فراموشی را فراموش کنید

از طرفی، این‌قدر نگرانش هستیم که کوچک‌ترین فراموشکاری‌ها را هم به آن نسبت می‌دهیم. معمولا فرقی هم نمی‌کند، چند ساله باشیم، چون در هر صورت از این بیماری می‌ترسیم و هرقدر هم جدول حل کنیم و کتاب بخوانیم باز هم نگرانی‌مان پابرجاست.

همه این فراموشی‌ها، اما به آلزایمر مربوط نمی‌شود. این بیماری که از نظر برخی‌ها ترسناک است و راه‌حلی ندارد، معمولا در دوران سالمندی سروکله‌اش پیدا می‌شود؛ نه جوانی و نوجوانی. علاوه بر این، تا حدودی می‌توان از ایجاد آلزایمر پیشگیری کرد و در صورت بروز نیز به مقدار فراوانی قابل کنترل است.

این روز را فراموش نکنید

براساس آمار سازمان بهداشت جهانی اکنون بیش از 35 میلیون نفر (35.6) در جهان دچار زوال عقل هستند که این تعداد تا سال 2030 دو برابر و تا سال 2050 بیش از سه برابر خواهد شد. زوال عقل و اختلالات حافظه نه‌تنها برای خود فرد که حتی برای اطرافیان و اعضای خانواده او نیز بسیار سخت و طاقت‌فرسا خواهد بود. با وجود این، هنوز خیلی‌ این بیماری را بدرستی نمی‌شناسند و با شیوه‌های پیشگیری و درمان آن آشنا نیستند. به همین دلیل، همه ساله بیست و یکم سپتامبر (سی‌ام شهریور) به عنوان روز جهانی آلزایمر در کشورهای مختلف جهان گرامی داشته می‌شود تا بیماران، خانواده‌هایشان و تمام افراد جامعه با این بیماری بیشتر و بهتر آشنا شوند.

اول فقط یادمان می‌رود

حالا که این بیماری افراد زیادی را درگیر کرده و می‌کند، مهم است بدانیم اولین علائمی که از خودش برجا می‌گذارد، چیست تا بموقع به فکر درمان باشیم. قبل از این هم به نظر می‌رسد، باید خود آلزایمر را بشناسیم که به گفته دکتر مهدی وحید دستجردی، به معنای از دست دادن توانایی‌های شناختی است.

این متخصص مغز و اعصاب درباره این توانایی‌های شناختی در گفت‌وگو با «جام‌جم» توضیح می‌دهد: توانایی‌های شناختی شامل حافظه، رفتار، قضاوت و تصمیم‌گیری است. البته در مراحل اولیه، بیمار مبتلا به آلزایمر فقط دچار اختلال حافظه می‌شود و طی آن، فرد اتفاقات و حوادث اخیر را فراموش می‌کند.

پس بیماری که به آلزایمر مبتلاست می‌تواند نکات و اتفاقات قدیمی را به یاد بیاورد، ولی در یادآوری وقایع اخیر با مشکل روبه‌روست و آنچه در ساعات اخیر اتفاق افتاده است، فراموش می‌کند.

دکتر وحید دستجردی با تاکید براین‌که ابتدا فقط مشکل درباره حافظه بیمار نمایان می‌شود، می‌گوید: در مراحل اولیه، هیچ اختلال دیگری از نظر رفتاری، روابط اجتماعی و... وجود ندارد و بیمار فقط مواردی را فراموش می‌کند. به عنوان نمونه ممکن است پرسشی را بارها تکرار کند یا یادش نیاید ناهار چه چیزی خورده است.

به گفته وی، افراد مبتلا به آلزایمر بیماریشان را نمی‌پذیرند و آن را قبول نمی‌کنند. بنابراین، اعضای خانواده و نزدیکان بیمار هستند که متوجه چنین شرایطی شده و به فکر درمان می‌افتند.

این متخصص مغز و اعصاب با اشاره به این‌که آلزایمر معمولا در سنین بعد از شصت و پنج سالگی بروز می‌کند، توضیح می‌دهد: البته در مواردی ممکن است به صورت استثنا، آلزایمر قبل از پنجاه سالگی هم مشاهده شود؛ بویژه درباره آلزایمر فامیلی که شامل درصد کمی از موارد بیماری می‌شود.

جلوی آلزایمر را بگیرید

بسیاری از افراد فکر می‌کنند آلزایمر قابل پیشگیری نیست در حالی که به گفته دکتر وحید دستجردی با اقداماتی می‌توان احتمال بروز بیماری را کاهش داد.

