فهرست بانک‌ها و موسسات مالی مجاز

به گزارش خبرنگار ما، بانک مرکزی در دو هفته گذشته در اطلاعیه‌های پی در پی از مردم خواسته است برای استفاده از خدمات بانکی، سپرده‌گذاری، دریافت وام، افتتاح حساب و... به موسسات مالی ـ اعتباری مجاز مراجعه کنند. بر این اساس مردم باید قبل از سپرده‌گذاری، مجوز بانک یا موسسه را رویت کنند.

با این حال تا قبل از تعطیلات گذشته، هیچ بانک اطلاعاتی شفاف و قابل دسترسی برای اطلاع از عناصر مجاز سیستم بانکی وجود نداشت تا این که دیروز بانک مرکزی این اطلاعات را منتشر کرد.

بر این اساس تمامی اجزای سیستم بانکی در 11‌گروه مرتب شده‌اند به طوری که بانک‌های تجاری دولتی، بانک‌های تخصصی دولتی، بانک‌های غیردولتی، بانک‌های قرض‌الحسنه، موسسات اعتباری غیربانکی و بانک‌های مشترک ایرانی ـ خارجی، شعب مجاز بانک‌های خارجی در ایران، صرافی‌های مجاز، صندوق‌های قرض‌الحسنه، تعاونی‌های اعتبار و شرکت‌های لیزینگ مجاز، این 11 گروه را تشکیل می‌دهند.

نگاهی به این فهرست نشان می‌دهد در ترکیب بانک‌های تجاری و تخصصی دولتی تغییری ایجاد نشده و اسامی همان اسامی معروف همیشگی مانند سپه، ملی، مسکن، صنعت و معدن و... هستند.اما در بخش بانک‌های غیردولتی علاوه بر بانک‌های فعلی مانند پارسیان، سامان ، اقتصاد نوین، ملت، تجارت و... بانک انصار، بانک قوامین و بانک خاورمیانه رسمیت یافته‌اند.

در بخش بانک‌های قرض‌الحسنه نیز علاوه بر بانک قرض‌الحسنه مهر ایران که قبلا مجوز داشت، بانک قرض‌‌الحسنه رسالت نیز مجاز معرفی شده است.

بانک مرکزی اعلام کرد، تنها یک بانک مشترک ایران ـ ونزوئلا در فهرست بانک‌های مجاز مشترک قرار دارد. همچنین پنج شعبه چهار‌بانک خارجی شامل تجارتی ایران و اروپا، تعاون منطقه‌ای اسلامی، المستقبل(فیوچر) و استاندارد چارترد دارای مجوز هستند.

صرافی‌ها و تعاونی‌های اعتبار مجاز

این گزارش می‌افزاید: بانک مرکزی فهرست 646 صرافی موجود در کشور را با آخرین شرایط آن منتشر کرده است. برخی از این صرافی‌ها دارای مجوز، برخی در حال تمدید مجوز و برخی فاقد‌مجوز، تعلیق مجوز و ابطال مجوز خوانده شده است. اطلاعات صرافی‌ها تا آنجا کامل است که حتی تلفن همراه و نام دارنده مجوز آن نیز منتشر شده است. به این ترتیب مردم قبل از انجام هرگونه عملیات ارزی به‌سادگی می‌توانند از قانونی بودن مجوز صرافی موردنظر خود مطلع شده و با آگاهی اقدام کنند.

در بخش تعاونی‌های اعتبار نیز بانک مرکزی اطلاعات کاملی را در دو بخش منتشر کرده است؛ بخش اول شامل فهرست تعاونی‌های اعتبار مجاز با درج مشخصات کامل است. 78 تعاونی اعتبار در این فهرست جای می‌گیرند که در نقاط مختلف کشور شعبه دارند؛ اما بخش دوم و بزرگ این فهرست شامل تعاونی‌های اعتبار بدون‌مجوز است. بر این اساس 821 تعاونی اعتبار در کشور غیرمجاز شناخته شده و آدرس آنها برای اطلاع مردم درج شده است.

لیزینگ‌ها

بخش دیگری از فهرست اجرای مجاز سیستم بانکی به شرکت‌های واسپاری یا اجاره به شرط تملیک (لیزینگ) اختصاص یافته است.بر این اساس هم‌اکنون 36 شرکت لیزینگ در کشور دارای مجوز هستند. با این حال بانک مرکزی به مردم توصیه کرده است قبل از مراجعه به این شرکت‌ها شرایط مجوز قطعی و دارای اعتبار آنها را در cbi.ir مشاهده کنند.

