ریزگردها دوباره در استان‌های مرزی چتر گشودند

ریزگردها آنچنان وضع هوای استان‌های مرکزی کشور را بحرانی کرده که این موضوع، چالش میان نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری نیز شده و آنها نیز در برنامه‌های خود از این‌که هجوم ریزگردها دغدغه مسئولان نبوده، انتقاد می‌کنند.

این روزها استان کردستان در حالی ناخواسته میزبان این مهمان ناخوانده و خطرناک است و طی هفته گذشته روزهای ناسالمی را پشت سر گذاشته که به گفته معاون فنی محیط زیست کردستان، دیروز وضع آن خطرناک گزارش شده است و از ابتدای امسال تاکنون نیز چهار روز هوای بسیار ناسالم داشته است.

شهاب محمدی با بیان این‌که در سال 87 که سیستم هواسنجی در استان نصب شد، از 232 روز، 39 روز هوا ناسالم گزارش شد، به جام‌جم می‌گوید: از سال 88 تا سال گذشته نیز به ترتیب شاهد 95، 35، 36 و 32 روز هوای ناسالم در استان بوده‌ایم.

سوغاتی خطرناک

هجوم گرد و غبار یا به عبارتی ریزگردهای عربی البته فقط محدود به استان‌های غربی و جنوبی کشور نمی‌شود، بلکه گاهی دامنه آن به استان‌های مرکزی و حتی شرقی کشور هم کشیده می‌شود، مانند همین ایام که مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی کشور نسبت به ورود گرد و خاک به 24 استان کشور از جمله تهران هشدار داده است.

عبدالرضا امیدوار در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به نقشه‌های پیش‌یابی هواشناسی می‌گوید: بر این اساس گرد و خاک تا فردا استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، بوشهر و با غلظت کمتر زنجان، همدان، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، مرکزی، قم، اصفهان، قزوین، البرز، تهران و جنوب استان‌های آذربایجان شرقی و غربی را فرا گرفته و سبب کاهش دید افقی و افزایش غلظت آلاینده‌های هوا می‌شود.

به گفته وی، از عصر امروز و فردا در جنوب خراسان رضوی، خراسان شمالی، شمال سیستان و بلوچستان و برخی نقاط یزد و کرمان، باد و گرد و خاک سبب کاهش دید افقی و افزایش غلظت آلاینده‌های هوا شده و اکیدا توصیه می‌شود که افراد آسیب‌پذیر از جمله کودکان، سالمندان و بیماران قلبی و ریوی از ترددهای غیرضروری در فضای باز خودداری کنند.

اجرای طرح بیابان‌زدایی

به عقیده کارشناسان، منشأ 95 درصد از ریزگردهایی که در ایام بهار و تابستان در کشور مشاهده می‌شود، کشورهایی مانند ترکیه، سوریه، عراق و عربستان است که با رها کردن بیابان‌های خود، احداث سد روی رودخانه‌های دجله و فرات و منحرف کردن مسیر این رودخانه در کنار پدیده خشکسالی در سال‌های اخیر عامل ایجادکننده ریزگردها بوده و هستند.از آنجا که جهت حرکت ریزگردهای تولید شده در این کشورها تقریبا به سوی ایران است، کشور ما تنها کشور متضرر در این زمینه است که بار آثار مخرب ریزگردها را تقریبا به تنهایی به دوش می‌کشد.

البته طی چندسال گذشته توافق‌هایی با کشورهای همسایه از جمله عراق برای رفع این معضل از طریق مالچ‌پاشی و درختکاری صورت گرفت که متاسفانه هیچ‌کدام از این کشورها به این تعهدات پایبند نبوده‌ و اعتباری را برای رفع این مشکل اختصاص نداده‌ا‌ند. معاون مناطق خشک و نیمه‌خشک سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور با بیان این‌که فقط حدود 5 درصد منشا ریزگردها به نقاط بحرانی و بیابانی کشور مربوط می‌شود، به جام‌جم می‌گوید: در داخل کشور برای رفع این مشکل از ده سال پیش تاکنون اقدامات خوبی صورت گرفته است که همچنان ادامه دارد.

پرویز گرشاسبی با بیان این‌که 32 میلیون هکتار اراضی بیابانی در کشور وجود دارد که از این میزان، شش میلیون و 400 هزار هکتار کانون بحرانی است، درخصوص عملیات بیابان‌زدایی و رفع کانون‌های داخلی گردوغبار می‌افزاید: برای ده میلیون هکتار از 32 میلیون هکتار طرح بیابان‌زدایی تهیه شده و در حدود شش میلیون هکتار هم تحت مدیریت قرق و مهار هرز آب‌ها قرار گرفته است.

