محمدعلی غلامرضایی، مدیرکل تأمین و رسانه بینالملل سازمان صداوسیما و مسئول شبکههای نمایش و تماشا، در گفتوگو با روزنامه جامجم از تحولات گستردهای میگوید که از بازسازی فنی آرشیو تا احیای دوبله فاخر ایرانی را در بر میگیرد. او تأکید میکند که مخاطب امروز دیگر به محتوای تکراری یا بیکیفیت رضایت نمیدهد و شبکههای نمایش و تماشا نیز با تکیه بر فناوریهایی مانند هوش مصنوعی، نسخههای ریمستر، و ترجمه و دوبله اختصاصی، مسیر تازهای را در تلویزیون گشودهاند.
با توجه به رشد روزافزون استانداردهای کیفی در حوزه محتوا، شبکه تماشا چه اقداماتی برای ارتقای کیفیت فیلمها و سریالهای پخششده انجام داده است؟
درحالحاضر، تقریبا تمامی شبکههای تلویزیونی صداوسیما در زمینه پخش فیلمها و سریالهای داخلی و خارجی به کیفیت HD و بالاتر مجهز شدهاند. طی چند سال اخیر، زیرساختهای فنی و استودیویی سازمان صداوسیما بهتدریج بهروزرسانی شده و اکنون استاندارد پخش در اغلب شبکهها به سطحی قابلقبول ارتقا یافته است. بااینحال، چالش اصلی همچنان در حوزه محتوای آرشیوی باقی است. در سالهای اخیر، سازمان صداوسیما پروژههایی برای دیجیتالسازی، ترمیم و بازسازی آثار شاخص آرشیوی آغاز کرده است. بهعنواننمونه، سریالهای ماندگاری چون امامعلی(ع)، شب دهم و ولایت عشق پس از بازسازی، با کیفیتی بسیار بهتر بازپخش شدهاند.اما درخصوص آثار خارجی و برنامههای تأمینی، مسأله پیچیدهتر است. عدم دسترسی به نگاتیو اصلی این برنامهها، فرآیند بهبود کیفیت را دشوار کرده است. بنابراین، تصمیم گرفتیم یک تحول اساسی در منابع پخش شبکههای نمایش و تماشا ایجاد کنیم. بهاینترتیب، استفاده از نسخههای قدیمی و آرشیوی کنار رفت و بخش عمدهای از فیلمها و سریالها با نسخههای اصلی Full HD جایگزین شدند.بسیاری از آثاری که پیشتر در فرمت SD پخش میشدند، اکنون با نسخههای بازسازیشده (ریمستر) روی آنتن میروند. در این فرآیند، صدای دوبلهشده فیلمهای قدیمی روی نسخههای تصویری جدید ــ که عمدتا Blu-ray هستند ـ قرار میگیرد و پس از اصلاحات فنی، خروجی نهایی تهیه میشود.
در گام دوم، با تشکیل «گروه هوش مصنوعی» در ذیل گروه تولید و امور هنری شبکه، فرآیند بازسازی بسیاری از آثار کلاسیک از نظر رنگ، نور و وضوح تصویر با فناوریهای نوین انجام شد. نتایج این تلاشها بهویژه در پخش سریالهای شرقی و کرهای مشهود است؛ جایی که حتی آثار قدیمی با کیفیتی بسیار چشمگیر روی آنتن رفتند.
در همین راستا، بسیاری از فیلمهای پخششده در شبکه نمایش نیز طی ماههای اخیر با همین فرآیند ارتقای کیفیت مواجه شدهاند.
