شورش ربات‌ها علیه انسان ها

خارج‌شدن از کنترل و اقدامات خودسرانه
سریال «ربات قاتل» که این‌روزها از شبکه چهار تلویزیون در حال پخش است، از جمله تولیدات تازه قاب کوچک که قصد دارد مسائل مربوط به از کنترل خارج‌شدن ربات‌ها و اقدامات خودسرانه آنها را به‌نمایش بگذارد. این سریال پنج‌قسمتی محصول سال ۲۰۲۵ شبکه اپل، توسط کریس ویتز خلق شده و او در کنار نگارش فیلمنامه، کارگردانی آن را هم بر‌عهده داشته است. ویتز فیلمنامه اقتباسی درام علمی -‌تخیلی- هیجانی خود را با نگاهی به جلد اول کتاب پرخواننده «خاطرات روزانه ربات قاتل» اثر مارتا ولز نوشته است. خانم ولز به‌عنوان مشاور تولید با سریال همکاری داشته است. ربات قاتل اواسط ماه می سال جاری میلادی روی آنتن رفت و با استقبال بسیار خوب تماشاگران و منتقدان روبه‌رو شد. آلکساندر اسکارسگارد، بازیگر بلند‌قامت و سرشناس سینما، نقش اصلی سریال را بازی کرده است. او یک ربات قاتل است که در ادامه داستان با مسائلی روبه‌رو می‌شود که قرار است خط اصلی این درام اکشن هیجانی را جلو ببرد.
 
تقابل انسان با ربات
داستان ربات قاتل در آینده‌ای نه چندان دور اتفاق می‌افتد، جایی که ربات‌ها و هوش مصنوعی کاملا با زندگی و کار مردم کره زمین عجین شده و رابطه‌ای ناگسستنی بین آنها به‌وجود آمده است. در این دنیای تکنولوژی‌های پیشرفته است که یک ربات امنیتی هوشمند و خودآگاه که به‌طور رسمی‌ برای محافظت از انسان‌ها ساخته شده، در اثر تغییر و تحولاتی پس از هک‌شدن قفل‌های مسدود‌کننده‌اش، آزادی عمل نسبی پیدا می‌کند. او که مامور تامین امنیت گروهی از محققان و کاوشگران در محیطی خطرناک است، در شرایط تازه توانایی آن را دارد که دست به اقداماتی بزند که خواسته خودش است و نه آدم‌هایی که در حال کنترل او هستند. طبیعی است که این اقدامات می‌تواند خطرات زیادی برای محققان و کاوشگرانی داشته باشد که این ربات قاتل در کنار آنهاست. ربات قاتل که قرار است به انسان‌ها مشاوره‌های لازم و ضروری بدهد، حالا می‌کوشد آزادی عمل به‌دست‌آورده را از آنها پنهان کند و البته با استفاده از نقاط ضعف آدم‌ها، دست به کارها و ابتکاراتی بزند که شاید نتیجه و عاقبت خیر و خوشی نداشته باشد.
 
علاقه به رمان پرخواننده
کتاب چندجلدی مارتا ولز اواخر سال ۲۰۱۰ روی پیشخوان کتابفروشی‌ها قرارگرفت و خیلی زود توجه اهالی کتابخوان و دوستداران رمان‌های علمی‌ ــ تخیلی با مضمون ربات‌ها و هوش‌مصنوعی را به خود جلب کرد. در همان دوران بود که صنعت سینما علاقه‌اش برای تولید فیلم‌های سینمایی براساس داستان کتاب‌ها را ابراز کرد؛ اما مذاکرات بین اهالی سینما و خانم ولز به نتیجه مثبت نرسید و در سال ۲۰۲۱ بود که این نویسنده خبر از تولید احتمالی سریالی تلویزیونی از داستانش را داد. مدیران شبکه اپل که اطمینان داشتند ولز با درخواست آنها موافقت خواهد کرد، بدون اطلاع او فیلمنامه‌ای را که براساس داستان کتابش نوشته بود برایش فرستادند تا مطالعه کند. جالب این‌که ولز بعد از مطالعه سریع این فیلمنامه که بدون مشورت و دخالت او نوشته شده بود، اعلام کرد از خواندن آن بسیار هیجان‌زده شده و احساس می‌کند فیلمنامه بسیار خوبی است.
 
