سه گانه تربیتی نوجوان

دانشگاه دیر است، مدرسه‌ها را دریابید
حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدمحمدرضا حسینی، مدیر کانون تربیتی سیدالشهدا(ع)، با اشاره به نحوه شکل‌گیری این مجموعه تربیتی گفت: «سال ۱۳۹۰، من و چهار نفر از طلاب شاهرودی که در قم درس می‌خواندیم، تصمیم گرفتیم از روی علاقه و عرق به وطن کاری برای شهر خودمان انجام دهیم. تقریبا یک سال کار پژوهشی و تحقیقاتی کردیم. هر هفته یک‌بار، در مسجد اعظم حرم حضرت‌معصومه(س)، جلسه‌ای برگزار می‌کردیم و به بحث و گفت‌وگوی آزاد می‌پرداختیم. در آغاز، هیچ برنامه و چارچوب مشخصی نداشتیم و نمی‌دانستیم چه کاری، برای چه گروهی، با چه مخاطبی و با چه روشی باید انجام دهیم تا نتیجه‌ای موفق و ماندگار داشته باشیم. بنابراین ابتدا مجموعه‌های موفق تهران و قم مانند مجموعه تربیتی میثم تمار و مجموعه آقاشیخ‌مجتبی را که در حوزه نوجوان فعال بودند، شناسایی و از آنها بازدید کردیم.» وی افزود: «بعد از یک‌سال بررسی، به این نتیجه رسیدیم که مخاطب اصلی باید نوجوان باشد. دلیل این انتخاب، جمله‌ای از حضرت‌امام(ره) بود که فرمودند دانشگاه دیر است، مدرسه‌ها رادریابید. نوجوانان به‌دلیل هوش و استعداد بالاتر، مناسب‌ترین گروه برای شکل‌گیری شخصیت و تربیت مستمر هستند.»
   
شکل‌گیری ساختار و مشورت با مربیان
مدیر کانون سیدالشهدا(ع) با اشاره به این‌که برنامه‌ریزی فعالیت‌ها را زیر نظر آقاشیخ‌مجتبی ــ که پیشتر مسئولیت کارگروه تربیت خاتم‌الاوصیا را بر عهده داشت ــ آغاز کردند، گفت: «ابتدا یک برنامه سه‌ماهه برای نوجوانان طراحی کردیم. شروع کار بسیار دشوار بود چراکه نه کسی ما را می‌شناخت، نه اعتمادی وجود داشت و نه حمایتی می‌شد.» حسینی عنوان داشت: «یکی از مشوقان مهم ما در آن زمان، حجت‌الاسلام‌والمسلمین ترابی، امام‌جمعه وقت و سیدمرتضی ابراهیمیان، مدیر مدرسه تیزهوشان شهید بهشتی شاهرود بود که با کمک آنها موفق شدیم حدود ۱۰ نوجوان پایه‌ هفتم را جذب کنیم.»
   
متولیان مساجد سنگ‌انداز بودند، نه تسهیل‌گر
وی خاطرنشان کرد: «در سال اول با مقاومت‌هایی از سوی برخی متولیان مساجد و محدودیت‌های فضایی روبه‌رو شدیم. مثلا عده‌ای اصرار داشتند بچه‌ها حتما باید دوزانو بنشینند، گروهی نگران بودند که حضور نوجوانان باعث سروصدا یا بی‌نظمی در مسجد شود و در مسجد دیگری می‌ترسیدند با آمدن ما، جایگاه و موقعیت خودشان را از دست بدهند. همین مسائل باعث شد به این نتیجه برسیم که بهتر است یک فضای مستقل برای فعالیت‌های نوجوانان داشته باشیم تا از این چالش‌ها و محدودیت‌ها فاصله بگیریم.»
   
نامگذاری مؤسسه
مؤسس این مجموعه تربیتی تصریح داشت: «پس از مشورت، به این نتیجه رسیدیم که نام مؤسسه باید مضمون دینی و تربیتی داشته باشد. با استدلال این‌که ما همه در مسیر سفینه نجات هستیم، ولی امام‌حسین(ع) محور اصلی است، نام مؤسسه شد مؤسسه تربیتی سیدالشهدا.»
 
