اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امورخارجه چهارشنبه۲۴اردیبهشت درگفت‌و‌گویی اعلام کرده بود: نشست مدیران سیاسی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام، روز جمعه ۲۶اردیبهشت در استانبول ترکیه برگزار خواهد شد.وی افزود: دستور کار اصلی این نشست، ادامه رایزنی با سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه، از جمله در مورد مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکاست.ایران و تروئیکای اروپا تاکنون سه دور درباره پرونده هسته‌ای ایران مذاکره کرده‌اند. پیش از این قرار بود دور جدید مذاکرات ایران و اروپا قبل از برگزاری دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در ۱۲اردیبهشت در رم برگزار شود که به‌دلیل تعویق آن نشست، زمان مذاکرات با اروپا نیز تغییر یافت.پس از این دیدار بود که غریب‌آبادی در حساب کاربری خود نوشت: دکتر تخت‌روانچی و من میزبان مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در استانبول بودیم.وی ادامه داد: ما به تبادل نظر و بحث در مورد آخرین وضعیت مذاکرات غیرمستقیم هسته‌ای و لغو تحریم‌ها پرداختیم.معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه افزود: ایران و سه کشور اروپایی مصمم به حفظ و استفاده بهینه از دیپلماسی هستند. در صورت لزوم، دوباره برای ادامه گفت‌وگوها دیدار خواهیم کرد.
کاظم غریب‌آبادی ۲۵دی‌ماه سال گذشته در ارزیابی دورسوم این مذاکرات ضمن توصیف باز و سازنده بودن این گفت‌وگوها اعلام کرد: عمدتا در مورد لغو تحریم‌ها و موضوع هسته‌ای و همچنین سایر موضوعات مورد علاقه دوجانبه تبادل نظر کردیم. به حمایت غیرقابل قبول اروپا از جنایات رژیم صهیونیستی در غزه نیز پرداختیم. سه کشور اروپایی عضو برجام همزمان با آغاز مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا، به‌رغم تأکید جمهوری اسلامی برای تداوم گفت‌وگوها، در پشت میز مذاکره حضور نیافته بودند.همچنین بعد از نشست مشترک معاونان سیاسی و حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه کشور با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی در استانبول، اعضای تیم ایرانی با اولاف اسکوگ، معاون نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی با هیأت ایرانی دیدار کردند.
ابعاد مذاکرات و هشدار ایران به اروپایی‌ها
به‌گفته سیدعباس عراقچی، این گفت‌وگوها از مذاکرات ایران و آمریکا مستقل بوده و صرفا به تعاملات ایران و تروئیکای اروپایی اختصاص دارد. وزیر امور خارجه ایران پیش‌تر نسبت به فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط اروپایی‌ها هشدار داده و تأکید کرده بود که چنین اقدامی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای دیپلماسی اروپا داشته باشد. این هشدار نشان‌دهنده نگرانی ایران درباره تلاش‌های برخی طرف‌ها برای اعمال فشارهای شدیدتر در قالب مکانیسم ماشه است و می‌تواند تنش‌ها را به سطحی غیرقابل کنترل برساند. ایران تلاش کرده ضمن حفظ مواضع هسته‌ای خود، مسیر دیپلماتیکی را دنبال کند که تأمین‌کننده منافع ملی باشد. تهران تأکید دارد فعالیت‌های هسته‌ای آن کاملا صلح‌آمیز است و در چهارچوب قوانین بین‌المللی دنبال می‌شود اما رویکرد سختگیرانه اروپا و آمریکا باعث شده ایران گزینه‌های مختلفی را برای واکنش به سناریوهای احتمالی در نظر بگیرد.
چالش‌های سه کشور اروپایی و کاهش نقش آنها
سه کشور اروپایی در این مذاکرات با معضلات متعددی روبه‌رو هستند. از یک‌سو تلاش می‌کنند برجام را حفظ و از سوی دیگر باید نگرانی‌های خود درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مدیریت کنند. با این حال، نفوذ اروپا به‌دلیل ورود آمریکا به مذاکرات غیرمستقیم با ایران کاهش یافته است. این کشورها همچنین با انتقاداتی مواجهند که مربوط به عدم موفقیت‌شان در کاهش تأثیر تحریم‌های آمریکا علیه ایران پس از خروج واشنگتن از برجام است. اروپا در تلاش است میان حفظ توافق و اعمال فشارهای دیپلماتیک بر ایران تعادل برقرار کند.با این حال موضع ایالات متحده_ که مذاکرات دوجانبه را با تهران آغاز کرده_ سبب شده نقش اروپا تا حدی حاشیه‌ای شود. این وضعیت، قدرت مانور دیپلماتیک اروپا را محدود و چالش‌های جدیدی برای سیاست خارجی این کشورها ایجاد کرده است.
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه چندی پیش بدون اشاره به عدم ایفای نقش مثبت اروپا پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام مدعی شد: ایران در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای است و از تمام تعهدات خود درباره غنی‌سازی اورانیوم عبور کرده. وی همچنین تهدید کرد که در صورت عدم تضمین منافع امنیتی اروپا، تمام تحریم‌هایی که طی ۱۰سال گذشته از ایران برداشته شده بود، بازخواهند گشت.
چشم‌انداز مذاکرات؛ فرصت‌ها و موانع
درحالی‌که مسیر رسیدن به تفاهم بین ایران و کشورهای غربی همچنان با موانع متعددی روبه‌روست، اهمیت این توافق برای ثبات منطقه‌ای و جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای، تلاشی جدی را از سوی بازیگران بین‌المللی طلب میکند. موفقیت این مذاکرات به میزان تعهد طرفین به دیپلماسی، انعطاف‌پذیری در روند گفت‌وگوها و تلاش برای دستیابی به یک توافق عملی بستگی دارد.
حفظ غنی‌سازی در داخل از اصول غیرقابل عدول است
سیدعباس عراقچی درحاشیه بازدید از نمایشگاه کتاب درباره مواضع متفاوت آمریکایی‌ها درمذاکرات گفت: آنچه طرف‌های مذاکراتی در رسانه‌ها اعلام می‌شود لزوما چیزی نیست که پشت میز اعلام می‌شود ویک جنگ رسانه‌ای در جریان است. از آمریکا وهیأت حاکمه مواضع متناقض و متضاد زیاد می‌شنویم. آیا این ناشی ازعدم تمرکز درواشنگتن است یا یک سبک مذاکراتی_پرسشی رایج است اماسبک ایران این نیست وایران برسر اصول و مواضع بنیادین خود ایستاده است. رئیس هیأت مذاکره‌کننده ایران افزود: دفاع ازحقوق مردم ایران درحوزه هسته‌ای به شمول غنی‌سازی از این اصول و حقوق مردم است که نه دررسانه ونه در مواضع پشت میز مذاکره ازآن کوتاه نمی‌آییم.این حق مردم ایران است وکسی نمی‌تواند آن راانکار کند.ممکن است درباره این فرآیند شفاف‌سازی کنیم اما هیچ‌یک از تأسیسات هسته‌ای جمع‌آوری نخواهد شد.
