سکته قلبی بوی جوانی می‌دهد

این روزها خیلی‌ها نگران بروز سکته در افراد جوان خانواده، بخصوص در آقایان هستند. شاید بارها از عوامل خطر بروز سکته قلبی شنیده باشیم، اما تکرار آن شاید همچنان برای برخی از افراد مفید باشد.

جدای از فاکتورهای خطر نباید از خاطر ببریم که جنس مذکر از بدو تولد با عامل بالقوه خطر بروز بیماری‌ های قلبی متولد می‌شود. با افزایش سن و دخیل‌شدن دیگر عوامل، خطر بیماری‌های قلبی در هر دو جنس مونث و مذکر دیده می‌شود.

بی‌شک اگر عواملی چون دیابت، فشار خون بالا، اختلال در چربی‌های خون، بی‌تحرکی، چاقی و مصرف دخانیات را به فهرست عوامل کمک‌کننده به بروز بیماری‌های قلبی ـ عروقی اضافه کنیم، خطر بروز سکته قلبی بیشتر می‌شود.

وقتی در یک جامعه شیوه زندگی غیرسالم است و هر روز به سمت زندگی ناسالم‌تری نیز حرکت می‌کند، دور از انتظار نیست که سن بروز بیماری قلبی در آن کاهش یابد. افزوده شدن رستوران‌هایی که غذای بی‌کیفیت با کالری و چربی بالا تحت عنوان فست‌فود عرضه می‌کنند، رشد آمار افرادی که از سنین کودکی و نوجوانی اضافه وزن دارند، مصرف بیشتر تنقلات و نوشابه که مصرف سرانه آن از میانگین جهانی بیشتر است، آلودگی هوا در شهرهای بزرگ که درصد قابل توجهی از جمعیت را در خود جای داده است، افزایش استرس‌های شغلی و آمار تنش‌های خانوادگی که به جدایی منجر می‌شود، از عواملی است که می‌تواند در پایین آمدن سن سکته قلبی دخالت داشته باشد.

نکته مهم آن است که تقریبا همه افراد از آثار زیانبار و منفی این نوع زندگی اطلاع دارند، اما هر کدام از افراد قربانی به نوعی رفتار خود را توجیه می‌کنند یا قادر به تغییر شرایط به سادگی نیستند.

همین پیچیدگی عوامل خطرساز است که مهار بیماری‌های مهلک قلبی ـ عروقی بویژه سکته‌های قلبی را بسیار مشکل می‌کند، به طوری که بدون یک عزم ملی و هماهنگی بین دستگاه‌ها و سازمان‌هایی که به طور مستقیم و غیرمستقیم در این مساله دخیل هستند، بعید است که بتوان بر این مشکل فائق آمد. تنها عاملی که اثر محدودی دارد، اطلاع‌رسانی و نصیحت کردن است، زیرا حتی نوشتن جملات و تصاویر بسیار هشداردهنده روی پاکت‌های سیگار که به طور مستقیم به دست مصرف‌کننده می‌رسد، اثر چندان محسوسی بر مصرف این ماده مهلک نداشته است. وضع قوانین با ضمانت اجرایی محدود نیز نمی‌تواند از این بحران پیشگیری کند.

راه ‌حل چیست؟

ما امروز نیاز به الگوسازی و نه نصیحت کردن داریم. وقتی رفتار آموزگار در سال‌های اولی که کودک وارد مهد‌کودک یا مدرسه می‌شود، منطبق با موازین بهداشتی باشد و از آن مهم‌تر پدر و مادر در محیط خانواده الگوهای سالم زندگی را رعایت کنند، می‌توان امیدوار بود که نسلی سالم داشته باشیم.

وقتی پدر و مادر چاقی مفرط دارند و شیرینی و غذاهای ناسالم در منزل به طور متداول مصرف می‌شود، نباید انتظار اصلاح الگوی تغذیه‌ای را در کودکان آن خانواده داشت. مصرف دخانیات در محیط‌های شغلی یا منزل نیز که داستان خود را دارد.

همچنین وقتی دسترسی به غذاهای سالم یا محیط‌های ورزشی با مشکل روبه‌روست، اما دسترسی به دخانیات یا غذای غیرسالم به سادگی مقدور است، باید انتظار داشت که سن بروز سکته قلبی کاهش پیدا کند، درصد بروز حملات قلبی افزایش یابد و جامعه هر روز بیشتر شاهد خسارت‌های سنگین مالی و جانی ناشی از این بیماری باشد.

رفتارهای نمادین و باور نکردنی مثل حذف مصرف دخانیات از فیلم‌های نمایشی، ممنوعیت تبلیغ دخانیات در اماکن عمومی و مصرف نکردن آن در اماکن خاص و پرهیز از فروش آن به افراد نابالغ، بدون وجود زیر‌ساخت‌های اعتقادی چندان موثر نیست.

از کجا شروع کنیم؟

راهکارهای پیشگیری به دو دسته تقسیم می‌شود.

پیشگیری اولیه:

ـ الگوسازی و فرهنگ‌سازی در میان خانواده‌ها، آموزگاران، ورزشکاران و سایر اقشاری که مردم رفتار آنها را الگو می‌دانند.

ـ بیان ابعاد خسارت‌های جانی و مالی ناشی از رفتارهای ناسالم در جامعه در قالب آمار تا حتی افرادی که خود، عامل نیستند به طور غیرمستقیم از دسترسی مردم به غذا و هوای ناسالم و دخانیات جلوگیری کنند.

ـ سهولت دسترسی به فضاهای ورزشی، هوا و غذای سالم.

ـ ایجاد مانع در دسترسی به غذای ناسالم یا دسترسی سخت به مواد دخانی.

پیشگیری ثانوی:

ـ غربالگری بیماری‌های قلبی در گروه‌های پرخطر در سازمان‌ها، نهادها و ادارات که می‌تواند به طور جدی هزینه‌های اقتصادی یا تبعات جانی بیماری را کاهش دهد.

ـ تشویق افراد جامعه که مشاغل آزاد دارند برای مراجعه به مراکزی که غربالگری بیماری قلبی با هزینه کم در آنها انجام می‌شود.

ـ ایجاد تسهیلات بیشتر برای انتقال بیماران مبتلا به حملات قلبی به مراکز درمانی در حداقل زمان ممکن.

ـ توسعه امکانات تشخیصی و درمانی بیماری‌های قلبی در نواحی پرجمعیت بخصوص در شهرهای بزرگ و پرترافیک.

ـ پیگیری منظم بیماران برای جلوگیری از عوارض پرهزینه مثل نارسایی قلبی.

دکتر محمدرضا محمدحسنی - متخصص قلب و عروق