اعتصاب بازیگران و ستاره بالیوودی
 تهیه‌کنندگان سریال بعد از جلب نظر مثبت نویسنده، در سال ۲۰۲۲ چراغ سبز تولید آن را دادند. با وجود این، کار انتخاب بازیگران به‌دلیل اعتصاب بزرگ اتحادیه بازیگران سینما و ممنوعیت فعالیت آنها جلوی دوربین سینما و تلویزیون، تا دسامبر ۲۰۲۳ به تعویق افتاد. اسکارسگارد بعد از آن‌که برای بازی در نقش موجود ربات‌گونه سریال انتخاب شد، به قدری فیلمنامه را پسندیده بود که به‌عنوان تهیه‌کننده شریک به یاری سازندگانش آمد. در میان بازیگران انگلیسی‌زبان سریال، حضور آکشی کانا، ستاره مشهور بالیوودی در اواخر دهه ۹۰ میلادی هم قابل ذکر است. دیوید دستمالچیان، نوما دومنزونی، سابرینا وو و تامارا پودمسکی دیگر بازیگران این کمدی اکشن علمی ــ ‌تخیلی هستند. کل صحنه‌های ربات قاتل در ماه‌های مارس و ژوئن در شهر تورنتو و بخش‌هایی از اونتاریوی کانادا فیلمبرداری شد. حضور گروه تولید در لوکیشن‌های کانادا، هزینه‌های ساخت سریال را تا حدود ۳۰ درصد کاهش داد. کاهش هزینه‌های تولید فیلم و سریال در کانادا، یکی از موضوعات مورد اختلاف دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و دست‌اندرکاران هنری است. درحالی‌که ترامپ مخالف کار گروه‌های فیلمسازی در کشورهای خارجی به‌ویژه کانادا در همسایگی آمریکاست، هنرمندان آمریکایی به دلایل مالی و اقتصادی ترجیح می‌دهند بخش مهمی ‌از کار فیلمبرداری و تولید آثارشان را در همین کشورها انجام دهند. به نوشته سایت آی‌ام‌دی‌بی (درگاه تخصصی اطلاعات فیلم)، ربات قاتل توانسته نقدهای مثبت زیادی از منتقدان دریافت کند و ۷/۵امتیاز از ۱۰ امتیاز منتقدان تلویزیونی را از آن خود کند. این مقدار از نقدهای مثبت نشان‌دهنده موفقیت سریال در بین نویسندگان سینمایی و تلویزیونی است. در تمامی‌ نقدها بازیگری مکانیکی و ربات‌گونه اسکارسگارد مورد تحسین و تمجید قرار گرفته است.
 
متفاوت از کاراکترهای مشابه
اسکارسگارد با بیان این‌که فیلمنامه سریال به داستان نوول ولز وفادار بوده، در رابطه با کاراکترش در ربات قاتل چنین می‌گوید: «از من می‌پرسند که چرا در کنار بازی در سریال، به‌عنوان تهیه‌کننده هم با آن همکاری کرده‌ام. پاسخ ساده است: مگر می‌شود چنین داستان و کاراکتری را دوست نداشت و مایل به مشارکت بیشتر در تولید آن نبود؟ بعد از مطالعه فیلمنامه احساس کردم که به‌شدت غریبه‌وار و غیرقابل پیش‌بینی است. ابتدا تصور می‌کردم یکی از آن داستان‌های تکراری علمی ــ تخیلی، اکشن و ماجراجویانه است که در طول سال ساخته می‌شوند، اما کمی که جلو رفتم، دیدم چنین نیست و با کاراکتری خاص سروکار دارم؛ قهرمانی خونسرد که به‌شدت به خود مطمئن است. او تفاوت بسیار زیادی با بقیه کاراکترهایی داشت که این روزها در فیلم‌ها و سریال‌ها می‌بینیم. صادقانه بگویم، از آن دسته کسانی بود که برایم چندان شناخته‌شده نبود. تا پیش از این چنین کاراکتری را تجربه نکرده بودم؛ طبیعتا بلافاصله آن‌را  پذیرفتم و خودم را تماما به پروژه سپردم!»
 
