با مهدی صفاری‌نیا، رئیس پارک فناوری پردیس

تجاری سازی علم در قلب پارک‌های فناوری

پارک علم و فناوری پردیس به اعتقاد گردانندگانش نمونه و الگویی برای سایر پارک‌های علم و فناوری کشور است؛ این پارک زمانی تاسیس شد که در این زمینه تجربه‌ای در کشور وجود نداشت، راه‌اندازی شرکت‌های دانش‌بنیان ریسک بالایی داشت و سرمایه‌گذاری بزرگی را می‌طلبید. به گفته مهدی صفاری‌نیا، در حال حاضر بزرگ‌ترین رقم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فعال در حوزه دانش‌بنیان مربوط به پارک فناوری پردیس است و این پارک به قطب فناوری منطقه تبدیل شده است. به اعتقاد رئیس پارک فناوری پردیس، همه اینها به توجه ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان، فناوران، نخبگان و دانشمندان داخلی و خارجی به پارک منجر شده و یک هم‌افزایی مثبت را فراهم کرده است. به طوری که بسیاری از دانشجویان بعد از بازدید از پارک، امید تازه‌ای برای فعالیت و کار در کشور پیدا می‌کنند و برخی متخصصان مهاجرت کرده، علاقه‌مند به حضور مجدد در کشور شده‌اند. همچنین بسیاری از کشورها علاقه‌مند به استفاده از تجربیات پارک فناوری پردیس در ایجاد پارک فناوری در کشورشان هستند که نمونه چنین استقبالی را می‌توان امضای تفاهم‌نامه مشاوره برای راه‌اندازی پارک دردو کشور و درخواست‌های مشابه چند کشور دیگر دانست. استقبال از پارک فناوری پردیس در حالی است که تجربه جهانی حاکی از موفقیت پارک‌های فناوری در جذب و نگهداشت محققان است و در ایران نیز حضور حدود 3000 شرکت در پارک‌ها و مراکز رشد فناوری، نشان از توجه محققان و متخصصان به این گونه مراکز دارد، اما این که چنین مراکزی در مجموع چقدر توانسته‌اند به چرخه علم تا عمل یا به عبارتی تبدیل ایده تا محصول کمک کنند و از همه مهم‌تر چقدر به اهداف اولیه شکل‌گیری خود نزدیک شده‌اند و چگونه قرار است به افق چشم‌اندازی که برای آنها دیده شده برسند، پرسش‌هایی بود که به بهانه آنها به سراغ مهندس مهدی صفاری‌نیا، رئیس پارک فناوری پردیس رفتیم.
کد خبر: ۵۰۴۲۷۲

فلسفه وجودی پارک‌های علم و فناوری چیست؟ و ایران از چه زمانی به این قافله پیوست؟

موضوع اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و ایجاد شرایطی از سوی دانشگاه برای تسهیل کارآفرینی و ایجاد درآمد برای دانشگاه از محل تحقیقات، تقریبا 60 سال پیش در دانشگاه استنفورد، مطرح شد. در آن زمان زمینی در کنار دانشگاه در نظر گرفته شد تا فارغ‌التحصیلانی که تمایل به ایجاد شرکت‌های تحقیقاتی و مهندسی دارند، بتوانند با شرایط ویژه در آن استقرار یابند.

بتدریج و با افزایش تعداد شرکت‌ها در این محوطه، اثرات مثبت جانبی این تمرکز همچون همکاری و هم‌افزایی میان این شرکت‌ها نیز آشکار شد و ادبیاتی به نام پارک فناوری (Technology Park) ایجاد شد. البته موضوع نیازها و تقاضاهای دولتی برای خرید فناوری نیز این روند را تسریع کرد. دلیل نامگذاری پارک هم آن بود که این محیط فضای مفرح و مناسبی برای کار متخصصان و نخبگان فراهم می‌کرد و رویکرد اصلی آن نیز توسعه فناوری بود. با بروز هرچه بیشتر اثرات این پارک که بعدها به دره سیلیکون شهرت یافت، سایر کشورها نیز به الگوبرداری از آن پرداختند؛ به نحوی که اکنون در جهان بیش از 2000 پارک فناوری ایجاد شده است.

