هوای ناسالم داخل خانه

اما متاسفانه بحران آلودگی هوا فقط زیر سقف آسمان و در هوای شهر محبوس نشده و گزارش بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی محیط زیستی حاکی از آن است که باید برای آلودگی هوای فضاهای بسته و خانه‌ها نیز فکری جدی کرد.

در این شرایط که وضع خطرناک آلودگی هوا با چشم دیده نمی‌شود و در فضایی که امن‌ترین مکان برای خانواده است، عوامل آلوده‌کننده بسیار سمی هوا می‌تواند آرام و بی‌صدا بحرانی بزرگ به راه اندازد، اما فناوری‌های جدید به کمک حل این مشکل آمده و با ساخت سنسورهای الکتریکی امکان پایش آلاینده‌ها در هر لحظه را فراهم کرده است.

استفاده از انواع غلظت‌ها و ترکیبات شیمیایی در ساخت و تولید لوازم خانگی، شوینده‌ها، رنگ‌ها، فرش‌ها و تزئینات دکوراسیون خانگی براحتی می‌تواند در کوتاه‌مدت و بلندمدت عوارض جبران‌ناپذیری را برای سلامت افراد همراه داشته باشد.

این در حالی است که با پیشرفت علم و رعایت نکاتی ساده می‌توان بسادگی پنجره‌ای رو به هوای تازه خانه‌های شهرنشینان باز کرد و به ریه‌هایی که دیگر جایی برای تنفس آلاینده‌های متفاوت ندارد، جان تازه‌ای بخشید.

این روزها فضای امن خانه‌ها حتی با وجود مبل راحتی، صندلی چوبی آشپزخانه و رنگی که ماه‌ها وقت صرف انتخاب آن شده براحتی ناامن می‌شود. انباشت مواد شوینده زیر سینک ظرفشویی و حتی خود سینک به‌تنهایی می‌تواند مواد سمی متفاوتی را در هوا متصاعد کند که براساس گزارش آژانس بین‌المللی حفاظت از محیط زیست در این شرایط غلظت انتشار آلاینده‌ها در محیط داخل و فضاهای بسته 10 برابر فضاهای بیرون افزایش می‌یابد.

این موضوع بی‌شک می‌تواند تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت فراوانی را روی سلامت افراد خانواده به بار آورد؛ مشکلاتی مانند سرطان، افسردگی، ناراحتی‌های کلیه‌ و کاهش سیستم ایمنی بدن آغاز این بحران است. در طول سال‌های گذشته، شرکت‌های متفاوت و دانشمندان زیادی تحقیقات و مطالعات فراوانی را با هدف ابتکار عمل در زمینه رفع این مشکلات انجام داده‌اند.

به عنوان مثال شرکت جانسون به عنوان یکی از تولیدکننده‌های بزرگ مواد شوینده اعلام کرده است که فرمول‌های شیمیایی خطرناک را تا سال 2015 از تمام محصولاتش حذف می‌کند.

پارچه‌ها و ترکیبات شیمیایی

استفاده از برخی مواد شیمیایی سمی در ساخت مبلمان تاثیر منفی بر سلامت، سیستم دفاعی و هورمونی بدن دارد. دی فنیل اترهای پلی بروماید (PBDEs) گروهی از این مواد است که به آرامی در هوا نشت کرده و به اطراف پراکنده می‌شود.

تحقیقات نشان داده است این ماده شیمیایی در طول زمان در بدن جمع شده و با مختل کردن عملکرد هورمون‌ها به سیستم ایمنی بدن آسیب می‌رساند.

برای کاهش آسیب‌های ناشی از انتشار این ماده بر بدن پیشنهاد می‌شود پارچه‌های مورد نیاز مبلمان داخلی را از شرکت‌هایی خریداری کنید که در ترکیبات آن از موادشیمیایی خطرناک استفاده نکرده باشند.

نقاشی و ترکیبات شیمیایی

برای نقاشی دیوارها عموما از رنگ لاتکس سنتی شامل مواد شیمیایی اتیلن گلیکول و بوتاکس اتانول استفاده می‌شود که به زمان زیادی برای خشک شدن نیاز دارد. سعی کنید از رنگ‌های با پایه شیری و طبیعی به جای رنگ‌های با پایه حلال‌های شیمیایی در رنگ‌های سنتی استفاده کنید زیرا این رنگ‌ها از اجزای زیست تخریب‌پذیر مانند پروتئین شیر و مواد معدنی تشکیل شده است.

چوب و ترکیبات شیمیایی

درزگیری، رنگ کردن و چسب زدن کفپوش‌ها، مبلمان‌ها و انواع مصنوعات چوبی حاوی مواد آلی فرار و مواد شیمیایی است که در دمای اتاق تبخیر می‌شود. این مولکول‌های سمی در هوا پراکنده شده و براحتی استنشاق می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که ترکیبات فشرده چوبی به‌صورت مضاعف خطرناک است زیرا دارای فرمالدئید بوده و از سوی آژانس بین‌المللی محیط زیست جزو مواد سرطان‌زا تقسیم‌بندی شده‌ است. قرار گرفتن در معرض فرمالدئید می‌تواند به سرطان خون و سرطان نازوفارنکس منجر شود.