واکسیناسیون شخصیت قبل از بلوغ
سید محمدرضا حسینی گفت: «در مؤسسه، اصل بنیادین این است که تربیت قبل از بلوغ باید مصونیت‌ساز باشد؛ به‌این‌معنا که نوجوان در مواجهه با ناهنجاری‌ها و چالش‌های جامعه، مقاوم و سالم بماند. همان‌طور که در دوران کرونا تا وقتی واکسن نزده بودیم، نگران ورود به جامعه بودیم اما پس از واکسیناسیون با خیال راحت فعالیت‌های‌مان را از سر گرفتیم. در تربیت نیز همین‌گونه است. اگر «شخصیت» کودک واکسینه شود، در برابر آسیب‌ها و انحراف‌ها واکنش سالمی خواهد داشت.» حسینی اشاره می‌کند که این واکسیناسیون تربیتی سه محور کلیدی دارد و در توضیح آنها می‌افزاید:  « اولین محور آن شخصیت است. یعنی نوجوان ارزشمندی خود را بفهمد، استعدادهایش را بشناسد و به توانایی‌هایش باور داشته باشد.  دومین محور، حریت است. یعنی نوجوان باید آزاد باشد؛ آزاد از اسارت عادت‌ها، بغض‌ها، نفرت‌ها، تمایلات نادرست و هرآنچه او را از انتخاب آزادانه دور می‌کند.  سومین محور کلیدی، تفکر است. یعنی نوجوان باید پیش از هر انتخاب، عاقبت آن را بسنجد، پیامدهای آن را تحلیل کند و در مواجهه با هر مساله‌ای بتواند ریشه‌یابی کند که چرا این اتفاق افتاد؟»  وی ابراز داشت: «از نگاه مجموعه ما اگر این سه پایه در نوجوان نهادینه شود، بسیاری از مسائل اخلاقی، عبادی و رفتاری از جمله نماز، حجاب و مسئولیت‌پذیری به‌صورت «دومینووار» حل می‌شوند.»
   
شخصیت، حریت و تفکر نوجوان
این طلبه جهادی با تاکید بر این‌که تمام فعالیت‌های مجموعه از هیات و حلقه کتابخوانی تا باشگاه، اردو و برنامه‌های جمعی، تنها ظرف‌هایی برای تحقق آن سه محور هستند، عنوان کرد: «مربی پیش از هر فعالیت، طرحی مکتوب ارائه می‌کند و در آن مشخص می‌سازد که با این قالب، قصد تقویت کدام بخش از شخصیت، حریت یا تفکر نوجوان را دارد. به‌عنوان نمونه: «اگر هیات برگزار می‌شود، هدف شاید افزایش مسئولیت‌پذیری و اعتمادبه‌نفس باشد. اگر اردوی فکری طراحی می‌شود، هدف می‌تواند افزایش قدرت تحلیل و مقاومت نوجوان در برابر تبلیغات باشد.» این تمرکز باعث می‌شود هیچ حاشیه و فعالیت زائدی در برنامه‌ها وجود نداشته باشد.»
   
شناسایی استعدادها
حجت‌الاسلام حسینی از ثبت‌نام آزمایشی دانش‌آموزان کلاس ششم در اردیبهشت‌ماه هر سال خبر داد و تصریح کرد: «هر سال از اردیبهشت، علاوه بر اطلاع‌رسانی مجازی، از طریق حدود ۱۲ مدرسه مطرح شهر از جمله تیزهوشان، نمونه، شاهد و سایر مدارس، فرآیند اطلاع‌رسانی به‌صورت حضوری انجام می‌شود.» وی با اشاره به فرآیند جذب که شامل مجموعه‌ای از آزمون‌ها و ارزیابی‌های چندمرحله‌ای است، گفت: «آزمون مکتوب (۶ صفحه) شامل پرسش‌های روان‌شناختی و تحلیلی، تست هوش، فعالیت ورزشی مانند فوتبال با دو توپ، حلقه بحث و گفت‌وگو و ارزیابی رفتار گروهی است.» مدیر کانون تربیتی سیدالشهدا(ع) با بیان این‌که هدف مشخص‌شدن این است که کدام نوجوان در یکی از جنبه‌های مدیریتی، علمی، هنری یا ورزشی استعداد نخبه‌بودن دارد، خاطرنشان کرد: «در هر فعالیت، حدود ۱۰ ویژگی شخصیتی برای هر نوجوان امتیازدهی می‌شود؛ از جمله قدرت استدلال، توان پذیرش خطا، عقلانی‌بودن نظرات، رفتار جمعی، مدیریت در گروه‌های ناآشنا و...   .   پس از انتخاب اولیه، والدین نیز به مصاحبه دعوت می‌شوند. همراهی خانواده شرط مهمی است. زیرا برنامه‌های مؤسسه شامل اردوهای نیم‌روزه، یک‌روزه، چندروزه و جلسات ماهانه آموزشی برای والدین است و هر سال از حدود ۱۵۰ مورد ثبت‌نامی، ۲۰ تا ۴۰ نفر پذیرش می‌شوند.»
   