آیا شبکه تماشا به پخش فیلمهای با کیفیت بالا بهعنوان یک استراتژی بلندمدت نگاه میکند یا بیشتر براساس تقاضای مخاطبان تصمیمگیری میکنید؟
پخش آثار با کیفیت بصری بالا تنها یک تصمیم مقطعی نیست. این سیاست بخشی از استراتژی کلان ما برای تثبیت جایگاه شبکههای نمایش و تماشا بهعنوان مرجع پخش فیلم و سریالهای فاخر تلویزیونی است. البته، این تصمیم بهطور مستقیم براساس نیاز و خواستههای مخاطبان شکل گرفته است. ما از نظرسنجیها و پیامهای مردمی الهام گرفتهایم، چراکه در سالهای اخیر مخاطب ایرانی رشد چشمگیری در ذائقه تماشایی خود نشان داده است. او بهخوبی تفاوت میان نسخههای بازسازیشده و نسخههای بیکیفیت را تشخیص میدهد، به کیفیت دوبله حساس است و حتی به ساختار پخش و زمانبندی برنامهها توجه ویژه دارد.واقعیت این است که نقطه آغاز این سیاستها از مردم بوده است. مخاطبان بهدرستی انتظار داشتند که تلویزیون همگام با استانداردهای جهانی پیش برود. در نظرسنجیهایی که بهصورت پیامکی و آنلاین برگزار کردیم، یکی از درخواستهای پرتکرار بینندگان، پخش عناوینی با کیفیت بالا بود که در آرشیو شبکه وجود نداشت. از سوی دیگر، بسیاری از بینندگان از پخش آثار تکراری گلهمند بودند؛ فیلمها و سریالها تقریبا هر چند ماه یکبار دوباره پخش میشدند و این موضوع باعث دلسردی مخاطبان میشد.ما به این نتیجه رسیدیم که اگر میخواهیم شبکههای نمایش و تماشا مرجع پخش فیلمها و سریالهای سینمایی و تلویزیونی کشور باشند، باید خود را از نظر کیفیت فنی، تنوع ژانری و نظم پخش در سطحی بالا نگه داریم. به همین دلیل، باکسهای تخصصی و ژانری در شبکه نمایش تعریف شده که هرکدام هویت مستقلی دارند؛ از کمدی و حادثهای تا فیلمهای ضدصهیونیستی، دنبالهدار و آثار کارگردانان بزرگ. این برنامهریزی دقیق باعث شده هم مخاطب با ذهنیت روشن پای تلویزیون بنشیند و هم شبکه از نظر ساختاری به یک رسانه حرفهای تبدیل شود.
چطور از نظر فنی مطمئن میشوید که محتوای پخششده از نظر تصویری و صوتی در بالاترین استانداردها قرار دارد؟
برای آمادهسازی آثار جدید و بهبود کیفیت منابع آرشیوی، چه از طریق ریمستر و چه با بهرهگیری از هوشمصنوعی، همواره از جدیدترین و باکیفیتترین نسخههای منتشرشده از فیلمها و سریالها استفاده میکنیم. حتی با توجه به اینکه پخش این دو شبکه به صورت HD انجام میشود، ما برای آمادهسازی و آرشیو منابع از بالاترین کیفیت موجود، یعنی ۴K، بهره میگیریم تا در صورت ارتقای کیفیت پخش شبکهها در آینده، این آثار همچنان قابلیت پخش در بالاترین استانداردها را داشته باشند.
انتخاب فیلمهای دنبالهدار از نظر جذابیت برای مخاطب در اولویت قرار دارد؟
قطعا همینطور است. فیلمهای دنبالهدار بهدلیل ساختار روایی پیوسته و شخصیتپردازی عمیق، مخاطب را جذب کرده و تماشای آنها حس دنبالکردن یک داستان بزرگتر را برمیانگیزد.ما این قالب را بهعنوان پاسخی به نیاز جدید مخاطبان انتخاب و بازخوردهای بسیار مثبتی دریافت کردهایم. مخاطبان فعال شبکه، ضمن قدردانی از این اقدام، پخش آثاری همچون مجموعه فیلمهای سینگام، تبدیلشوندگان، ماتریکس، ارباب حلقهها و مجموعه آثار بروس لی و جکی چان را درخواست کردهاند. بسیاری ترجیح میدهند بهجای دیدن چند فیلم مستقل، مجموعهای از آثار مرتبط را تماشا کنند که در آن شخصیتها و داستانها در چند قسمت رشد میکنند.
از سوی دیگر، پخش فیلمهای دنبالهدار از جنبههای آموزشی نیز ارزشمند است. مخاطب میتواند روند تکامل سینمای یک ژانر یا پیشرفت کارگردانان را در طول زمان مشاهده کند. این نوع فیلمها فرصتی به بیننده میدهند تا از زاویهای متفاوت به تکامل داستان و سبک سینمایی پرداخته و تجربهای عمیقتر از تماشای فیلمها داشته باشد.
آیا برای پخش فیلمهای دنبالهدار، تیمی خاص برای ترجمه و دوبله آنها در نظر گرفتهاید تا کیفیت این نوع آثار حفظ شود؟
بله، این موضوع برای ما اهمیت زیادی دارد. از آنجا که بیشتر فیلمهای دنبالهدار، آثار آرشیوی هستند، بزرگترین چالش، تهیه نسخههای باکیفیت از کل مجموعه است. در زمینه ترجمه و دوبله نیز سازوکار دقیقی طراحی شده است. برای هر مجموعه دنبالهدار، یک تیم ثابت شامل مدیر دوبلاژ، مترجمان و گویندگان انتخاب میشود تا انسجام روایت و لحن شخصیتها باقی بماند.