در ایران نیز از انتهای دهه 60 موضوع شهرک‌های علمی مورد توجه قرار گرفت ولی رونق اصلی ایجاد پارک‌های علمی و فناوری به ابتدای دهه 80 برمی‌گردد. پارک فناوری پردیس و شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان ازجمله نخستین پروژه‌ها در ایران بودند. از سال 1382 و با تغییرنام مراکز استانی سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران به پارک علم و فناوری، تعداد این پارک‌ها در استان‌های کشور بسرعت افزایش یافت؛ به گونه‌ای که در حال حاضر بیش از 30 مجوز پارک فناوری و بیش از 100 مرکز رشد فناوری در کشور صادر شده است. این پارک‌ها در ابعاد مختلفی مشغول به فعالیت هستند که مهم‌ترین بخش آن مراکز رشد فناوری است.

همان طور که شما هم اشاره کردید در مدت کوتاهی این همه پارک و مرکز رشد در کشور تاسیس شده است، اما با توجه به نقشی که این مراکز می‌توانند در پیشرفت جامعه ایفا کنند آیا اهمیت پارک‌ها در اسناد بالادستی کشور بخوبی دیده شده است؟

پارک‌ها به عنوان حلقه واسط دانشگاه و صنعت، یکی از اجزای اصلی نظام ملی نوآوری هر کشور هستند که دارای تاثیری بسزا بر توسعه فناوری است. پارک‌ها با تقویت و توانمندسازی شرکت‌هایی که در حوزه فناوری پیشرفته کار می‌کنند و از طریق ایجاد بستر اشتغال متخصصان، روند توسعه و پیشرفت فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان کشور را تسریع کرده و بعلاوه در جلوگیری از فرار مغزها نقشی بسزا ایفا می‌کنند. در کشور ما با توجه به نو بودن موضوع پارک‌های فناوری، هنوز بسترهای قانونی مورد نیاز آنها بصورت کامل فراهم نشده است. لیکن تعریف مزیت‌های مناسب در قوانین برنامه چهارم و پنجم توسعه و همچنین تدوین قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ازجمله اقداماتی بوده که در این حوزه انجام شده است. باتوجه به تاثیرگذاری این نهاد در توسعه علمی و فناوری کشور و زایش و موفقیت هرچه بیشتر شرکت‌های دانش‌بنیان، ضروری است توجه بیشتری به پارک‌های فناوری جهت نقش‌آفرینی هرچه بیشتر صورت پذیرد.

شرایط لازم ورود به پارک چه مواردی هستند؟ آیا یک فرد غیر دانشجو که طرحی در دست دارد می‌تواند برای ورود به پارک اقدام کند؟

در فرآیند تجاری‌سازی، موضوع حمایت از طرح‌ها و ایده‌های جدید افراد و شرکت‌های نوپا به عهده مراکز رشد فناوری است و مرحله دوم که حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در بازارهای منطقه‌ای و جهانی است به عهده پارک‌های فناوری است. پارک‌های فناوری پذیرای اشخاص حقوقی یعنی شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان هستند.

در پذیرش این شرکت‌ها، عواملی همچون توانمندی فناوری و برنامه‌های شرکت در جهت توسعه و تولید فناوری‌های جدید مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. لیکن در عموم پارک‌های فناوری کشور، مراکز رشد فناوری نیز ایجاد شده‌اند که وظیفه آنها حمایت از نخبگان جوانی است که ایده‌های مناسبی را در حوزه فناوری دارند و این موضوع به دانشجویان یا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی محدود نمی‌شود. در مراکز رشد طرح‌های کارآفرینان اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی بررسی علمی و اقتصادی شده و میزان موفقیت آنها و تیم مدیریتی مجری بررسی می‌شود و در صورتی که شرایط لازم را دارا باشد، فرد می‌تواند در مرکز رشد مستقر شده و ایده خود را کامل نماید. البته در نهایت تا شش ماه باید فرد طرح خود را در قالب ثبت یک شرکت دنبال کرده و تا سه سال می‌تواند از حمایت‌های مرکز رشد استفاده کند.