همراهی از ششم تا دوازدهم
حسینی افزود: «پس از پذیرش، هر گروه ۲۰ نفره یک مربی ثابت دارند که از پایه ششم تا پایان دوازدهم همراه نوجوانان می‌ماند. فعالیت‌ها «نوجوان‌محور» هستند. یعنی کارها به دست خود بچه‌ها انجام می‌شود و مربی تنها هدایتگر است.»
   
موکب «هشتمین پناه»
وی یکی از فعالیت‌های برجسته مؤسسه را ایجاد موکب «هشتمین پناه» در مسیر بازگشت زائران امام رضا(ع) دانست و تصریح داشت: «بچه‌ها خودشان پیشنهاد دادند. چون سالانه بیش از پنج میلیون زائر از جاده شاهرود عبور می‌کنند و خستگی سفر گاه باعث تصادفات می‌شود. برنامه ما چهار روز و شامل ۱۲ وعده‌ غذایی بود و هر وعده ۲۰۰۰ پرس غذا پخت و توزیع می‌شد. یعنی حدود ۵۰۰ میلیون تومان در آن ایام هزینه شد.» این طلبه جهادی با تأکید بر این‌که نوجوانان به‌طور کامل مسئولیت را پذیرفتند، اظهار داشت: «برخی افراد در باغ‌های اطراف شاهرود کار کردند، برخی از مدارس کمک گرفتند، عده‌ای به مساجد رفتند و مردم را مشارکت دادند. خلاصه هر گروه یک وعده‌ غذایی را تأمین مالی کرد و مسئولیت پخت‌وپز هم صفر تا صد با خود بچه‌ها بود.» حسینی با بیان این‌که آنها حتی بخش‌های ابتکاری مثل بندری، فلافل، سیب‌زمینی و... را نیز خودشان طراحی و اجرا کردند، افزود: «در کنار پذیرایی، برنامه‌هایی با رویکرد فرهنگی و استکبارستیزی نیز اجرا شد. جالب این‌که در دو سال اخیر، نوجوانان هر بار حدود ۱۰۰ میلیون تومان بیشتر از مبلغ مورد نیاز جمع‌آوری کردند. مردم نیز با مشاهده جدیت نوجوانان، بیش از انتظار کمک می‌کردند.» وی گفت: «نگاه مجموعه این است همان‌طور که در دوران دفاع‌مقدس فرماندهان ۱۶ تا ۲۳ ساله بسیاری از جبهه‌ها را اداره می‌کردند، امروز نیز اگر نوجوان در میدان قرار بگیرد، می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند.»
   
مربیان؛ تربیت‌یافته، صبور و جهادی
مؤسس کانون تربیتی سیدالشهدا(ع) با اشاره به مربیان مجموعه ابراز کرد: «عمدتا طلبه‌هایی هستند که پس از دو سال آموزش شامل مطالعه آثار شهید مطهری، آثار استاد علی صفایی و تجربه‌ عملی و پس از احراز معیارهایی مانند صبوری، جذابیت رفتاری و توان ارتباط با نوجوانان، وارد مجموعه‌می‌شوند. »

از شجره طوبی تا جشنواره‌های رسانه‌ای
حسینی گفت: «مؤسسه در سال ۱۴۰۲، مقام اول جشنواره شجره طوبی را در میان ۵۰۰۰ مجموعه تربیتی کسب کرد و در برنامه‌ زنده «نسل قاسم» شبکه امید، بین ۶۰ مؤسسه برگزیده کشور، رتبه چهارم را از آن خود کرد. همچنین در سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴، نوجوانان مؤسسه در تولید تصویر و فیلم با هوش مصنوعی، در جشنواره مقاومت رتبه اول کشور را به‌دست آوردند.» حسینی از ورودی‌های سال ۱۳۹۱ که شش سال بعد فارغ‌التحصیل شدند این‌گونه گفت: «حدود ۴۰ نفر طلبه شدند (عمدتا در قم)، نزدیک به ۴۰ نفر دانشجوی فرهنگیان و در مسیر معلم‌ شدن هستند، تعدادی وارد رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و پرستاری شدند و برخی دیگر نیز اکنون دانشجوی رشته‌های فنی و مهندسی‌ هستند که همه امروز سرمایه‌های انسانی مؤسسه و آینده‌ کشور به حساب می‌آیند.»