اشک هور از چشم مادر

همان‌‌گونه که می‌دانیم ۲۲ سال پیش پیکر شهید علی هاشمی پیدا نشد تا این‌که بالاخره در سال ۸۹ در اهواز و جزیره مجنون پیدا و تشییع شد. او از جمله افراد تأثیرگذار در مقاطع زمانی مختلف جنگ تحمیلی بوده و عملیات بزرگ خیبر را رقم زد و کشور و خطه خوزستان را از وجود دشمنان پاک کرد. «اشک هور» به‌کارگردانی مهدی جعفری و تهیه‌کنندگی مجتبی فرآورده دومین فیلم بعد از «اسفند» است که به ماجرای شهادت علی هاشمی می‌پردازد و بعد از اسفند درسینمای اصحاب رسانه در برج میلاد نمایش داده شد. خود این ماجرا زمینه را برای مقایسه این دو فیلم-هرچند خارج از منطق وانصاف باشد- را فراهم می‌کند.رضا ثامری، رؤیا افشار، ساره رشیدی، میثم رازفر و تورج الوند از جمله بازیگران این فیلم هستند. به‌همین بهانه با مجتبی فرآورده، تهیه‌کننده این فیلم گفت‌وگو کردیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید:

فکر می‌کنید شهید علی هاشمی چه ویژگی‌ای داشت که ما امسال به‌طور همزمان دو فیلم در فجر از ایشان و قرارگاه نصرت در فجر داریم؟
ویژگی‌های شخصیتی شهید علی هاشمی از او فرمانده‏ای ساخته بود، کارآمد، محجوب و مظلوم. او چه در زمان فرماندهی سپاه سوسنگرد، چه در فرماندهی قرارگاه سری نصرت و چه فرماندهی سپاه ششم و بعد از عملیات خیبر و بدر و عملیات والفجر ۸ فعالیت‌های منحصر به‌فرد و خدمات بزرگی انجام داده که تا کنون پرداختن به زندگی و منش این شهید در سینمای دفاع‌مقدس مغفول مانده بود؛ لذا مجموعه‌ای از موارد و عوامل مختلف دست‌به‌دست هم داد تا کاری برای این شهید بزرگوار انجام دهیم. 

همان‌طور که می‌دانیم شهید علی هاشمی به دلایل مختلفی مثل فریب‌دادن دشمن، شخصیت باهوشی بوده و در عین‌حال پیدا‌کردن بازیگری که بتواند این هوش و جسارت را نشان دهد، سخت به نظر می‌رسد. انتخاب بازیگر این نقش به چه‌ترتیبی بوده است؟
درست است، ایشان انسان باهوشی بود و انتخاب شخصیتی ناشناخته که مخاطبان بتوانند ارتباط بهتری با او برقرار کنند خیلی سخت بود اما از میان گزینه‌های بسیار، این نقش قسمت رضا ثامری عزیز شد که انصافا خوب درخشیده است. اما آنچه در اشک هور شاهدیم نگاهی متفاوت به سینمای دفاع‌مقدس است‌؛ یعنی تا به‌حال به این شکل و از این زاویه به سینمای دفاع‌مقدس و شهدای این دوران پرداخته نشده است؛ در اشک هور شاهد رابطه عاطفی بین مادر و فرزند و مسائل دیگر هستیم. 

قبل از این‌که تهیه‌کنندگی «اشک هور» رابه عهده بگیرید، چه شناختی از شخصیت شهید علی هاشمی داشتید و بعد از آن‌چه تغییری در نگاه شما حاصل شد؟
شناخت من نیز مانند همان شناختی بود که به‌طور معمول در جامعه وجود داشت و فقط به اصطلاح یک تیتر از او می‌دانستم اما با تحقیقاتی که در پروژه نسبت به فعالیت‌های ایشان در جنگ تحمیلی و دفاع‌مقدس داشتیم، متوجه شدیم پایه‌گذار بسیاری از اتفاقات درخشان مثل فعالیت‌های برون‌مرزی، ایجاد سپاه بدر، هسته اولیه سپاه قدس و... شهید علی هاشمی بوده است. نقش مؤثر ایشان در دفاع مقدس، تنها به عملیات خیبر و یک مقطع خاص زمانی محدود نمی‏شود. 
 
کارگردانی مهدی جعفری چه ویژگی‌هایی دارد که دومین همکاری با او بعد از «۲۳ نفر» تداوم یافته است؟
ما دوستان قدیمی یکدیگریم، و انجام این نوع کارها بیشتر تقدیر است. 

در فیلم «۲۳ نفر» ما بیست‌و‌سه قهرمان داریم‌؛ این در حالی است که در «اشک هور» تنها یک قهرمان داریم. منظورم این است که بعضی معتقدند که قهرمان در سینمای ما همه مردم هستند و سینما به قهرمان احتیاج ندارد و بعضی هم خلاف این موضوع باور دارند. نظر شما در این رابطه چیست؟
حرف به‌ظاهر خوب اما غلطی است که بگوییم مردم عادی خودشان قهرمان هستند پس نیاز به قهرمان ندارند. قهرمان باید در قالب یک شخصیت پرداخت شود و تبلور پیدا کند. پایه شکل‌‌گیری نمایش درام است، بدون قهرمان و ضد قهرمان، درام شکل نمی‏گیرد. بدیهی است که باید شخصیت قهرمانی در اثر وجود داشته باشد. متأسفانه به همین دلیل است که سینمای امروز ما تهی از قهرمان شده اما قهرمان از لازمه‌های ایجاد نمایش است. ما اگر در اثرمان قهرمان یا ضدقهرمان نداشته باشیم، به‌نظر می‌رسد درام و کنش و واکنش‌ها بین شخصیت‌ها و اتفاقات به شیوه شایسته‌ اتفاق نمی‌افتد. 

در مناطق جنوبی ایران با چه چالش‌هایی رو‌به‌رو بودید؟
فیلم‏سازی در جغرافیای طبیعی سختی‌های خاص خودش را دارد اما بیشتر سختی ما معطوف به فیلمبرداری روی آب می‏شد. 

حضور دوباره در ماراتن فجر
مجتبی فرآورده که پیش از این تهیه‌کنندگی فیلم «۲۳ نفر» را به عهده داشته و اغلب فیلم‌هایی که تهیه کرده حول مفاهیم اعتقادی و مذهبی یا جنگ تحمیلی بوده و امسال با «اشک هور» در چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، درباره این رقابت سینمایی به «جام‌جم» گفت: جشنواره فیلم فجر بدون فیلم تعریف نمی‌شود و به نوعی فیلم و جشنواره لازم و ملزوم یکدیگرند و قطعا جشنواره فضایی را ایجاد می‌کند که فیلم‌ها بهتر معرفی شوند و همه دوست دارند در این رقابت سینمایی حضور داشته باشند.