چه ایده‌هایی بیشتر مورد حمایت پارک قرار می‌گیرند؟

همان طور که اشاره کردم، موضوع ایده، موضوع فعالیت مراکز رشد است نه پارک‌های فناوری. در پارک‌های فناوری شرکت توانمندی خود را برای عضویت باید قبلا اثبات کرده باشد و برای توسعه محصولات جدید باید برنامه ارائه دهد، اما در پذیرش ایده‌ها در مراکز رشد، یا عضویت در پارک‌های فناوری، رویکرد اصلی بر بررسی طرح تجاری و توجیه اقتصادی و فنی ایده و بازار آینده آن قرار دارد. ضمن آن که هر پارک یا مرکز رشد حوزه‌های فناوری خاصی را در رویکردهای خود دارد که از طرح‌های ارائه شده در آن حوزه‌ها حمایت خواهد کرد. در پارک فناوری پردیس حوزه‌هایی همچون فناوری اطلاعات و ارتباطات، تجهیزات پزشکی، فناوری زیستی، مکانیک و اتوماسیون و فناوری نانو دارای اولویت هستند.

پارک‌های علم و فناوری با هدف بسترسازی فرهنگ نوآوری و رفع‌کننده خلأ بین مراکز علمی ـ تحقیقاتی تاسیس شدند. به همین دلیل هم پارک علم و فناوری، واسطه‌ای برای تولید علم و ثروت و جایی برای هم‌افزایی صنعت و دانشگاه مطرح می‌شود، اما با توجه به مشکل طولانی میان صنعت و دانشگاه و شکاف عمیقی که میان این دو بخش بزرگ کشور وجود دارد، فکر می‌کنید پارک‌ها چقدر توانسته‌اند به اهداف اولیه شکل‌گیری خودشان نزدیک شوند؟

پارک‌ها در واقع بخشی از نظام ملی نوآوری هستند که البته یکی از نقش‌های آنها تقویت ارتباط میان دانشگاه و صنعت از طریق کمک به تجاری‌سازی ایده‌ها و نوآوری‌هاست. بیشتر شرکت‌های مستقر در پارک‌های فناوری را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل داده‌اند و در بسیاری از شرکت‌های مستقر در پارک‌ها، نقش هیات علمی دانشگاه‌ها پررنگ است.

از طرفی تقریبا هر پارک فناوری یک همکار و موسس دانشگاهی دارد و به لحاظ موقعیت نیز در نزدیکی یک دانشگاه قرار داشته و پارک‌ها از امکانات دانشگاه استفاده می‌کنند. همه اینها نشان می‌دهد بیشترین ارتباط در نهادهای اجرایی کشور بین پارک‌های فناوری و دانشگاه‌هاست. البته ارتباط با صنایع هم برای پارک‌ها مهم است که باید بیشتر به آن توجه شود. برای مثال تعداد بسیار زیاد نوآوری‌هایی که از دانشگاه بیرون آمده و در شرکت‌های عضو پارک به مرحله تولید و درآمدزایی رسیده‌اند، نشان‌دهنده نقش ویژه پارک فناوری پردیس در این حوزه است.