راه‌حل پیشنهادی

به نظر می‌رسد روند ساخت چوب‌های مورد استفاده در لوازم خانگی باید مورد توجه قرار گیرد. به عنوان مثال مطالعات نشان داده است چوب‌های کمپوزیت بدون فرمالدئید با رنگ‌های با پایه آبی به انتشار آلاینده‌ها منجر نمی‌شود. 

پوشش‌های بر پایه آب ساختاری دارد که آب حلال اصلی آنها به‌شمار می‌رود. پژوهش درباره پوشش‌های بر پایه آب از دهه 1950 آغاز شد و امروزه با گذشت بیش از 50 سال، کاربردهای متعددی پیدا کرده ‌است.

در سال‌های اخیر با توجه به سخت‌تر شدن قوانین زیست محیطی، سازندگان پوشش‌ها برای بهبود کیفیت پوشش‌های برپایه آب اولویت زیادی قائل شده‌اند و نتیجه آن پیشرفت فناوری‌هایی است که ضمن برخورداری از مزایای متعدد، با مشخصه‌های اصلی و کارآمد پوشش‌های بر پایه حلال شیمیایی برابری می‌کند.

فرش و ترکیبات شیمیایی

موکت‌‌ها ترکیبی از مواد آلی فرار شامل استایرن، فرمالدئید، وینیل استات و پروپان را در فضا منتشر می‌کند که همه آنها با خطرات بهداشتی کوچک و بزرگ فراوانی روبه‌رو است. به‌عنوان مثال استایرن می‌تواند عامل ایجاد سوزش چشم و پوست یا علائم افسردگی یا ناراحتی‌های کلیه‌ شود.

انتخاب فرش‌های رنگ نشده و صددرصد پشم مانند فرش‌های دستباف یا موکت‌های کاملا طبیعی بهترین گزینه است. همچنین بهتر است از فروشنده بخواهید فرش‌ها یا موکت‌ها را قبل از تحویل یکی دو روز در فضای باز قرار دهد و تلاش کنید زمان خرید فرش‌های ماشینی یا نصب موکت را به فصل تابستان موکول کنید، زمانی که می‌توانید درها و پنجره‌ها را در چند روز اول نصب آنها باز نگه دارید.

یک راه‌حل اساسی؛ سیستم‌های تهویه

به‌عنوان یک راه‌حل کلی استفاده از سیستم‌های تهویه برای خارج کردن مواد آلی فرار و سموم، پیشنهاد خوبی است. تحقیقات جدید نشان داده است که استفاده از گیاهان به عنوان فیلترهای طبیعی بسیار موثر است. گیاهانی مانند سرخس‌ها و پالم‌ها می‌تواند میزان میکروارگانیسم‌ها را کاهش دهد و مواد آلی فرار را جذب کنند. این گیاهان با تطبیق یافتن با سیستم مرکزی گرمایش و سرمایش هزینه کمی را برای پایش هوا به‌همراه خواهند داشت.

یک راه‌حل اساسی؛ بینی الکترونیکی

با پیشرفت فناوری خیلی زود همه ما می‌توانیم با سنسورهای شخصی نامرئی و حساس به مواد شیمیایی مجهز شویم. یک شرکت تحقیقاتی به نام پراتک (Peratech) در انگلستان، از ساخت میکروسنسورهای حساس به مواد آلی فرار خبر داد که با ضخامت کوچکی می‌توانند در پارچه لباس‌ها گنجانده شوند. این فناوری می‌تواند پلیمرهای مواد آلی فرار را جذب کند.

به این ترتیب با تغییر مقاومت الکتریکی، این ذرات به صورت جدا از هم حرکت می‌کنند و منجر به برجسته شدن این سنسور می‌شوند. از این‌رو افزایش و کاهش انتشار میزان مواد آلی فـــرار براحتی قابل تشخیص است.

گروهی دیگر از دانشمندان سنسور دیگری را برای شناسایی بخارات مواد شیمیایی ساخته‌اند که می‌تواند به گوشی‌های هوشمند به جای لباس متصل شود. این سنسورها - که به بینی الکترونیکی معروف است - با پایه عملکردی سنسورهایی که به لباس متصل می‌شوند ساخته شده‌اند.

این دانشمندان کشف کرده‌اند استفاده‌های دیگری از این دستگاه بعد از اندازه‌گیری سموم خانگی بر مبنای تفاوت در ترکیب هوای خروجی از ریه مبتلایان به آسم و بیماری‌های تنفسی امکان دارد که می‌تواند به شناسایی بیماری‌های تنفسی و سرطان‌ها کمک کند.

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این سنسورها با حمایت و همکاری بخش خصوصی در طول پنج سال می‌تواند در بازار تجاری تولید و در اختیار مصرف کننده قرار گیرد.

popsci - مترجم :​حمیده سادات هاشمی