یکی از مهمترین نکات در چنین آثاری، ثبات در ترجمه و صداگذاری است؛ مخاطب باید حس کند همان شخصیت، در قسمتهای بعدی نیز با همان صدا و همان ویژگیها حضور دارد. بههمیندلیل، پیش از آغاز دوبله، گویندگان نسخههای قبلی را مرور میکنند تا هماهنگی لازم در لحن، احساس و ریتم گفتار ایجاد شود.در مواردی که دسترسی به گوینده اصلی امکانپذیر نباشد، فردی با صدایی نزدیک جایگزین میشود تا مخاطب تفاوتی احساس نکند. همچنین از فناوری هوشمصنوعی برای بازسازی صداهای خاص در برخی آثار استفاده شده که این پروژه در واحد دوبلاژ سازمان در حال پیگیری است.
با توجه به استقبال خوب از فیلمهای دنبالهدار در شبکه نمایش، آیا تصمیم دارید سریالهایی با این ویژگی را هم در شبکه تماشا پخش کنید؟
بله، این موضوع از مدتها پیش در دستورکار قرار گرفته و اکنون در حال اجراست. در جدول پخش شبکه تماشا، چند مجموعه دنبالهدار آرشیوی مانند جومونگ (ساعت ۱۹)، هرکول پوآرو و شرلوک هولمز (ساعت ۲۱) گنجانده شدهاند که هریک در قالب چند فصل پخش خواهند شد.هدف ما این است که تجربه موفق پخش فیلمهای دنبالهدار رادرقالب سریالهای چندفصلی تکرار کنیم؛ بهویژه آثاری در ژانر تاریخی و خانوادگی که عمدتا در کشورهای شرقی تولید شدهاند و ظرفیت بالایی برای چنین مدلی دارند.
درخصوص پخش فیلم و سریالهایی با موضوع فلسطین و اسرائیل، چگونه محتوا انتخاب میشود تا با فرهنگ و حساسیتهای جامعه ایران همخوانی داشته باشد؟
مسأله فلسطین و مقاومت یکی از محورهای ثابت محتوایی شبکههای نمایش و تماشاست. ما در انتخاب این آثار، هم نگاه انسانی داریم و هم نگاه اعتقادی. هدف ما تنها نمایش خشونت یا بازتاب درگیری نیست، بلکه تلاشی است برای نمایش ریشههای ظلم و مقاومت انسانی در برابر آن.این آثار بهگونهای انتخاب میشوند که بتوانند واقعیت پنهانشده در روایتهای سینمایی را آشکار کنند؛ واقعیتی که رسانههای غربی سالها آن را وارونه نشان دادهاند.شبکه نمایش با توجه به ماهیت سینماییاش، در مناسبتهای مختلف ملی، مذهبی و جهانی، با انعطاف بالا واکنش نشان داده وجدول پخش خود را بهسرعت بهروزرسانی میکند. برای مثال، فقط از ابتدای مهرماه تا امروز، فیلمهایی متناسب با روز، خودباوری و اتکا به توان داخلی، سالروز شهادت سید مقاومت، روز آتشنشان، همبستگی با مردم فلسطین، روز سالمند، هفته نیروی انتظامی، روزجهانی پست و روز روستا و عشایر پخش شدهاند.
از زمان آغاز مدیریت شما، فضای دوبله در تلویزیون جان تازهای گرفته است. چه عاملی باعث شد این مطالبه جدی مخاطبان مورد توجه قرار گیرد؟
دوبله ایرانی یکی از سرمایههای فرهنگی کشور است وهمواره بخش جداییناپذیر ازتجربه تماشای فیلم برای مردم بوده. مخاطب ایرانی با صدای گویندگان برجسته پرورش یافته و طبیعی است که هنگام تماشای آثار جدید، انتظار دارد همان حس آشنای گذشته را بازیابد.به همین دلیل، در آغاز دوره مدیریتی جدید در معاونت سیما و با دستور جناب آقای برمهانی، تصمیم گرفته شد که واحد دوبلاژ بهصورت مستقیم با ادارهکل تأمین و رسانه بینالملل همکاری داشته باشد تا فرآیند انتخاب، ترجمه، دوبله و آمادهسازی در قالب یک زنجیره منسجم و یکپارچه انجام شود.نتیجه این تصمیم، افزایش سرعت و گستردگی فعالیت دوبله در سازمان بود. امروز، دوباره شاهد حضور چهرههای باسابقه در کنار صداپیشگان جوان و خلاق هستیم که با همکاری یکدیگر، پویایی و انرژی تازهای به واحد دوبلاژ سازمان بخشیدهاند و سطح کیفی آثار را ارتقا دادهاند.