از سوی دیگر، بر اساس آمار قطعی موجود، در حال حاضر اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی در نقش مدیرعامل و اعضای هیات مدیره بیش از 60 درصد شرکت‌های عضو پارک حضور دارند و این حضور موجب انتقال بسیاری از پروژه‌های دانشگاهی به داخل پارک برای تجاری‌سازی شده است. موضوع دیگر تعداد پروژه‌های مشترک بین شرکت‌ها و دانشگاه‌هاست که عدد قابل توجهی است. همچنین ما در پارک فناوری پردیس از کارآموزی و تعریف پروژه‌های تحقیقاتی کارشناسی ارشد و دکتری بین شرکت‌ها و دانشجویان حمایت می‌کنیم. اقدام بسیار مهم دیگر پارک در این حوزه، راه‌اندازی شبکه فن بازار ملی ایران بوده است. این شبکه که به عنوان مرکز تبادل فناوری کشور عمل می‌کند، وظیفه دارد تا رابطه تجاری مناسب میان نوآوران و مراکز صنعتی و به بیان دیگر میان صنعت و دانشگاه را برقرار کند. در حال حاضر بانک اطلاعاتی فن‌بازار ملی ایران با بیش از 6000 رکورد فناوری، بزرگ‌ترین مرجع فناوری کشور است.

شما در جایی اشاره کرده‌اید کمیت پارک‌ها در حال حاضر در حد ایده‌آل است و برای موفقیت پارک‌ها باید روی کیفیت تمرکز کنیم، اما برای افزایش کیفیت پارک‌ها چه راهکارهایی وجود دارد؟

پاسخ به این سوال شاید خود به مصاحبه‌ای مجزا نیاز داشته باشد. لیکن در کلامی مختصر می‌توان عواملی را برای افزایش کیفیت پارک‌ها اظهار کرد. تیم مدیریتی متخصص و زبده، تعریف خدمات پارک‌ها براساس نیاز شرکت‌ها، تخصیص بودجه با توجه به خروجی‌ها و دستاوردهای پارک، تعیین معیارهای مناسب برای پذیرش شرکت‌ها ازجمله مواردی است که به رشد کیفی پارک‌ها کمک خواهد کرد. موضوع بازاریابی محصولات تولیدی در پارک‌ها، صادرات محصولات دانش‌بنیان پارک‌ها، تعریف ارتباط رسمی و فعال‌تر بین پارک‌ها و دانشگاه‌ها، درگیر شدن بیشتر صنایع بزرگ و شرکت‌های سرمایه‌گذاری در برنامه‌های پارک‌ها و در نهایت تکمیل زنجیره تجاری‌سازی در پارک‌ها ازجمله موضوعاتی است که به کیفیت عملکرد پارک‌ها برمی‌گردد. از طرفی همه پارک‌های فناوری در یک سطح نیستند و انتظار نمی‌رود همه شبیه هم باشند. لذا نباید نگاه یکسان در تخصیص بودجه و امکانات داشت و انتظار خروجی یکسان هم از همه داشت. ما در کشور بجز مراکز رشد و پارک‌های فناوری نیازمند تعریف نهاد جدید حدفاصل این دو هستیم. برخی مراکز رشد و پارک‌های فناوری کشور نه شبیه مرکز رشد هستند و نه شبیه پارک بلکه حدفاصل این دو هستند. لذا باید روی این موضوع کار دقیق‌تری انجام شود. به لحاظ کمیت دیگر مجال جدید برای تعریف پارک در کشور نداریم ولی در حوزه مراکز رشد به نظرم برای شهرهای پرظرفیت می‌توان مرکز رشد تعریف کرد.

شاید پارک فناوری پردیس تا حدودی در افزایش کیفیت کاری خود موفق عمل کرده و به همین دلیل هم به عنوان بهشت فناوری منطقه یاد شده است، اما چه ویژگی‌هایی این پارک را از پارک‌ها و مراکز رشد دیگر کشور متمایز می‌کند؟

صفاری‌نیا: عوامل و شرایط بسیاری در تصمیم یک نخبه برای خروج از کشور و مهاجرت نقش دارند که عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاثیرات رسانه‌ای و... از جمله مهم‌ترین آنها هستند. لذا نباید از پارک‌های فناوری به تنهایی انتظار داشته باشیم که مانع خروج نخبگان شوند

