این رمان که بهتازگی از سوی نشر نیستان هنر وارد بازار کتاب شده، داستانی است که در سال ۱۳۵۶، یک سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در بستری سیاسی و اجتماعی اما پیچیده روایت میشود. این اثر که در قالب رمان جاسوسی نگارش شده، قلمرو قضاوت، رفاقت، خیانت و در نهایت مفهوم بازگشت به خویش را در دنیای پرتنش آن دوران مورد واکاوی قرار میدهد. نویسنده با پرداختن به وقایع مهم و کمتر گفتهشده آن سال، نقاب از روابط پنهان و فریبهای گستردهای برمیدارد که در نهایت به تحول عمیق اجتماعی و انقلاب اسلامی منتهی میشود؛ نفت در ازای تسلیحات.
در مرکز این داستان، ما با جامعه شبهمدرن مواجه هستیم که درگیر جاسوسی شرق و غرب قرار گرفته است. شاه ایران در دوران اعتراضها و سرکوب و خفقان، با فروش گسترده نفت به آمریکا، آن هم در ازای خرید وسیع تسلیحات نظامی، در تلاش بود جایگاه استبدادی خود را محکم و حفظ کند. این تسلیحات که با قراردادهای فریبکارانه توسط آمریکاییها انجام گرفت، بخش وسیعی از آن هرگز به ایران نرسید و به شکل غیرمستقیم به کانونی از بحران تبدیل شد.
فریب، جاسوسی و بازگشت به خویش
شخصیت مؤثر داستان، یک «آنوسی» یا همان «یهودی مخفی» است که سالها در دل تحولات اجتماعی و سیاسی قرار داشته است؛ فردی که هویت خود را مخفی کرده و حتی فرزندش را هم به خدمت نظام سلطه درآورده است. کاری که در نهایت به اجرای مأموریت در عملیات شکوفه، یعنی همکاری مشترک ایران و اسرائیل برای ساخت موشکهای دوربُرد، میرسد. عملیاتی که اسرائیل یک میلیارد دلار از ارزش تسلیحاتیاش را در ازای معامله بزرگ نفت ایران بهکار گرفت اما در حقیقت فریب و کلاهبرداری بزرگ از شاه بود. یعنی ایران در جریان این پروژه، برخلاف تصورات شاه و وزرایش، تنها به تکنولوژی از رده خارج دست مییافت و اسرائیل در جهت تأمین منافعش هم به نفت ایران میرسید و هم نسل جدید تسلیحات اختصاصی خود را میساخت. به همین خاطر، شخصیت اصلی داستان در شرایطی حساس و پر از فریب قرار میگیرد و با انتخابهایی دشوار مواجه میشود که در نهایت هویت واقعی او و چالشهای درونیاش را آشکار میسازد.
هویت و مقاومت؛ درونمایه اصلی تمرُد
رمان تمرُد بهطور مستقیم با درونمایه انقلاب اسلامی همراستاست. زیرا این رمان در تلاش است مفهومی از بازگشت به خویش را به تصویر بکشد؛ مفهومی که به انسان گرفتار در جامعه شبهمدرن یادآوری میکند در درون خویش و در تعامل با اجتماع، میبایست در برابر فرامین نیروهای استثمارگر تمرُد کند و به اصل و هویت خود بازگشت.
تمرُد؛ میان هویت پنهان و حقیقی
تمرُد نه فقط یک رمان جاسوسی-تاریخی است، بلکه تأمل عمیق در باب هویت، انتخابهای اخلاقی و معنای وفاداری است. شخصیتها در این داستان در تلاشند میان هویتهای پنهانی و حقیقی خود تصمیم بگیرند و در نیرنگستان دنیا، به جستوجوی حقیقت و آزادی بپردازند.