تجلیل از نقاشِ دنیای دوبله و صدا

او که بالغ بر ۳۰ مستند ساخته، بخشی از فعالیت خود را به سمت تولید مستند‌های مربوط به چهره‌های پیشکسوت دوبله برده است. روز گذشته مراسمی در اداره‌کل روابط عمومی سازمان صداوسیما برگزار شد تا از تلاش‌های او تقدیر شود. توکلی از جمله افرادی است که به قول خودش برای رسیدن به یک قصه منسجم و درست در حوزه چهره‌های دوبله، ابتدا در چند نشست با آنها صحبت می‌کند و مثل کارآگاهان، به جزئیات زیست آنها نگاه می‌کند. عصاره همین نگاه، خودش را در مستند او می‌کشاند تا از نام تا جزئیات مستند، شاعرانه و دقیق باشد. 

مراسم تجلیل از این مستندساز، در حالی برگزار شد که چهر‌ها و هنرمندانی همچون ناصر ممدوح، ابوالحسن تهامی‌نژاد، علی‌همت مومیوند، بیوک میرزایی و برخی مدیران سیما همچون دکتر قرایی رئیس اداره‌کل روابط‌عمومی صداوسیما، ابوالقاسم ناصری مدیرکل تولید و برنامه شبکه مستند، سید مهدی مویدی مدیرکل تولید سیما، احمد لنگرودی قائم‌مقام شبکه مستند، ابوالفضل توکلی مستندساز حضور داشتند. 

استفاده درست از آرشیو‌های موجود 

توکلی در این مراسم درباره علت ورودش به مستند پرتره گفت: برگزاری جشن خانه سینما و رویداد‌های مشابه، بیشتر هنرمندانی را نشان می‌دهد که جلوی دوربین هستند و پشت دوربین کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند، در حالی که سینما با مستند آغاز شده است. من مستند پرتره را از زمانی شروع کردم که مدیر شبکه مستند خواستار تهیه برخی مستند‌های فاخر برای پخش بود. برنامه‌هایی در این زمینه دیدم که جرقه‌ای برای من بود و پیشنهاد دادم این آرشیو‌ها به‌درستی استفاده شوند. جلال مقامی نیز به‌خاطر همکاری ارزشمندش در این کار تأثیرگذار بود.

وی درباره نام‌گذاری خاص آثارش نیز تأکید کرد: یک بار یکی از دوستانم از من خواست نامی را برای یک اثر پیشنهاد دهم. آن زمان هم گفتم که کار ساده‌ای نیست. من با این مستند‌ها زندگی می‌کنم و درگیرشان می‌شوم. همین باعث می‌شود که به اسم برسم. مثل تیتر که در نشریات اهمیت دارد، نام‌گذاری هم به همین شکل است و باید کدی از خود فیلم دریافت کرد. وقتی فیلمی بزرگ می‌سازی نمی‌توانی کوتاه بیایی، چون با عظمت کار‌هایی روبه‌رو می‌شوی که تولید شده است. بزرگواری هنرمندان به من انگیزه می‌دهد. مستند هم فقط در حد یک گزارش نیست بلکه می‌گوییم پشت یک صدا چه زندگی و یادگاری نهفته است.

توکلی در پاسخ به این سؤال که چه مستند‌هایی را دوست داشته، اما موفق به ساخت آنها نشده، گفت: دوست داشتم مستند شادروان محمد نوری را بسازم هرچند آن زمان هنوز درگیر ساخت مستند‌های پرتره نشده بودم. همچنین دوست داشتم مستند آقای منوچهر اسماعیلی را نیز بسازم.

توکلی در پاسخ به جام‌جم درباره روند رسیدن به قصه افراد و شاعرانگی پشت نام مستند‌ها و محتوای آن هم بیان کرد: من ابتدا چند جلسه با این افراد صحبت می‌کنم و مثل یک کارآگاه به جزئیات و اطراف توجه می‌کنم تا شخصیت آنها را به دست بیاورم، اما این را هم باید بگویم که خود این بزرگواران هم در پیشبرد کار کمک می‌کنند و درواقع نیمی از کار با همراهی خود آنها انجام می‌شود. شبکه مستند هم همراهی خوبی با ما داشته است. 

فراهم شدن مواد لازم برای پژوهشگران در آینده 

همچنین حسین قرائی، مدیرکل روابط‌عمومی سازمان صداوسیما، در این مراسم گفت: معتقدم که هنرمند را باید در صدر نشاند و این کاری است که آقای توکلی انجام داده است. جلسه امروز کمترین کاری است که می‌توان برای این مستندساز انجام داد. مستند‌های او منگوله‌دار است و به گونه‌ای است که پژوهش درست و کار دقیق انجام شده است.