یک موضوع به سطح علمی و فناوری موسسات و شرکت‌های عضو پارک برمی‌گردد. حضور شرکت‌های توانمند و دارای پتانسیل بالا در حوزه فناوری یکی از ویژگی‌های خاص این مجموعه است. نکته دوم خروجی‌های این شرکت‌هاست که بخش مهمی از تولیدات فناوری کشور زاییده پارک فناوری پردیس است که کشور را از وابستگی ده‌ها محصول پیشرفته به خارج بی‌نیاز کرده است. این در حالی است که بزرگ‌ترین رقم سرمایه‌گذاری بخش خصوصی فعال در حوزه دانش‌بنیان مربوط به پارک فناوری پردیس است که این پارک را به قطب فناوری منطقه تبدیل کرده است.

همه اینها به توجه ویژه شرکت‌های دانش‌بنیان، فناوران، نخبگان و دانشمندان داخلی و خارجی به پارک منجر شده و یک هم‌افزایی مثبت را فراهم کرده است. بسیاری از دانشجویان بعد از بازدید از پارک فناوری پردیس، امید تازه‌ای برای فعالیت و کار در کشور پیدا می‌کنند و برخی متخصصان مهاجرت کرده، علاقه‌مند به حضور مجدد در کشور شده‌اند که الان ما میزبان آنها هستیم. همچنین بسیاری از کشورها علاقه‌مند به استفاده از تجربیات پارک فناوری پردیس در ایجاد پارک فناوری در کشورشان هستند که الان با دو کشور تفاهم‌نامه مشاوره راه‌اندازی پارک داریم و چند کشور جدید نیز درخواست‌های مشابهی دارند.

شما معتقدید استقرار در پارک‌های علم و فناوری استقرار در لبه فناوری است که این مزیت بزرگی برای یک محقق است و محققان حضور در پارک‌های علم و فناوری را ترجیح می‌دهند. آیا وجود پارک‌ها توانسته از خروج نخبگان جلوگیری کند؟

برای یک نفر محقق، بهترین مکان برای کار دانشگاه و مرکز پژوهشی است یا کار در یک شرکت با فناوری پیشرفته. شرکت می‌تواند یک شرکت بزرگ باشد یا یک شرکت کوچک که فرد محقق خودش ایجاد کرده است. در بسیاری از کشورهای پیشرفته حدود 15 درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاهی جذب دانشگاه می‌شوند و حدود 65 درصد جذب شرکت‌ها می‌شوند. لذا بهترین گزینه برای اشتغال متخصصان شرکت‌های دانش‌بنیان هستند که می‌تواند هم به لحاظ علمی و فناوری و هم به‌لحاظ مالی و روانی آنها را اقناع کند. تجربه جهانی حاکی از موفقیت پارک‌های فناوری در جذب و نگهداشت محققان است و در ایران نیز حضور حدود 3000 شرکت در پارک‌ها و مراکز رشد فناوری، نشان از توجه محققان و متخصصان به این‌گونه مراکز دارد.

لیکن عوامل و شرایط بسیاری در تصمیم یک نخبه برای خروج از کشور و مهاجرت نقش دارند که عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، تاثیرات رسانه‌ای و... از جمله مهم‌ترین آنها هستند. لذا تنها نباید از پارک‌های فناوری انتظار داشته باشیم که مانع خروج نخبگان شوند.

درست است، اما به نظر شما به عنوان مدیر یکی از مراکزی که با نخبگان و استعدادهای برتر سر و کار دارید برای این‌ که از خروج نخبگان یا فرار مغزها جلوگیری کنیم چه راهکارهایی وجود دارد؟

