برق این کشورها در بسیاری از مناطق بعد از ۸ الی ۱۰ساعت دوباره برقرار شد اما با وجود بازیابی نسبی برق در ساعات پایانی شب تثبیت کامل شبکه به چندروز زمان نیاز دارد. هرچند قطعی برق در اروپا به مدت سه روز ادامه داشت اما حرکت قطارها را متوقف کرد و ارتباطات تلفنی و اینترنتی قطع شد. همچنین دستگاههای خودپرداز و چراغهای راهنمایی خاموش شدند و حتی بعضی بیمارستانها مجبور شدند با ژنراتورهای اضطراری به فعالیت ادامه دهند. شبکه برق کشورهای اروپای غربی بهویژه در اتحادیه اروپا بهصورت یکپارچه و در چارچوب شبکه برق قارهای موسوم به ENTSO-E طراحی شده که هر اختلالی در یک کشور، بهسرعت به کشورهای دیگر منتقلمیشود. با گذشت چندروز هنوز علت دقیق این خاموشیها مشخص و اعلام نشده و همچنان در حال بررسی است. البته دولتهای اسپانیا و پرتغال اعلام کردند این حادثه ضعف در زیرساخت برق منطقهای را آشکار کرده و خواستار سرمایهگذاری فوری برای تقویت شبکه در برابر پدیدهها و اختلالات مشابه شدند. با این حال، کارشناسان سناریوهایی را درباره علت خاموشی گسترده اروپا پدیده نادر جوی با نام «نوسان القایی اتمسفری»،مشکلات فنی درشبکه برق،حمله سایبری و نبودتوازن شدیدبین عرضه وتقاضا مطرح کردهاند، اما نخستوزیران اسپانیا و پرتغال و شورای اروپا احتمال حمله سایبری را رد کردند و مرکز ملی امنیت سایبری پرتغال نیز اعلام نمود هیچ نشانهای از حمله سایبری وجود ندارد. اپراتور شبکه برق پرتغال، علت این قطعی را نوسانات القایی جوی اعلام کرد که بر اثر تغییرات ناگهانی دما در سطح زمین و جو رخ داده و باعث اختلال در خطوط برق فشار قوی شده. شرکت برق اسپانیا نیز نوسانات شدید در جریان برق بهدلیل تغییرات شدید دما در مرکز کشور را بهعنوان علت حادثه اعلام و تأکید کرده که پایداری شبکه از دست رفت و بهناچار سامانهها خاموش شدند. البته این اتفاق ضعفها و چالشهای شبکه برق اروپا را آشکار کرد و لزوم تقویت زیرساختها و آمادگی برای مدیریت بحرانهای مشابه را نشان داد.
میزان خسارت قطعی برق
دولت اسپانیا زیان اولیه ناشی از خاموشی برق را ۴۰۰میلیون یوروبرآورد کرد اما کارشناسان میزان خسارت را ۹۰۰میلیون الی ۱.۵میلیارد یورو برآورد کردهاند. دادههای وزارت اقتصاد اسپانیا نشان میدهد در ساعات قطعی برق، میزان تراکنشهای خرید کاهش ۵۵درصدی را تجربه کرد. بسیاری از فروشگاهها، رستورانها و دفاتر بهدلیل از کار افتادن سامانههای پرداخت و تجهیزات الکترونیکی تعطیل شدند. در حوزه خردهفروشی، فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای ناچار به تعطیلی شدند اما مغازههای کوچک و محلی شاهد هجوم بیسابقه شهروندان برای خرید اقلام ضروری مانند آب، کنسرو، مواد شوینده و باتری بودند. بسیاری از این اقلام تا عصر همان روز نایاب شدند. فعالیت بنگاههای تولیدی در همان ساعات اولیه متوقف شد و خودروسازیها، صنایع غذایی، کشاورزی صنعتی و حملونقل دچار وقفه و زیانهای میلیون یورویی شدند.
سوء مدیریت مدعیان مدیریت
درزمان خاموشی درکشورهایی مانندایران شبکههای مختلف جهانی پوشش خبری در این زمینه را دردستورکارخود میگذارند اما در اینباره رسانههای اروپایی ترجیح دادند اظهار نظری نداشته باشند. از سوی دیگر برخی افراد بر این باورند که اقتصاد برق در ایران بهصرفه نیست و دلیل خاموشیها در کشور همین موضوع است. خاموشی در اروپا نشان داد در کشورهایی که حتی اقتصاد برقشان قوی است، مدیریت حرف اول را میزند.حادثه خاموشی اروپا شکافهای عمیق در مدیریت و تابآوری زیرساختهای انرژی در این منطقه را نشان داد. شبکه یکپارچه برق اروپا طی سالهای ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳وهمزمان با بحران گاز و کاهش تولید برق هستهای فرانسه، شرایط ویژهای را تجربه کرده اما خاموشی اخیر موجب هرجومرج در حملونقل، تعطیلی کسبوکارها ومشکلات جدی برای خدمات شد.پس ازاین حادثه عنوان شد باید ازآن برای افزایش تابآوری شبکه برق قاره درس گرفته شود.همچنین این قطعی بار دیگر نشان داد نظامهای حکمرانی در غرب نیز از کمبودهای جدی مدیریتی رنج میبرند، در حالی که سالهاست با استفاده از تبلیغات گوناگون تلاش دارند خود را مدینه فاضله حکمرانی خوب و کارآمد در جهان معرفی کنند. موضوع دیگری که در این حادثه باید بر آن تأکید کرد این است رسانههای غرب همواره با بروز کوچکترین اتفاق در دیگر کشورها، سیلی از جنجال بهراه میاندازند اما در قطعی گسترده برق در اروپا، آن را یک حادثه عنوان کردند و رویکرد دوگانه سیاست رسانهای غرب، دوباره مانند حوادث دیگری مثل آتشسوزی آمریکا مشاهده شد.
دستخالی اروپا در تنوع سبد انرژی
سهم انرژیهای تجدیدپذیر در ترکیب تولید برق اروپا افزایش یافته اما این انرژیها ناپایدار است. همچنین باید زیرساختهای بیشتری برای انتقال برق ایجاد شود. تنوع در سبد سوختی کشور یکی دیگر از موضوعاتی است که باید به آن توجه کرد. مثلا برخی کارشناسان وابستگی بالای اسپانیا به منابع تجدیدپذیر مانند باد و خورشید را ضعف شبکه در این کشور عنوان کردند که پایداری شبکه در مواجهه با نوسانات را کاهش میدهد. همچنین کارشناسان هشدار میدهند تا زمانی که شبکههای برق بهدرستی نوسازی و تقویت نشوند، هر موج گرما، افزایش تقاضا یا اختلال فنی میتواند به بحرانی در ابعاد ملی یا حتی فراملی تبدیل شود. اضافه بر این، کاهش واردات گاز از روسیه و جایگزینی آن با واردات گاز مایع با قیمت بالاتر در زمینه پایداری انرژی در وضعیتی شکنندهتر قرار داده. از این رو میتوان اشاره کرد ایران بهشت تولید برق است. ایران از انرژی بادی، خورشیدی، هستهای، حرارتی و برقابی برخوردار است و با برنامهریزی و مدیریت صحیح میتوان سبد تأمین برق را در کشور تکمیل کرد؛ تنوعی که در کشورهای دیگر کمتر شاهد هستیم.