وی با بیان این‌که تمام این 32 میلیون هکتار اراضی به طرح بیابان‌زدایی احتیاج ندارد، بلکه فقط باید با کانون‌های بحرانی مقابله شود، تصریح می‌کند: در بحث مقابله با گردوغبار در کشور، بیابان‌زدایی را به صورت مردمی و توانمندسازی جوامع روستایی و بهره‌برداران وابسته به بیابان، انجام دادیم و در دو سال اخیر توانستیم این تجربه را به شش استان بیابانی کشور تعمیم دهیم و حدود 2.5 میلیون هکتار اراضی بیابانی در این طرح که با عنوان ترسیب کربن شناخته می‌شود، در حال بیابان‌زدایی است که این طرح ادامه دارد، ضمن این‌که امسال هم چهار استان دیگر به این طرح اضافه شده و چند استان دیگر نیز در دست اقدام است.

معاون مناطق خشک و نیمه‌خشک سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در خصوص اقدامات این سازمان برای مقابله با منشا خارجی گرد و غبار هم می‌گوید: ما پیش از این طرحی برای مقابله با گرد و غبار عراق تهیه کرده‌ایم که براساس آن از 13 میلیون هکتار اراضی بیابانی، دو میلیون هکتار بحرانی و 760 هزار هکتار از اراضی کشاورزی بوده که رها شده است و باید بیابان‌زدایی شود، اما برخلاف توافق‌های صورت گرفته میان دو کشور، عراق تمایلی برای اختصاص اعتبار به منظور رفع این مشکل ندارد.

تاکنون اقدامی صورت نگرفته است

در همین حال معاون فنی محیط زیست استان کردستان نیز دراین‌باره به جام‌جم می‌گوید: مدیریت ناصحیح منابع آبی، خشکسالی و سدسازی در منطقه از جمله کشورهای ترکیه، سوریه، عراق و خود ایران از جمله عوامل ایجاد و تشدیدکننده هجوم ریزگردها و آلودگی هواست که ادامه این عوامل شرایط را در آینده‌ای نزدیک بحرانی و خطرناک‌تر خواهد کرد.

شهاب محمدی با بیان این‌که در صورتی که سدسازی در کشورهای منطقه متوقف نشود، این مشکل شدت بیشتری خواهد یافت، رعایت نکردن حقابه‌های زیست محیطی رودخانه‌ها را یکی دیگر از مشکلات و عوامل ایجادکننده گرد و غبار عنوان و تاکید می‌کند: اگر به این مهم توجه نشود و حقابه‌های زیست محیطی رودخانه‌ها جاری و ساری نشود، کانون‌های تولید گرد و غبار همچنان فعال خواهد بود و مشکلات ناشی از آن نیز بیش از پیش گریبانگیر استان کردستان و کشور خواهد شد.

وی با بیان این‌که تاکنون هیچ اقدام مهمی برای مهار گرد و غبار در منشا آن که خارج از کشور است، صورت نگرفته،می‌افزاید: عراق، سوریه و ترکیه کشورهای تولیدکننده ریزگردها هستند و از آنجا که مشکلات ناشی از این گردوغبار و خشک شدن تالاب‌ها گریبانگیر این کشورها نمی‌شود، بنابراین رفع این مشکل برای آنها اولویت ندارد و در راستای آن تلاش نمی‌کنند.

محمدی با اشاره به عقد تفاهم‌نامه برای رفع این معضل بین ایران و کشورهای همسایه بویژه عراق خاطرنشان می‌کند: از آنجا که دو کشور عراق و سوریه درگیر مسائل امنیتی هستند، رسیدگی به مشکل گردوغبار اولویت اصلی آنها نیست، به همین دلیل به تفاهم‌نامه‌های منعقده پایبند نیستند و تاکنون برای رفع این مشکل اقدامی انجام نداده‌اند.

در همین حال فرزام بیدارپور معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان کردستان نیز با بیان این‌که مراجعه بیماران قلبی، عروقی و تنفسی به مراکز بهداشتی درمانی در روزهای با هوای ناسالم، حدود پنج تا ده نفر افزایش می‌یابد، به جام‌جم می‌گوید: وجود ریزگردها و هوای ناسالم در این استان موجب تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی، عفونت‌های تنفسی و بیماری‌های گوارشی بویژه در کودکان شده است.