شبیخون به خانواده

بسیاری بر این باورند که دشمنان با سرمایه‌گذاری‌های سنگین در عرصه رسانه‌ای، تلاش می‌کنند تا ذهن و اندیشه نسل جوان را هدف قرار دهند و از این طریق، فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامی را از درون تهی سازند. یکی از اهداف اصلی این جریان، از بین بردن قبح ضدارزش‌ها و جا انداختن رفتارهایی است که در تضاد کامل با اصول اخلاقی و فرهنگی جامعه ما قرار دارد. با در نظر گرفتن این‌که فرهنگ، ریشه و هویت هر ملت است، امروز بیش از هر زمان دیگری باید بر پاسداشت ارزش‌های دینی، اخلاقی و ملی تأکید کنیم و با آگاهی، همدلی و تلاش مشترک، نگذاریم ضدارزش‌ها جایگزین ارزش‌های اصیل جامعه‌مان شوند. به منظور واکاوی بیشتر این مسأله، پای صحبت‌های دکتر نسرین سلطان‌خواه، عضو پیوسته فرهنگستان علوم و عضو هیأت علمی دانشگاه الزهر‌ا(س) نشستیم‌؛ جزئیات این گفت‌وگو در ادامه آمده است. 

 این روزها شاهد گسترش ناهنجاری‌های فرهنگی از قبیل برهنگی در جامعه هستیم، این مسأله را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پدیده گسترش ناهنجاری‌های فرهنگی در ادامه همان جنگ‌ شناختی و جنگ روانی است که دشمنان کشور دنبال می‌کنند. آنها سرمایه‌گذاری‌های بسیار سنگینی در رسانه‌ها و فضای مجازی انجام داده‌اند تا از طریق این رویکرد بر ذهن و فکر مردم ما تأثیر بگذارند. در این بین یکی از اصلی‌ترین ابزارهای آنان نیز رسانه‌ها و تولید محتوا در فضای مجازی است. به همین دلیل با تبلیغات و کار مداوم، تلاش دارند تا ارزش‌ها را در ذهن مردم تغییر دهند و ضدارزش‌ها را جایگزین ارزش‌های واقعی کنند. 
 برای این‌که دشمنان به اهداف خود دست پیدا نکنند چه باید کرد؟
هدف نهایی دشمن از ترویج چنین ناهنجاری‌هایی، از بین بردن حساسیت جامعه نسبت به ضدارزش‌ها و قبح‌شکنی در رفتارها و هنجارهای اجتماعی است تا بتوانند نظام ارزشی جامعه را از درون تهی و روحیه مقاومت و سلامت فرهنگی مردم را تضعیف کنند. 
برای مقابله با این روند لازم است آگاهی عمومی جامعه را نسبت به ابعاد جنگ نرم افزایش داد، سواد رسانه‌ای را در میان اقشار مختلف جامعه بالا برد و رسانه‌های داخلی را تقویت کرد تا بتوانند در برابر این تهاجم فرهنگی نقش فعال و مؤثری ایفا کنند. افزون بر این باید خانواده‌ها را در برابر این هجمه آگاه‌تر و مقاوم‌تر سازیم. آگاهی‌بخشی و حفظ هویت فرهنگی، مؤثرترین سلاح در برابر جنگ نرم دشمن است. 
آنچه مسلم است، دشمنان سرمایه‌گذاری‌های سنگینی در حوزه رسانه‌ها و فضای مجازی انجام داده‌اند تا از طریق جنگ نرم بر ذهن و فکر مردم، به‌ویژه زنان و مردان جوان تأثیر بگذارند. 
  این روند چه تأثیری بر خانواده‌ها دارد؟
این فعالیت‌ها آثار منفی فراوانی بر خانواده و انسجام آن می‌گذارد. وقتی پایه‌های خانواده که اساسی‌ترین رکن جامعه سالم است سست شود، درواقع کل جامعه آسیب می‌بیند و دچار فروپاشی فرهنگی و اجتماعی می‌شود. 
لازم به یادآوری است، نخستین هدف دشمن از ترویج ناهنجاری‌های فرهنگی همچون برهنگی در جامعه، خانواده است. آنها با سست و متزلزل کردن بنیان خانواده‌ها تلاش می‌کنند تعریف آن را تغییر دهند. در فرهنگ ما، خانواده یعنی زن و شوهری که با عقد رسمی زندگی مشترک خود را آغاز کرده‌اند و همراه فرزندان، یک واحد سالم اجتماعی تشکیل می‌دهند، اما تلاش دشمنان بر این است که با تغییر تعریف‌ها، مفاهیم ارزشی را  جابه‌جا کنند.