این موضوع نیازمند یک آسیب‌شناسی جدی است که در آن باید به تجربیات سایر کشورها توجه شود. توجه جدی به موضوع اشتغال نخبگان و استفاده بهینه از ظرفیت‌های آنها نکته مهمی است. یک نخبه در هرم نیازهای مازلو در رده‌های بالایی قرار می‌گیرد که حس احترام و کامیابی و احساس موفقیت می‌تواند نهایت رضایت را برای او به ارمغان آورد. (مازلو نیازهای اساسی انسان را در یک هرم جای داده است که دارای پنج طبقه است. طبقات پایین‌تر هرم نیازهای حیاتی‌تر و ساده‌تر و طبقات بالاتر نیازهای پیچیده‌تر ولی کمتر حیاتی را نشان می‌دهند. نیازهای طبقه‌های بالاتر فقط وقتی مورد توجه فرد قرار می‌گیرند که نیازهای طبقه‌های پایین‌تر برطرف شده باشند. هر گاه فردی به طبقه‌ بالاتر حرکت کرد، نیازهای طبقه پایین‌تر چندان مورد توجه اصلی او نخواهد بود. اگر هم به صورت موردی به یک نیاز در طبقه‌های پایین‌تر احتیاج پیدا کند به صورت موقتی اولویت آن نیاز را بالا می‌برد ولی هرگز به صورت دائمی به طبقه پایین‌تر باز نمی‌گردد.)

لذا قرار دادن یک نخبه در موقعیتی که بتواند خروجی‌های ملموس کار خود را به بهترین نحو مشاهده کند و احساس مفید بودن برای محیط و جامعه را داشته باشد، از جمله اقدامات اساسی در این حوزه است؛ هرچند خود این موضوع، الزامات و پیش‌نیازهایی دارد که باید با استفاده از خروجی‌های آسیب‌شناسی به آن رسید.

شما و دیگر مدیران پارک‌ها و مراکز رشد در حالی از موفقیت و دستاوردهای این مراکز می‌گویید که بخش بزرگی از فارغ‌التحصیلان و نخبگان دانشگاهی که در پارک‌ها و مراکز رشد وارد شده‌اند معتقدند این مراکز آن طور که باید در کار خود موفق نبوده‌اند. حتی عده‌ای از آنها می‌گویند اگر در این مراکز نبودند بهتر می‌توانستند پیشرفت کنند. آنها معتقدند این مراکز، مجموعه‌هایی بدون برنامه هستند و چندی پیش از نمایندگان واحدهای مستقر در این مراکز شنیدیم که هیچ فرقی بین کسی که در مرکز رشد قرار دارد و کسی که خودش در یک شرکت خصوصی در حال فعالیت است، وجود ندارد. چه مشکلاتی در پارک‌ها و مراکز رشد باعث ایجاد چنین حسی در اعضای آن شده است؟

من تاکنون چنین موضوعی را نشنیده‌ام، چون در بدترین حالت فرد می‌تواند با خروج از مرکز رشد باعث پیشرفت خود شود نه آن که پارک یا مرکز رشد را مقصر بداند. ولی با فرض صحت گفته شما، نمی‌توان رضایت همه مخاطبان یک موضوع را جلب کرد. طبیعتا پارک‌ها و مراکز رشد با محدودیت‌های زیادی در داخل خود و همچنین در تعامل با مجموعه‌های بیرونی روبه‌رو هستند.

در این شرایط است که مثلا یک پارک نمی‌تواند نیاز همه شرکت‌های خود به تسهیلات مالی را به بهترین نحو فراهم کند یا بر اثر کمبود فضا نتواند فضاهای کاری مناسب را برای شرکت‌های خود ایجاد کند، اما باید توجه داشت که تجربه مراکز رشد و پارک‌های فناوری در ایران تجربه جدیدی است و لذا عملکردها، لزوما همگی مثبت نیست. بنده هم اعتقاد دارم برخی مراکز رشد و پارک‌ها به وظیفه ذاتی خود بخوبی عمل نمی‌کنند و باید روی کیفیت بیشتر کار کنند و مواظب باشند صرفا تبدیل به یک مجتمع استیجاری شرکت‌ها نشوند.

لذا این ‌که در کشور برخی پارک‌ها و مراکز رشد با خروجی مورد انتظار فاصله دارند، موضوع بعیدی نیست.