وی در این‌باره توضیح می‌دهد: کنترل فشار و چربی خون در دوران میانسالی یکی از اقدامات مهمی است که می‌تواند در پیشگیری از آلزایمر موثر باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود حتما فشار خون را در حد طبیعی حفظ کرده و چربی خون‌تان را نیز کنترل کنید تا احتمال بروز بیماری کاهش یابد.

اگر بخواهیم چربی و فشار خون را در حد طبیعی حفظ کنیم مسلما باید تغذیه صحیحی داشته باشیم و از رژیم غذایی مناسبی پیروی کنیم؛ البته در کنار این‌ها، در صورتی که پزشک، دارویی برای کنترل فشار یا چربی خون تجویز کرده باشد نیز باید بدرستی مصرف شود.

دکتر وحید دستجردی به صدماتی اشاره می‌کند که به سر وارد می‌شود و می‌تواند احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد و می‌گوید: برای پیشگیری از وارد شدن ضربه به سر باید در مواقع ضروری از کلاه ایمنی استفاده کنید و هنگام رانندگی نیز کمربند ایمنی را ببندید.

به گفته وی، مصرف برخی داروها و ویتامین‌های مورد نیاز هم (به مقدار کافی و نه بیش از حد که می‌تواند مضر باشد) یکی از شیوه‌های پیشگیری از آلزایمر است که البته حتما باید از سوی پزشک تجویز و زیر نظر او مصرف شود.

ورزش کنید؛ هم جسمی، هم ذهنی

شنیده‌اید می‌گویند «عقل سالم در بدن سالم است». این قضیه درباره آلزایمر هم صدق می‌کند و ورزش می‌تواند برای پیشگیری از بروز آن موثر باشد. دکتر وحید دستجردی می‌گوید: انجام فعالیت‌های ذهنی تا حدودی می‌تواند از بروز آلزایمر پیشگیری کند و فعالیت‌های بدنی هم در این زمینه نقش موثری دارد؛ بنابراین داشتن بدن و ذهنی سالم و فعال موجب کاهش احتمال ابتلا به آلزایمر می‌شود.

وی تاکید می‌کند: استفاده از یک رژیم غذایی سالم که حاوی مقدار کافی سبزیجات و میوه‌هاست و به مقدار متناسب هم گوشت و پروتئین دارد، از موارد مهمی است که می‌تواند در پیشگیری از بیماری کمک‌کننده باشد.

آنها بیماری را قبول ندارند

خیلی نباید بحث کنید. یادش نمی‌آید و قبول هم نمی‌کند. آلزایمر دارد، ولی بیماری‌اش را انکار می‌کند. به گفته دکتر وحید دستجردی، بیماران، مشکل را نمی‌پذیرند و اطرافیان و نزدیکانشان هستند که باید به فکر درمان باشند.

وی یادآور می‌شود: زمانی که علائم بیماری نمایان می‌شود، اطرافیان هم کم‌کم متوجه اختلال حافظه فرد خواهند شد و هنگامی که او به صورت آهسته و دائمی، حافظه اخیرش را از دست می‌دهد، باید به این بیماری شک کرد. مثلا وقتی که فرد پرسشی را چند بار می‌پرسد یا در شمارش پول اشتباه می‌کند باید نشانه‌ها را جدی بگیرید و برای تشخیص بیماری به پزشک مراجعه کنید.

این متخصص مغز و اعصاب ادامه می‌دهد: درصورتی که آلزایمر تشخیص داده شود، باید از داروهای ویژه این بیماری که از سوی پزشک تجویز شده، استفاده کنید. بعضی از این داروها فقط علائم بیماری را کنترل و بعضی هم سیر آن را کند می‌کند. با این‌که آلزایمر به طول کامل و قطعی درمان نمی‌شود، اما به کمک داروها می‌توان این بیماری را بخوبی کنترل کرد و کیفیت زندگی بیمار و اطرافیانش را افزایش داد.

دکتر وحید دستجردی با تاکید بر این‌که برای تشخیص بیماری حتما باید به متخصصان مغز و اعصاب مراجعه شود، برای پیشگیری از آلزایمر توصیه می‌کند زندگی سالمی را در پیش بگیریم. به این معنی که فشار و چربی خون را کنترل کنیم، ورزش منظم جسمی و ذهنی را در برنامه خود داشته باشیم و از رژیم غذایی مناسبی هم پیروی کنیم. در صورتی که پزشک دارویی تجویز می‌کند نیز باید مطابق نظر او، دارو را مصرف کنیم.

وی سرانجام یادآور می‌شود: آلزایمر بیماری‌ای نیست که در دوران سالمندی لزوما پیش بیاید و تمام افراد سالمند آن را تجربه کنند، بنابراین خوب است از سال‌ها قبل به فکر پیشگیری از آن باشیم.

نیلوفر اسعدی‌بیگی‌ /‌ گروه سلامت