کوهها، پناهگاه یادگارهای هزاران ساله

با اینکه مدتها از کشف 21 هزار سنگ نگاره با قدمتی حداکثر 40 هزارساله در تیمره خمین می گذرد اما تاکنون اقدامی موثر در جهت نگهداشت این آثار و توسعه گردشگری در این منطقه صورت نگرفته است و کفش کوهنوردان تنها همدم این سنگ نگاره های باستانی است.

سنگ نگاره ها از قدیمی ترین نشانه های تمدن بشری هستند و تاکنون بیش از 21 هزار سنگ نگاره با 40 هزار سال قدمت در منطقه تیمره خمین کشف شده است که کشف این آثار یک سوی اهمیت این سنگ نگاره هاست و سوی دیگر آن نگهداری آثار بی بدیل و جهانی است.

محمد ناصری فرد پژوهشگر سنگ نگاره های تیمره با بیان اینکه کوه های اطراف خمین بیش از 21 هزار هنر صخره ای‌ را در خود جای داده اند، گفت: نقوش بر روی دیواره سنگی دره ها و دیواره کوه های منطقه تیمره توسط انسانهای هزاران سال پیش حکاکی شده است.

بیش از 50 نقش تاکنون یافت شده است

وی از جمله نقوش موجود را شامل تصاویربزکوهی حدود 90 درصد و 10 در صد مابقی نقوش شامل انسان در حالات مختلف (شکار، جنگ، سوارکاری، رقص آیینی یا جادویی و... ملبس و غیر ملبس)، شتر یک کوهان و دو کوهان، حیوانات عجیب، پلنگ، شیر، گرگ، روباه، گراز، پرندگان چهارپا و دوپا، قوچ کوهی، گوزن (مارال، زرد و شوکا)، اسب با سوار و بدون سوار، مار ولاک پشت دانست.

ناصری افزود: اشکال هندسی، گیاهان، حروف رمزی، نمادهای گوناگون، حیواناتی که نسل آنها منقرض شده و پیچهای متوالی، متناوب و متحد المرکز که شبیه آنها در 23 کشور جهان وجود دارد و چند کتیبه عربی متعلق به نیمه اول قرن هشتم  نقوش این محوطه ها نشان می دهد که در اعصار باستان مردم زیادی در این سرزمین زندگی می کرده اند.

هنرهای صخره ای کهن ترین شکل تمدن بشری

هنرهای صخره ای یا سنگ نگاره های خمین از کهن ترین ادوار گذشته به شمار می آیند که در هیچ جای دنیا بدیلی برایش متصور نیست.

کشیدن تصویر و نگارش بر روی سنگها، نخستین کلام انسانهای اولیه که شما را به عمق تاریخ ایران می برد، جایی که نه تاکنون در گفتاری شنیده اید و نه در نوشتاری خوانده اید، با اسرار و رمز و رازهایی مسحورکننده.
 
در این سنگ ها و کوهها صدای چکش انسانهایی را احساس می کنی که با وجود اختراع نشدن خط با کشیدن دست و محراب نماد تقدس این مکان را فریاد زدند.
 
هنرهای صخره ای (Rock Art) اسناد دسته اولی هستند که پژوهشگران را با ترجمان فرهنگ ها در اقلیم ها و زمان های مختلف آشنا می‌‌کنند.

شگفتی نقوش تیمره حکایت از خلاقیت آدمهای پیشین دارد

شگفتی سنگ نگاره های تیمره در این است که گویی متعلق به انسان های پیشین است و گویا دست خلاقانه ای با ابزاری پیشرفته نقوش را بر سنگ ها کشیده است.

با مشاهده سنگ نگاره های تیمره به نقش های شگفت انگیزی برخورد می کنیم که بجز آثار انسانهایی فرازمینی برای آنها پاسخ قانع کننده‌‌ی دیگری متصور نیست نقش انسانهایی با ظواهری ملبس و شبیه به فضانوردان امروزی سرهایی بزرگ و تنه هایی کلفت و پاهایی ظاهراً کوتاه.
 
این نقوش غیرمتعارف موجود در میان سنگ نگاره های تیمره، زاییده اسطوره ها نیستند بلکه پدیده هایی هستند که انسان های حکاک در آن روزگار یا خود، عین آنها را درمحیط طبیعی دیده اند یا اینکه از دیگران وصف آنها را شنیده اند.
 
 وجود نقوش انسان های بالدار به تعداد زیاد که شاید نشان از آرزوی پرواز و نقوش فرشتگان برای استمداد باشد و یا انسانهایی که از کرات و سیارات دیگر به زمین آمده اند.
 
از دیگر آثار شگفت انگیز این منطقه شباهت این نقشها با قاره های دیگر است زیرا نقش های متعددی که در هزاران سال پیش حکاکی شده اند در قاره هایی ایجاد شده که عمر کشف بعضی از آنها از 500 سال فراتر نمی رود و آنقدر این نقوش شبیه یکدیگرند که گویی کار یک هنرمند واحد است.

نیاکان ما کپی بردار نبودند

آثار موجود در سنگ نگاره ها حاکی از خلاقیت و روشی برای بیان دیدگاه ها نیز بوده است.
 