یکی از معیارهای موفقیت افزایش آمارهای خروجی است. آیا روند پژوهش‌ها و ثبت جهانی آنها در کشور ما طی چند سال اخیر با وجود فعالیت پارک‌های علم و فناوری و بنیاد نخبگان و مراکز رشد، افزایش داشته است؟ کیفیت اختراعات و ایده‌ها چطور؟ آیا وجود این مراکز به افزایش کیفیت اختراعات منجر شده است؟

ثبت پژوهش‌ها عموما به مقالات علمی و فعالیت‌های دانشگاهی مرتبط است و پارک‌های فناوری در این زمینه نقش چندانی ندارند. لیکن به نظرم با توجه به خدماتی که پارک‌ها به شرکت‌های خود ارائه می‌دهند و مشاوره‌هایی که به آنها در بحث حقوقی داده می‌شود، کیفیت و کمیت اختراعات ثبت شده افزایش داشته است.

تا اینجا درباره فرصت‌ها و امکاناتی که پارک‌ها در اختیار افراد صاحب ایده قرار می‌دهند گفتید و شنیدیم، اما به اعتقاد شما پارک‌ها و مراکز رشد در حال حاضر با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستند؟

چالش‌های بودجه‌ای و ضعف قوانین و حمایت‌ها در عملکرد پارک‌ها مهم است ولی موضوع مهم دیگر این است که بتوانیم درخصوص بازار شرکت‌های دانش‌بنیان راهکار بدهیم. اگر شرکت‌ها درآمد نداشته باشند دیگر پارک نمی‌تواند اهداف و وظایف خود را دنبال کند.

موفقیت پارک به موفقیت شرکت‌های عضو برمی‌گردد که در این خصوص باید برنامه داشته باشیم. این یکی از ضعف‌های بزرگ پارک‌هاست که کمتر به آن توجه می‌شود. پارک وظیفه خدمت‌رسانی به شرکت‌ها برای موفقیت آنها را به عهده دارد و نباید رویکرد بروکراتیک داشته باشد. لذا باید زنجیره تجاری سازی در پارک‌ها تعریف و ایجاد شود و برای هر شرکتی برنامه ارتقا تعریف کنیم.

چالش دیگر این است که به تجربه پارک‌های موفق کمتر بها داده می‌شود و برای برنامه‌های جدید از آنها استفاده حداکثری نمی‌شود. همچنین موضوع سرمایه‌گذاری دولت باید مورد توجه جدی قرار گیرد. باوجود سرمایه‌گذاری ده برابری بخش خصوصی نسبت به دولت در پارک فناوری پردیس که از عدد 2500 میلیارد ریال گذشته است، ما در تامین برخی زیرساخت‌هایی که دولت مکلف به تامین آنهاست عقب هستیم. لذا این‌گونه موضوعات باید مورد توجه قرار گیرد تا در آینده با پروژه‌های نیمه تمام یا بعضا شکست‌خورده روبه‌رو نشویم و انگیزه محققان برای فعالیت از دست نرود.

هم‌اکنون وضع تحقیق و پژوهش را در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به اعتقاد شما برآیند کلی تلاش‌هایی که در دانشگاه‌ها، پارک‌ها، مراکز رشد و... انجام می‌شود در نهایت چقدر می‌تواند ما را به افق و چشم‌اندازهای مورد نظر برساند؟

آمارهای جهانی نشان‌دهنده رشد بسیار عالی پژوهش و تولید علم در ایران است و بر اساس آمارهای رسمی جهانی، ایران تا سال 2018 میلادی به رتبه چهارم تولید علم جهانی خواهد رسید و حتی کشوری چون آلمان را هم پشت سر خواهد گذاشت. موضوع مهم دیگر این است که نتایج این پژوهش‌ها به مرحله تجاری‌سازی و درآمدزایی برسد.