ناصر ممدوح، هنرمند پیشکسوت دوبله، نیز در این مراسم درباره وحید توکلی گفت: توکلی انسان شریفی است. من در مستند «مرد لبخند» در کنار ایشان بودم. این مستند درباره من و کار‌هایی بود که انجام داده‌ام. به نظر من این یکی از کار‌های خوب ایشان بود و حق مطلب را ادا کرد. او درباره اهمیت تولید این مستند‌ها هم بیان کرد: قطعا تاثیرگذار زیادی دارد و برای من فوق‌العاده بود. 

تهامی‌نژاد، هنرمند پیشکسوت دوبله، نیز گفت: از کار‌های خوب آقای توکلی همین است که باید برای آینده و پژوهشگران آینده، دستمایه درست کرد تا هنرمندان دوبله را که ممکن است برای خیلی‌ها ناآشنا باشند، بشناسند. این کار مهم تاریخ شفاهی را آقای توکلی انجام داده است. خیلی‌ها سال‌ها کار کردند، اما کمتر رسانه‌ای سراغ آنها می‌رود تا جزئیات زندگی‌شان را بیان کنند. 

علی همت مومیوند نیز در ادامه در صحبت‌هایی بیان کرد: من به‌عنوان یک عضو کوچک از جامعه بزرگ دوبلاژ ایران، لازم می‌دانم از زحمات آقای توکلی تشکر کنم. او زوایایی از زندگی همکاران‌مان را به تصویر کشیده و بازخورد‌های خوبی از کار‌های ایشان دریافت شده است. 

شناسایی غول‌های دوبله 

بیوک میرزایی نیز از چهره‌های برجسته‌ای بود که درباره مستند‌های تولیدشده پیرامون چهره‌های دوبله صحبت کرد. او بیان کرد: آقای توکلی برای کار‌های این‌چنینی بسیار تلاش می‌کند و گاهی تعجب می‌کنیم تصاویر را از کجا آورده؛ واقعا زحمت زیادی می‌کشد و باید دلی باشد. بعد‌ها مشخص خواهد شد که چقدر این کار ارزشمند است. در رادیو غول‌هایی کار می‌کردند که حتی یک عکس از آنها نبود. خیلی وقت‌ها خود ما که در این حوزه هستیم، برخی از این چهره‌ها را نمی‌شناختیم.

سیدمهدی مویدی، مدیرکل تولید سیما، در ادامه مراسم گفت: من در چند پروژه به‌عنوان همکار کنار آقای توکلی بودم که برایم افتخار بود. اکنون معاونت سیما به‌واسطه سیاست‌گذاری‌هایی که پیش از این شکل گرفته، از طریق گروه‌های برنامه‌سازی این سیاست را پیش می‌برد و اداره تولید بیشتر وظیفه فراهم کردن نیرو‌های متخصص برای شبکه‌ها را بر عهده دارد. امیدوارم معاونت سیما در آینده تخصیص اعتباری بیشتری در اختیار گروه‌ها قرار دهد تا بتوانند تولید بیشتری داشته باشند. تلاش کردیم نیرو‌های ارزشمندی را در اختیار شبکه‌ها قرار دهیم.

لنگرودی، قائم‌مقام شبکه مستند نیز درباره سیاست‌های شبکه مستند در حمایت از مستندسازانی مانند توکلی گفت: تولیدات آقای توکلی زحمات زیادی داشته و شبکه مستند نسبت به تداوم تلاش ایشان همراه بوده است. وظیفه ماست که میراث را به تصویر بکشیم. قصد داریم این تنوع روایتگری را در شبکه مستند حفظ و گسترش دهیم. چهره‌هایی که امروز کنار ما هستند، نیازمند روایت درستی مانند مستند‌های آقای توکلی هستند تا آیندگان هم بتوانند به عنوان سند به آنها مراجعه کنند.

ناصری، مدیرکل گروه تولید و شبکه مستند، نیز در ادامه گفت: خیلی مواقع با موانعی مواجه می‌شویم که خارج از کنترل تیم تولید است، از نیاز به مجوز‌ها تا مواردی مانند استفاده از آرشیو و حتی ملاحظاتی که ممکن است برای پخش وجود داشته باشد. وقتی این ملاحظات به حداقل برسد، هم می‌توانیم کار را بهتر جلو ببریم و هم روند کار بهبود می‌یابد. ما با بخش‌های مختلف داخل و خارج سازمان تعامل داریم. در کشور ما برای صداپیشگان غیرممکن وجود ندارد. امروز توکلی را مهمان توصیفاتی می‌کنیم که همیشه برای صداپیشگی داریم.