نفت؛ فرمانده رشد ۸ درصدی اقتصاد

در دنیایی که خطوط لوله و تانکرهای نفتی گاهی مهمتر ازمرزهای سیاسی عمل میکنند، ایران درحال بازتعریف نقش خود در بازی بزرگ انرژی است. روزگاری نفت صرفا منبعی برای تأمین بودجه بود امروز قرار است با برنامهریزی، سرمایهگذاری و دیپلماسی، به موتور پیشران رشد اقتصادی، تقویت سیاست خارجی و بازوی امنیت ملی تبدیل شود.در سالی که با عنوان «سرمایهگذاری برای تولید» از سوی مقام معظم رهبری نامگذاری شده صنعت نفت ایران در جایگاهی کلیدی ایستاده است. اکنون که دولت چهاردهم در آستانه آغاز دومین سال فعالیت خود بهسر میبرد، وزارت نفت با اولویتدهی به توسعه ظرفیتهای تولید و جذب سرمایه، درتلاش است نقشهراه تدوینشده دربرنامه هفتم توسعه را به سرانجام برساند.مطابق با مفاد این برنامه، تولید نفتخام ایران باید تا پایان دوره برنامه هفتم، یعنی تا سال ۱۴۰۵، به ظرفیت روزانه ۵.۷میلیون بشکه برسد؛ هدفی که اگرچه بلندپروازانه بهنظر میرسد، اما با درنظرگرفتن روند رو به رشد تولید در سالهای اخیر، کاملا در دسترس است.از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۰، روند تولید نفت ایران سیر صعودی داشته و طبق آمارهای موجود، میانگین تولید نفتخام کشور در سه سال این دولت به ترتیب برابر با ۲.۱۰۷، ۲.۶۰۰ و ۳.۳۰۰میلیون بشکه در روز بوده است. این آمارها نشاندهنده رشد مستمر و برنامهریزیشده در بخش تولید نفت طی سالهای اخیر است. اوجگیری برای تولید نفتدر چشماندازی راهبردی که از سوی نهادهای سیاستگذار کلان کشور ترسیم شده،دستیابی به ظرفیت تولید روزانه ۵.۷میلیون بشکه نفت، نهتنها اوجگیری بیسابقهای در توان تولیدی چهار دهه اخیر بهشمار میآید، بلکه بهعنوان یکی از کلیدیترین اهرمهای تحقق رشد اقتصادی پایدار با نرخ بالای ۸درصد نیز شناخته میشود.این هدف صرفا بهمعنای افزایش حجم تولید نیست، بلکه بهمثابه حلقهای حیاتی در زنجیره راهبردی توسعه ملی عمل میکند. زنجیرهای که از جذب سرمایهگذاری داخلی و بینالمللی آغاز میشود، با جهش در صادرات و تقویت درآمدهای ارزی تداوم مییابد و درنهایت، به رشد پایدار تولید ناخالص داخلی و بهبود محسوس معیشت عمومی منتهی خواهد شد.در این الگو، افزایش صادرات نفت به سطح ۲.۵الی ۳ میلیون بشکه در روز، در کنار تثبیت قیمت جهانی نفت در محدوده ۸۰دلار، به معنای ارزآوری قابلتوجه برای اقتصاد کشور خواهدبود.این ارزآوری،درصورتهدایت درست،میتواندبهافزایش سرمایهگذاری مجدد درصنعت نفت وتوسعه زیرساختهای انرژی منجر شود؛ موضوعی که خود زمینهساز رشد ظرفیت تولید در سالهای بعد و تقویت پایدار رشد اقتصادی کشور خواهد بود.یکی از اقدامات مهم در این راستا، بهرهبرداری از واحدهای جدید در میدانهای نفتی مشترک، ازجمله میدان آزادگان است که به افزایش تولید بیش از ۵۰هزار بشکه نفتخام در روز منجر شده. میدانهای فرسوده، دلارهای تازهبر اساس آخرین گزارش اوپک، تولید نفت ایران در ماه مارس ۲۰۲۵ به ۳.