل‌شان می‌کند و پله‌ها را بالا می‌رود. قهرمانی که وقت دل‌گرفتگی و حوصله‌های سررفته، با یک کشتی و قلقلک، خنده را بر لب‌های‌شان می‌آورد. قهرمانی که شرایط آسایش زندگی را فراهم می‌کند. حالا همین بچه‌ها، در دوره نوجوانی هم چشم‌شان به پدرشان است؛ پدری که مظهر شجاعت است. او که می‌تواند در زمانی کوتاه تصمیم بگیرد و این قدرت و شجاعت تصمیم‌گیری را نه در کلام بلکه در رفتار به فرزندانش یاد بدهد. موضوعی که دکتر عباس عبداللهی هم آن را تایید می‌کند و می‌گوید: «تجربه نشان داده این‌که یک فرد در زندگی چقدر قدرت تصمیم‌گیری داشته باشد، شجاعت داشته باشد، مسئولیت‌پذیر باشد و در چالش‌های زندگی، به‌دنبال راه‌حلی کاربردی بگردد، ویژگی‌هایی است که پدر در شکل‌گیری‌اش نقش دارد.» او معتقد است که اگر پدری در کارش استمرار داشته باشد، عاشق یادگیری باشد و چالش‌ها را فرصتی برای یادگیری بداند، فرزندانی با همین خصلت‌ها و ویژگی‌ها به جامعه تحویل خواهد داد: «درواقع به همان اندازه که مادر می‌تواند در ویژگی‌های منحصربه‌فرد مادرانه بر کودک تاثیر بگذارد، پدر هم در مسیر رشد اجتماعی فرزندان، نقشی بسیار تاثیرگذار  دارد.» تاثیری که هم می‌تواند به شکل الگوی کلامی و هم الگوی مشاهده‌ای قابل توجه باشد. «یعنی گاهی پدر به اندازه رفاقت و صمیمیتش می‌تواند با فرزندان همکلام شود و به‌طور مستقیم از خوب و بدها برای‌شان بگوید؛ اما از آن مهم‌تر، الگوی مشاهده‌ای بودن پدر است که اگر چنین خصلت‌هایی را در عمل بروز دهد و شخصا در زندگی روزمره به‌کار ببرد، بچه‌ها از او الگو خواهند گرفت و همان ارزشی را که از پدرشان دیده‌اند، بروز خواهند داد.» 

 پسر کو ندارد نشان از پدر
دکتر عبدالهی معتقد است کسانی که به‌اجبار به‌شکل تک‌والد و تنها با مادرشان زندگی می‌کنند، گاهی در یادگیری و آموختن برخی مسائل این‌چنینی دچار چالش‌های جدی می‌شوند. «این‌که بگوییم پدر تعامل بیشتری با جامعه دارد اصلا به معنای آن نیست که نقش مادر کمتر است؛ بلکه در رابطه با پدر و نسبتش با جامعه، می‌توانیم از صفت تفضیلی استفاده ‌‌کنیم.» آن‌وقت است که می‌پذیریم پدر می‌تواند در صفات اجتماعی فرزندانش، به‌خصوص فرزند هم‌جنس خودش، تاثیر بیشتری داشته باشد. یعنی همان‌قدر که پدر می‌تواند احساس حمایت‌شدن و پشتوانه‌داشتن و دلگرمی‌های پدرانه را در وجود دخترش زنده کند، به همان اندازه می‌تواند تاثیرات اجتماعی بر پسرش بگذارد: «مثلا چه بهتر که پدر از پسرش بخواهد در کسب تجارب، در تجارت و در مسائل اقتصادی و اجتماعی همراهی‌اش کند. درواقع این موضوع که مسائل اقتصادی به شکل عرفی در جامعه بر گردن پدر است، می‌تواند الگویی برای پسران خانواده باشد و آن تلاش و احساس مسئولیت را از پدر بیاموزند و در زندگی خودشان به کار ببرند.»