 پیامدهای فرهنگی و اجتماعی این تغییرات چیست؟
وقتی ارزش‌ها جابه‌جا شوند، احترام به بزرگ‌تر، پایبندی به آداب و رسوم، رعایت عرفیات جامعه و احترام به چارچوب‌های سنتی و اسلامی کمرنگ می‌شود. در نتیجه، روابط اجتماعی دچار ناهنجاری می‌شود و جامعه به‌تدریج از انسجام فرهنگی و اخلاقی خود فاصله می‌گیرد و گسست نسلی، سستی روابط خانوادگی اتفاق می‌افتد که در نهایت به از بین رفتن انسجام فرهنگی و اجتماعی ختم خواهد شد. 
اصلی‌ترین ابزار آنها رسانه‌ها و فضای مجازی است. با تولید محتواهای هدفمند تلاش می‌کنند قبح ضدارزش‌ها را در جامعه از بین ببرند و به‌تدریج، هنجارهای نادرست را به‌عنوان رفتارهای عادی معرفی کنند. 
 به نقش رسانه‌ها و تولید محتوا اشاره کردید در این خصوص با چه نقاط ضعفی در این حوزه روبه‌رو هستیم؟ 
متأسفانه یکی از مشکلاتی که با آن مواجهیم، این است که بسیاری از تولیدات نمایش خانگی، به جای این‌که فرهنگ و ارزش‌های اصیل ایرانی و اسلامی را ترویج دهند، تاحدی (شاید به‌صورت ناخودآگاه) ضدارزش‌ها و ضدفرهنگ‌ها را ترویج می‌کنند. وقتی این فیلم‌ها را تماشا می‌کنیم، پرسشی مطرح می‌شود که پخش این قبیل فیلم‌های نمایش خانگی تا چه اندازه در جهت مقابله با آن تهاجمات و ناهنجاری‌های فرهنگی هستند؟ متأسفانه می‌بینیم بعضی‌های‌شان به‌صورت رایگان در خدمت آن تهاجم فرهنگی قرار گرفته‌اند؛ چراکه در بسیاری از آنها، روابط آزاد و دوستی‌های غیرمعمول و این‌گونه مسائل نشان داده می‌شوند. به‌نظرم، سازندگان این آثار باید خودشان را سربازان این جبهه جنگ نرم بدانند، نه این‌که ایادی آن باشند.
در سطح کلان فرهنگی نیز، لازم است دستگاه‌های ذی‌ربط اقداماتی جهت بهبود این وضعیت و مقابله با گسترش ناهنجاری‌های فرهنگی در جامعه را در دستور کار قرار دهند و کسانی که مسئولیت‌های فرهنگی در کشور دارند، باید برای ترغیب جوانان به شناخت و رعایت فرهنگ جامعه اصیل ایرانی و اسلامی برنامه‌ریزی کنند. 
 به‌نظرتان نظام آموزشی برای جلوگیری از گسترش این ناهنجاری‌ها و ساماندهی فرهنگی چگونه باید عمل کند؟
پایه‌ای‌ترین رکن مقابله با این پدیده‌ها، خانواده و مدرسه است‌؛ یعنی همان مراکزی که محل رشد و تربیت فرزندان هستند. باید در مدارس، هم دانش‌آموزان و هم خانواده‌ها از طریق آموزش، نسبت به فرهنگ ایرانی و مذهبی آگاه و از آسیب‌های تهاجم فرهنگی مطلع شوند.
از سوی دیگر، تولید محتوا، فیلم، کتاب و سایر محصولات فرهنگی باید در جهت تقویت ارزش‌ها و مقابله با این تهاجم پیش رود تا جوانان به رعایت ارزش‌ها و حفظ هویت ایرانی و اسلامی خود ترغیب شوند، فریب دشمن را نخورند و جلوی گسترش ناهنجاری‌های فرهنگی در جامعه را بگیرند.
 تسهیل شرایط برای جوانان در این بین چقدر تأثیر‌گذار است؟
علاوه بر فرهنگ‌سازی، توجه به فراهم‌سازی زیرساخت‌های اقتصادی و رفع مشکلات در این زمینه بسیار مهم است چراکه بیکاری، مشکل مسکن و سخت شدن ازدواج زمینه‌ساز بروز بسیاری از آسیب‌ها در جامعه هستند. وقتی شرایط برای ازدواج جوانان فراهم نیست، جوان ایرانی به سمت ناهنجاری می‌رود و از چارچوب خانواده فاصله می‌گیرد که ریشه این کاهش آمار ازدواج و ترویج روابط آزاد در مسائل اقتصادی است. اگر اشتغال ایجاد و ازدواج آسان شود، جوانان در مسیر زندگی سالم و تشکیل خانواده قرار می‌گیرند و خود این مسأله بهترین سپر در برابر تهاجم فرهنگی خواهد بود.