۳۳۵میلیون بشکه در روز رسیده است. تحلیل دادههای موجود نشان میدهد برای رسیدن به ظرفیت تولید برنامه هفتم، ایران باید حداقل ۲.۳۶۵میلیون بشکه ظرفیت جدید تولیدی ایجاد کند. این امر مستلزم یک نقشهراه سرمایهگذاری کلان در بخش بالادستی صنعت نفت است، اما برخلاف تصور عمومی، این هدف نه دور از دسترس و نه بیسابقه است.بر اساس استانداردهای بینالمللی و تجربه کشورهای نفتخیز منطقه، هزینه متوسط ایجاد هر بشکه ظرفیت جدید تولید نفت بین ۱۵ ــ ۱۰هزار دلار تخمین زده میشود. برای ایران، بهدلیل ویژگیهای خاص میادین ازجمله سن بالا و نیاز به فناوریهای بازیافت پیشرفته، هزینهها ممکن است به سقف این بازه نزدیک شود.بر این اساس، سرمایهگذاری موردنیاز برای افزایش ظرفیت به ۵.۷میلیون بشکه، در محدودهای بین ۲۳ تا ۳۵میلیارد دلار تخمین زده میشود. این میزان، اگرچه قابلتوجه است، اما در مقیاس اقتصاد انرژی کشور و با توجه به ارزآوری بالقوه صادرات نفت، یک سرمایهگذاری راهبردی با نرخ بازگشت بالا تلقی میشود. تغییر بازی در منطقهدرحوزه دیپلماسی انرژی،وزارت نفت باتقویت همکاریهای منطقهای وبینالمللی، بهدنبال ارتقای جایگاه ایران در سازمانهای بینالمللی مانند اوپک و مجمع کشورهای صادرکننده گاز(GECF)است. این اقدامات، نهتنها به افزایش صادرات نفت ایران منجر میشود، بلکه نقش کشور را بهعنوان یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی انرژی تثبیت میکند.در منظومه بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی، یکی از ارکان اصلی امنیت ملی و استقلال کشور اقتدار اقتصادی است. درهمین راستا، تکیه بر ظرفیتهای داخلی،ازجمله منابع عظیم نفت وگاز،نهتنها یک فرصت اقتصادی، بلکه یک ابزار مهم برای تأمین منافع راهبردی کشور تلقی میشود.رهبر انقلاب اسلامی در بیانات متعددی تأکید داشتهاند که «ما باید از ابزارهای اقتصادی برای تثبیت جایگاه کشور در مناسبات بینالمللی بهره بگیریم». صادرات انرژی، بهعنوان یکی از مؤثرترین ابزارها، میتواند با فعالسازی ظرفیتهای منطقهای و بینالمللی، موقعیت ایران را در سطح منطقهای از حالت انفعالی به موقعیتی تأثیرگذار و تصمیمساز ارتقا بخشد.در شرایطی که تقابلهای ژئوپلیتیکی در حوزه انرژی افزایش یافته و رقابت برای امنیت عرضه در سطح جهانی شدت گرفته، ایران با بهرهگیری از موقعیت ژئواستراتژیک خود و با تکیه بر منابع غنی، میتواند بهعنوان یک بازیگر مستقل، نقش تثبیتکنندهای در امنیت انرژی منطقه ایفا کند.حفاری ۸ حلقه چاه نفت و گاز در فروردین امسالمعاون مدیرعامل شرکت ملی حفاری ایران از حفر وتکمیل هشت حلقه چاه نفت و گاز با کاربست دکلهای حفاری این شرکت در فروردین امسال خبر داد.حمیدرضا شفیعیمکوند تصریح کرد: از این تعداد چاه، یک حلقه توسعهای و هفت حلقه، تعمیری بوده است که یک حلقه چاه توسعهای و پنج حلقه چاه تعمیری از شمار این چاهها در گستره عملیاتی شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب تکمیل، نهایی و تحویل کارفرما شد.