در گذشته های دور هیچگاه یک انسان عادی قادر به مسافرت و کسب دانش و مهارتی شبیه به هم نبوده و طوری زندگی می کرده اند که حتی از وجود هم مطلع نبوده اند تا چه رسد به اینکه از طرح و سبک های نقوش یکدیگر با جزئیات کپی برداری و تقلید کنند.
 
برای مثال، نمونه نقش های کشف شده در ایران (انسان بالدار در تیمره) با نمونه های کشف شده در پارک زرد آمریکا  کوچکترین تفاوتی از نظر جزئیات طرح و حتی شاید پیام با هم ندارند.
 
وجود علائم و نشانهایی که نیاز مند داشتن تکنولوژی بسیار دقیق و پیشرفته است، جهت نماها، گاه شمارهای صور فلکی و... را از دیگر آثار نقاشی حیرت آور این انسانها می توان برشمرد.
 
همچنین سیر تطور خط از خط تصویری، اندیشه نگار، سطری، هندسی، پهلوی، عربی، کوفی تا فارسی در این منطقه قابل بررسی است.

وجود دوره های تاریخی در سنگ نگاره های خمین

ناصری فرد مولف دو کتاب در زمینه سنگ نگاره های تیمره تاکید کرد: بررسی و مطالعه بر روی آنها معلوم می کند که این کنده کاری ها مربوط به دوره های مختلف تاریخ است به طوری که بر روی یک دیواره سنگی چندین لایه نقوش مختلف روی هم حکاکی شده. (دیواره کوه های خیزاب، دره گرم، سرکوبه، بابا قله، قیدو ومزاین، غاراقیه برفیان و هفتادقله) گویی نقوش مکانی مقدس به شمار می رفته است. ( این احترام و تقدس هنوز در بعضی روستاهای خمین وجود دارد) اما اکثر آنها مربوط به دوره های مختلف تاریخی است. به شکلی که نقوش زیرین بر اثر گذشت زمان به سختی قابل رویت است.
 
وی اضافه کرد: سنگ نگاره های تیمره یکی از مهمترین و شاید کاملترین مجموعه های کشور است که آداب، رسوم، اطلاعات معیشتی و شکار بر آنها نقش بسته است.

تخریب؛ آفت سنگ نگاره ها

مهمترین آفت سنگ نگاره ها تخریب این آثار چند هزار ساله است. بازدید از سنگ نگاره ها حاکی است تخریب هایی بر این سنگ نگاره ها صورت گرفته است.
 
کشیدن سنگ بر سنگ ها برای ایجاد آثار، شکستن سنگ ها برای سرقت، بی توجهی به رخدادهای طبیعی در تخریب سنگ نگاره ها از جمله عواملی است که هویت این سنگ ها را مورد هجوم قرار داده است.

سنگ نگاره ها فرصت فراموش شده گردشگری

با اینکه مدتها از کشف 21 هزار سنگ نگاره 40 هزارساله در تیمره خمین می گذرد اما تاکنون اقدامی در جهت توسعه گردشگری این منطقه صورت نگرفته است و کوه ها تنها همدم این سنگ نگاره ها هستند
 
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی سنگ نگاره های خمین را بهترین فرصت برای رونق صنعت گردشگری این شهرستان می داند و معتقد است: بر اساس سند چشم انداز 20 ساله، بایستی در سال 1304 حدود 20 میلیون گردشگر به ایران سفر کنند که با فراهم شدن بستر لازم، می توان برای جذب بخشی از این تعداد در استان مرکزی اقدام کرد.
     
رضوانی وجود بیش از 21 هزار سنگ نگاره با قدمت 40 هزار سال در منطقه تیمره خمین را فرصت مناسبی برای جذب گردشگران معرفی کرد و گفت: جهانگردان علاقمند هستند به شهرهایی سفر کنند که موزه، جاذبه های طبیعی و مذهبی در آنجا وجود داشته باشد که زمینه آن در شهر خمین فراهم است.

وجود زمینه های ایجاد قطب گردشگری جهانی در خمین

وجود محل تولد و گذران دوران جوانی رهبر کبیر انقلاب، در خمین، وجود آثاری از این مرد بزرگ در این شهر، قطب تولید عسل و جاذبه های تاریخی آن، شهرستان خمین را به منطقه گردشگری تبدیل کرده است و می توان هر ساله با درآمدزایی بسیار این هنرها را به دنیا نمایش داد.
 
هنری که فرهنگ و پیشینه ایران زمین را بازگو می کند که البته با هزار افسوس این هنرها نه تنها به روی گردشگران خارجی بلکه به علت نداشتن امکانات و عدم برنامه ریزی و شاید عدم علاقه به آثار گذشتگان به روی گردشگران داخلی هم بسته و ناشناخته مانده است.
 
کوههای تیمره شهرستان خمین با آثار خود ایران زمین را خاستگاه انسانهای اولیه معرفی می کند. ای کاش می شد آثار این انسانها را که این تصویرها را با استخوان بر روی سنگ نقاشی کرده اند قاب گرفت آثاری که با پیشرفت روزافزون جهان، بشر همچنان از درک آنها عاجز است.(مهر)