اگر قرار باشد نتیجه پژوهش‌ها در قفسه‌های دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی بایگانی شوند و خاک بخورند، هزینه‌هایی انجام داده‌ایم که از آن عایدی نداشته‌ایم. لذا موضوع بسیار مهم در شرایط فعلی کشور، وجود یک اهتمام ملی برای توسعه تجاری‌سازی نتایج تحقیقات است که نقش‌آفرینی جدی همه نهادهای کشور و تسهیل تولید و توسعه فناوری و بخصوص انتهای زنجیره تجاری‌سازی که بازار است، می‌طلبد.

دولت باید به‌صورت جدی در بخش بازار محصولات دانش‌بنیان ورود داشته باشد و تسهیل‌گری لازم را برای ورود این محصولات به بازار انجام دهد. بازار، سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی خود پتانسیل بزرگی است که می‌تواند موتور بخش قابل‌توجهی از شرکت‌های دانش‌بنیان را روشن کند. اگر ما به‌صورت جدی به بازار شرکت‌های دانش‌بنیان توجه کنیم، شرکت‌ها بخش قابل توجهی از مشکلاتشان را حل خواهند کرد.

از علم تا عمل

پارک فناوری پردیس به عنوان یکی از تجربه‌های موفق کشور در راه‌اندازی مراکزی از این دست، تاکنون برای راه‌اندازی پارک در اکوادور و سوریه تفاهم‌نامه مشاوره امضا کرده است و در عین حال با حدود 15 سازمان علمی در کشورهای مختلف تفاهم‌نامه همکاری در زمینه‌های مختلف علمی دارد.

این پارک به عنوان بهشت فناوری منطقه، در 20 کیلومتری شمال‌شرق تهران در محدوده‌ فعلی به وسعت 38 هکتار در دو فاز (با افق توسعه تا حدود 1000 هکتار) واقع شده است. پردیس نوآوری (فاز یک) به مساحت 20 هکتار و پردیس دانش (فاز دو) به مساحت 18 هکتار و پردیس‌های هم‌افزایی، خلاقیت، تحول، توسعه، کارآفرینی، بهره‌وری و... که فضای توسعه آتی پارک را شکل خواهند داد در مراحل بعد قرار دارند.

در حال حاضر 127 شرکت عضو پارک فناوری پردیس هستند که بخشی از آنها در مراحل اتمام مراکز تحقیقاتی و مهندسی خود برای استقرار هستند. به گفته رئیس پارک فناوری پردیس شرکت‌های عضو این پارک‌ دارای چند صد محصول تجاری شده در بازار هستند که برای نمونه می‌توان به دستگاه پیشرفته برش جراحی اتاق‌های عمل، دستگاه مانیتورینگ علایم حیاتی بیمار، نسل سوم دوربین‌های سرعت‌سنج خودرو، ویکی فقه و مدرسه فقاهت، نرم‌افزار کتابخانه‌ای سیمرغ، انواع سوئیچ‌های مراکز مخابراتی، انواع فرستنده‌های رادیو تلویزیونی و دیجیتال، انواع UPSها، ماشین بیهوشی، انواع داروهای نوترکیب برای درمان بیماری‌های هپاتیت‌B وA و سرطان: (اینترفرون، آلفاـ دو ـ بی، فیلگراستیم، اریتروپویتین، پگافرون (اینترفرون پگیله)، داروی سردرد میگرنی، داروی زخم پای دیابتی، داروی جلوگیری از تشدید بیماری ایدز، تمیزکننده‌های اولتراسونیک، میکروسکوپ نیروی اتمی و گیت‌های کتابخانه‌ای اشاره کرد.

از جمله شرکت‌های شاخصی که موفق شدند در پارک پردیس به شکوفایی برسند و چرخه علم تا عمل را بخوبی طی کنند شرکت مهندسی کاوندیش سیستم در زمینه تجهیزات پزشکی، شرکت پویش دارو در زمینه دارو، شرکت تحقیقات الکترونیک فطروسی در زمینه الکترونیک، شرکت آرین ماهواره در زمینه خدمات IT، شرکت سازگان ارتباط در زمینه مخابرات و شرکت دیجیترون در زمینه مخابرات هستند.

بهاره صفوی / گروه دانش

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها