هم سطر - هم سپید

پدر سیتار معاصر

ولایت‌خان که پدر شجاعت حسین‌خان است به اندازه او و شاید بشود گفت بیشتر از او در هندوستان شهرت دارد. هر اندازه که شجاعت حسین‌خان در معرفی موسیقی سنتی هندوستان و ساز سیتار به مردم دیگر کشورها تاثیر داشت، پدرش در اصلاح ساختار سیتار و به اوج رساندن نوازندگی آن در کشور هندوستان موثر بود. او در سال 1928 در گواریپور که در بنگلادش فعلی واقع است متولد شد و اولین صفحه گرامافون از صدای ساز او زمانی ضبط شد که ولایت‌خان 8 سال بیشتر نداشت.

کد خبر: ۱۸۴۰۴۶

این نوازنده تا سال 2004 که در سن 75 سالگی فوت کرد حاضر نبود از سازش جدا شود و حتی در همان سال هم کنسرتی برگزار کرد. پدر ولایت‌خان از معروف‌ترین نوازندگان سیتار و سیتار بم بود به همین دلیل پسرش را هم در همان مکتب موسیقی بنگالی پرورش داد. با این حال ولایت‌خان خیلی زود پدرش را از دست داد و نتوانست برای مدتی طولانی از تعالیم او استفاده کند. او فقط 9 سال داشت که پدرش فوت کرد. فوت پدر هیچ خللی به آموزش‌های او وارد نکرد چرا که مادر و عموهای ولایت‌خان نیز از نوازندگان و خوانندگان بنام زمان خود بودند.

ولایت‌خان در دوران کودکی دوست داشت به جای نوازندگی به دنیای خوانندگی وارد شود اما مادرش که او هم از خانواده‌ای موسیقیدان بود، تشخیص داد ولایت‌خان استعداد فوق‌العاده‌ای در نوازندگی دارد و در این راه می‌تواند موفقیت‌های بیشتری به دست بیاورد.

ولایت‌خان در دوران بلوغ هنری خود علاوه بر این‌که تکنیک نوازندگی سیتار را تغییر داد در ساختمان این ساز نیز تحولاتی ایجاد کرد. او با حذف یکی از سیم‌های بم این ساز،‌ آن را به شکلی درآورد که امروزه نواخته می‌شود. با تغییری که او در سیتار ایجاد کرد صدای شفاف‌تر و پرطنین‌تری از این ساز به گوش می‌رسد.

همین نوآوری‌ها موجب شد او چند سالی از دهه 1950 را صرف ساختن ساز کند و با دو نفر از معروف‌ترین سازندگان سیتار در آن دوران به همکاری بپردازد. این هنرمندان «کانیالال» و «هیرن روی» بودند. او از همان ابتدای شروع فعالیت‌های رادیو هندوستان به همکاری با این رسانه پرداخت و تا آخرین سال‌های عمرش این همکاری را ادامه داد.

ولایت‌خان علاوه بر این‌ که به عنوان هنرمندی بی‌مثال شناخته می‌شد، دیدگاه‌های سیاسی و واکنش‌های جالبی در عرصه عمومی داشت. دولت هندوستان در سال‌های 1964 و 1968 جوایز سوم و چهارم نشان افتخاری ملی را به این هنرمند اهدا کرد، اما او حاضر نشد هیچ کدام از آنها را بپذیرد. در سال 2000 نیز وقتی مدال رده دوم نشان ملی به او تعلق گرفت، ولایت‌خان از دریافت آن خودداری کرد و گفت: «اگر جایزه‌ای برای سیتار در هندوستان وجود دارد من اولین نفری هستم که باید آن را دریافت کنم نه این‌که بعد از دیگران این جایزه را به من بدهند.»