یک منبع الهام خوب
بازیگر برای ارائه بهتر نقش، تصمیم به مطالعه کتاب ولز می‌گیرد تا بتواند منبع الهام خوبی برای ترسیم چهره و رفتار کاراکترش در جلوی دوربین داشته باشد. او می‌گوید: «‌خوشبختانه فیلمنامه نگاهی وفادارانه به داستان کتاب داشت. شما وقتی داستانی را اقتباس می‌کنید، خیلی مهم است که احساس آزادی خلاقانه کنید و بتوانید با نگاهی باز و خیالی راحت کار نگارش را انجام دهید. برگردان تصویری یک قطعه ادبی باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند تماشاگران را جذب خود کند. بالاخره تفاوت‌هایی بین کتاب و فیلمنامه و کتاب و تلویزیون وجود دارد. اگر این تفاوت‌ها زمان نگارش فیلمنامه رعایت نشود و فیلمنامه‌نویس درنظر نگیرد، حتما حاصل کار چیز خوبی از کار در نخواهد آمد. با این‌حال، بعد از مطالعه فیلمنامه سراغ خود کتاب هم رفتم تا ببینم نویسنده دقیقا قصد خلق و ارائه چه نوع کاراکتری را داشته و هدفش از خلق آن چه بوده است.»
 
موجودی انسانی‌تر از انسان‌ها
کریس ویتز، خالق سریال به نکته جالبی اشاره کرده و می‌گوید: کاراکتر ربات قاتل داستان، از برخی جهات از موجودات زنده انسانی سریال انسانی‌تر به نظر می‌رسد. ویتز در این‌باره می‌گوید: «بخشی از داستان کتاب در این رابطه صحبت می‌کند که صنعتی شدن زندگی جوامع بشری و کار مداوم با ماشین و آهن، به نوعی آدم‌ها و روابط بین آنها را به‌شدت تحت تاثیر خود قرار داده و انسان‌ها را یک جورهایی تبدیل به ماشین و آدم آهنی کرده است. در چنین حال‌و‌هوا و شرایطی است که تلاش ربات قاتل برای کسب جنبه‌های انسانی و تبدیل شدن به یک نفر شبیه آدم‌هایی که با آنها همکاری می‌کند، جالب توجه به نظر می‌رسد. در اینجا نوعی رابطه متقابل بین آدم و ماشین به شکلی ظریف به نمایش گذاشته می‌شود. ما از یک‌سو با انسان‌هایی سروکار داریم که ایرادی به ماشینی و مکانیکی شدن خود نمی‌گیرند و از سوی دیگر ربات‌ها و ماشین‌هایی را داریم که می‌خواهند خلق و خوی انسانی به خود بگیرند. همین وجه تناقض‌آمیز است که موقعیتی کمدی برای داستان سریال خلق می‌کند.»
 
حرکت به‌ سوی فصل دوم سریال
سازندگان ربات قاتل بلافاصله بعد از پخش موفقیت‌آمیز آن و تحسین فراوان تماشاگران و منتقدان، اوایل ماه جولای خبر تولید فصل دوم آن را اعلام کردند. هنوز زمانی برای شروع کار فیلمبرداری تعیین نشده و ظاهرا ویتز این روزها مشغول نگارش فیلمنامه آن است. طبق معمول مارتا ولز به‌عنوان مشاور فیلمنامه‌نویس با ویتز همکاری دارد و نقطه‌نظراتش درباره داستان و کاراکترها را با او در میان می‌گذارد. ویتز که زمان نگارش فیلمنامه فصل اول از این همکاری محروم بود، حضور ولز در کنار خود را به نفع سریال و مخاطبان آن ارزیابی کرده است. او می‌گوید: «‌خوشبختانه داستان کتاب خانم ولز در یک جلد به پایان نمی‌رسد و در جلدهای بعدی ادامه دارد. این نکته به ما کمک می‌کند تا برای فصل دوم سریال داستانی کامل و جذاب داشته باشیم و نگران مضمون و موضوع آن نباشیم. خودم اطمینان داشتم که دومین فصل ربات قاتل را تولید خواهم کرد و فقط در انتظار برخورد خوب و مثبت تماشاگران و منتقدان با فصل اول بودم که مشخص شد آنها هم این داستان و کاراکترهایش را دوست دارند.»