با مراجعه به این بخش درخواهید یافت که تنها بخشی از این 36 شرکت دارای مجوز قطعی بوده و برخی دیگر در حال طی تمدید مجوز خود هستند.

جالب اینجاست که شرکت‌های لیزینگ دارای مجوز نیز مجوز همیشگی ندارند. مجوز برخی یکساله و مجوز تعداد محدودی سه ساله است.

این به آن معناست که مردم حتی پس از مدتی باید دوباره شرایط مجوز شرکت‌های لیزینگ را رصد کنند و از آخرین حالت آن مطلع شوند.

ماجرای پیچیده موسسات مالی ـ اعتباری

اما بخش جالب ماجرا، شرایط موسسات مالی ـ اعتباری در حال فعالیت است. بانک مرکزی در ادبیات خود این موسسات را «موسسات اعتباری غیربانکی» می‌خواند.

نگاهی به فهرست موسسات مجاز این بخش نشان می‌دهد بانک مرکزی فقط موسسه مالی ـ اعتباری توسعه را دارای مجوز و‌به‌رسمیت می‌شناسد و نام سایر موسسات مالی ـ اعتباری موجود در بازار پولی کشور در این فهرست قید نشده است.

پیچیدگی شرایط این موسسات از آن‌روست که ظاهرا خود بانک مرکزی نیز در برخورد با آنها دچار تناقض و بلاتکلیفی است؛ چرا که از یک‌سو نام این موسسات را به عنوان موسسات مجاز اعلام نکرده، اما همزمان حاضر نشده است نام آنها را به عنوان موسسات غیرمجاز ـ مانند روشی که در بخش صرافی‌ها و تعاونی‌های اعتبار استفاده کرده ـ قید کند.

به عبارت دیگر این موسسات که این روزها شعب پرشمار آن در تهران و شهرستان‌ها به چشم می‌خورد و گاه با نظارت خود بانک مرکزی از تجمیع و ادغام چند تعاونی اعتبار یا صندوق قرض‌الحسنه تشکیل شده‌اند، «نه مجاز و نه غیرمجاز» و صراحتا بلاتکلیف هستند.

این در حالی است که برخی از آنها به داشتن مجوز رسمی و دائمی از بانک مرکزی اشاره می‌کنند.

ارائه جولان غیرقانونی‌ها

با وجود انتشار این فهرست‌ها باز هم به نظر می‌رسد جولان اجزای غیرمجاز سیستم بانکی در کشور ادامه دارد و هنوز بسیاری از آنها بدون مجوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

نمونه بارز این امر را می‌توان در بخش صرافی‌ها و تعاونی‌های اعتبار مشاهده کرد؛ به طوری که بانک مرکزی دیروز بار دیگر از صرافی‌های غیرمجاز خواست به صورت الکترونیکی درخواست مجوز کنند.

در این اطلاعیه آمده است تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی به‌منظور ثبت تقاضای تاسیس صرافی باید پس از مراجعه به پایگاه اینترنتی سامانه بازار غیرمتشکل پولی به نشانی NBFI.CBI.IR، بخش صرافی‌ها و انتخاب گزینه ثبت تقاضای تاسیس صرافی، ضمن تکمیل اطلاعات درخواستی نسبت به ثبت تقاضای خود و دریافت کد رهگیری اقدام کنند.

در حال حاضر صرفا ارائه تقاضا به صورت اینترنتی امکان‌پذیر است و سایر مراحل رسیدگی به تقاضاهای صرافی به صورت الکترونیکی و در مرحله تست نهایی است که باتوجه به بهره‌برداری کامل از سامانه مذکور در آینده، تمامی مراحل از دریافت تقاضا تا صدور مجوز به صورت الکترونیکی انجام خواهد گرفت.

همچنین با توجه به راه‌اندازی سامانه مذکور علاوه بر ثبت تقاضای تاسیس صرافی، تمامی مراحل رسیدگی به پرونده شرکت‌های صرافی موجود نیز به صورت الکترونیکی انجام خواهد شد، لذا مراجعه حضوری متقاضیان تاسیس صرافی و نیز شرکت‌های صرافی موجود منتفی شده و نیاز به مراجعه حضوری یا حتی تماس تلفنی نخواهد بود.

به این ترتیب روشن نیست این اجزای بدون‌مجوز با کدام پشتوانه هنوز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. آیا این پشتوانه افراد یا گروه‌های سیاسی است؟ آیا رانت‌ها و نفوذهای خاص در پس‌پرده وجود دارد؟ یا شاید بانک مرکزی قدرت یا اهتمام لازم به برخورد با این اجزای بشدت گسترده شده را ندارد. اینها پرسش‌هایی است که همچنان بی‌پاسخ مانده است.